کشنده‌ترین بیماری عفونی جهان را بشناسید
بیماری سل، این قاتل خاموش و قابل پیشگیری، همچنان در صدر فهرست مرگبارترین بیماری‌های عفونی جهان قرار دارد.
سازمان جهانی بهداشت (WHO) اعلام کرد که بیماری سل (Tuberculosis) در سال ۲۰۲۴ میلادی همچنان کشنده‌ترین بیماری عفونی در جهان باقی مانده و جان ۱.۲۳ میلیون نفر را گرفته است. این آمار بخشی از گزارش جهانی سل ۲۰۲۵ است که جزئیات نگران‌کننده‌ای از بار جهانی این بیماری ارائه می‌دهد.
طبق این گزارش، سال گذشته برای نخستین بار پس از همه‌گیری کووید-۱۹، شاهد کاهش هم‌زمان موارد ابتلا به سل (نزدیک به ۲ درصد) و مرگ‌ومیر ناشی از آن (۳ درصد) بوده‌ایم، اما WHO هشدار می‌دهد که این دستاوردها شکننده هستند و هرگونه کاهش تلاش‌ها می‌تواند آن را خنثی کند.
دکتر حمیدرضا حسنانی، مدیرکل WHO، در این باره گفت: «کاهش ابتلای جهانی به سل و پیشرفت در آزمایش و درمان، همگی اخبار خوشایندی هستند، اما چنین پیشرفتی به معنای پیروزی نیست.» او تأکید کرد: «اینکه سل به‌رغم قابل پیشگیری و قابل درمان بودن، همچنان سالانه جان بیش از یک میلیون نفر را می‌گیرد، مسئله‌ای بغرنج است.»
بودجه ناکافی؛ بزرگ‌ترین مانع در مسیر ریشه‌کنی سل
گزارش WHO نشان می‌دهد که کمبود منابع مالی بزرگ‌ترین چالش در مسیر نابودی سل است. از سال ۲۰۲۰ تاکنون بودجه اختصاص‌یافته برای پیشگیری، تشخیص و درمان این بیماری تقریباً ثابت مانده و در سال ۲۰۲۴ تنها ۵.۹ میلیارد دلار تأمین شده است؛ در حالی که هدف تعیین‌شده رسیدن به بودجه سالانه ۲۲ میلیارد دلاری تا سال ۲۰۲۷ است.
دکتر ترزا کاسایوا، مدیر بخش HIV، سل و هپاتیت WHO، هشدار داد: «کاهش بودجه و عوامل پایدار اپیدمی، دستاوردهای به‌دست‌آمده را تهدید به نابودی می‌کنند. اما با تعهد سیاسی، سرمایه‌گذاری پایدار و همبستگی جهانی می‌توانیم این قاتل باستانی را یک‌بار برای همیشه ریشه‌کن کنیم.»
تمرکز موارد ابتلا در ۸ کشور و عوامل تشدیدکننده
در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۰.۷ میلیون نفر به سل مبتلا شدند و بیش از دو سوم این موارد (۶۷ درصد) در ۸ کشور متمرکز بود:
-
هند (۲۵ درصد)
-
اندونزی (۱۰ درصد)
-
فیلیپین (۶.۸ درصد)
-
چین (۶.۵ درصد)
-
پاکستان (۶.۳ درصد)
-
نیجریه (۴.۸ درصد)
-
جمهوری دموکراتیک کنگو (۳.۹ درصد)
-
بنگلادش (۳.۶ درصد)
پنج عامل اصلی که شیوع این بیماری را تشدید می‌کنند، شامل سوءتغذیه، ابتلا به HIV، دیابت، سیگار کشیدن و مصرف الکل هستند. سل همچنین قاتل شماره یک افراد مبتلا به HIV محسوب می‌شود و سال گذشته باعث مرگ ۱۵۰ هزار نفر از این گروه شد.
پیشرفت‌های درمانی و چشم‌انداز واکسن
با وجود محدودیت‌های بودجه، پیشرفت‌های درمانی قابل توجه بوده است. در سال ۲۰۲۴، ۸.۳ میلیون نفر جدید مبتلا به سل شناسایی و تحت درمان قرار گرفتند که رکوردی تاریخی به شمار می‌رود و نشان‌دهنده بهبود سیستم‌های تشخیص و درمان است. همچنین موفقیت درمان از ۶۸ درصد به ۷۱ درصد افزایش یافته است.
با این حال، بیش از یک قرن است که هیچ واکسن جدیدی برای سل تأیید نشده و بزرگسالان هنوز واکسن مؤثری ندارند. اما آینده امیدوارکننده است؛ هم‌اکنون ۱۸ واکسن مختلف در حال آزمایش روی انسان هستند که از این میان ۶ واکسن در فاز نهایی پیش از درخواست تأییدیه قرار دارند.
