آنتیبیوتیک و سرماخوردگی: درمان واقعی یا تهدید خاموش سلامت؟
بسیاری از افراد به محض اولین نشانههای سرماخوردگی به سراغ آنتیبیوتیک میروند، اما آیا این داروها واقعاً کمکی به بهبود بیماری میکنند یا سلامت عمومی را در معرض خطر قرار میدهند؟ بررسی تازه کارشناسان نشان میدهد مصرف نادرست آنتیبیوتیکها میتواند عوارض جدی و تهدیدات جهانی برای سلامت ایجاد کند.
به گزارش گروه رسانهای شرق، نخستین واکنش رایج مردم هنگام بروز علائم سرماخوردگی، استفاده فوری از آنتیبیوتیک است. اما آیا این داروها میتوانند واقعاً در بهبود بیماری مؤثر باشند یا صرفاً سلامت فرد را به خطر میاندازند؟
دکتر امید مرادی، متخصص داروسازی بالینی و عضو هیأت علمی دانشکده داروسازی شیراز، توضیح داد: «عامل اصلی سرماخوردگی ویروسها هستند و پس از ابتلا، علائمی مانند تب، آبریزش و گرفتگی بینی، خارش چشم و بینی، گلودرد و سرفه در فرد ظاهر میشود. تنها درصد کمی از عفونتهای دستگاه تنفسی منشأ باکتریایی دارند.»
وی افزود: «آنتیبیوتیکهایی که در داروخانهها یافت میشوند، مانند آموکسیسیلین، پنیسیلین و آزیترومایسین، تنها بر باکتریها تأثیر دارند و هیچ نقشی در درمان عفونتهای ویروسی ندارند.»
مرادی با تأکید بر خطرات مصرف بیرویه این داروها بیان کرد: «استفاده نادرست از آنتیبیوتیکها نه تنها بیماری را بهبود نمیبخشد، بلکه میتواند باعث مشکلات گوارشی، واکنشهای آلرژیک، تغییر در فلور طبیعی میکروبی بدن و تداخلات دارویی شود.»
کودکان و سالمندان در معرض آسیب
وی خاطرنشان کرد که کودکان و سالمندان نسبت به عوارض ناشی از مصرف خودسرانه داروها حساستر هستند و اضافه کرد: «استفاده نادرست از آنتیبیوتیکها میتواند عوارض جدی مانند واکنشهای حساسیتی شدید ایجاد کند.»
مقاومت میکروبی؛ تهدیدی که جدی گرفته نمیشود
مرادی مقاومت میکروبی را یکی از پیامدهای خطرناک مصرف غیرمسئولانه آنتیبیوتیکها دانست و گفت: «این پدیده جهانی درمان بسیاری از عفونتها را دشوار و پرهزینه کرده است. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، در سال ۲۰۱۹ مقاومت باکتریایی به طور مستقیم عامل مرگ ۱.۲۷ میلیون نفر و به طور غیرمستقیم در مرگ ۴.۹۵ میلیون نفر نقش داشته است. اگر این روند ادامه یابد، عفونتهای سادهای که پیشتر به راحتی درمان میشدند، میتوانند تهدیدی جدی برای زندگی افراد باشند.»
وی تأکید کرد: «پیشبینیها نشان میدهد میزان مرگ و میر ناشی از بحران مقاومت میکروبی در جهان رو به افزایش است و این موضوع یک تهدید جدی برای سلامت عمومی محسوب میشود.»
چه زمانی مصرف آنتیبیوتیک مجاز است؟
مرادی توضیح داد: «مصرف آنتیبیوتیک تنها در صورت تشخیص عفونت باکتریایی توسط پزشک و تجویز دقیق او توصیه میشود. در شرایطی مانند شدت علائم، عدم بهبود بیماری، یا وجود بیماریهای زمینهای مانند دیابت، بیماریهای قلبی، تنفسی، کلیوی و کبدی، سرطان و ضعف سیستم ایمنی، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.»
نقش داروسازان در آگاهسازی عمومی
وی درباره اهمیت نقش داروسازان گفت: «داروسازان در خط مقدم آموزش و اطلاعرسانی عمومی قرار دارند و نظارت دقیق بر تجویز و تحویل داروها یکی از مؤثرترین ابزارها برای کنترل مصرف غیرمنطقی آنتیبیوتیک و مقابله با مقاومت میکروبی است.»
مرادی در پایان یادآور شد: «مصرف خودسرانه آنتیبیوتیکها نه تنها در سرماخوردگی بیفایده است، بلکه سلامت فرد و جامعه را تهدید میکند. بحران مقاومت میکروبی یک معضل جهانی است که آینده درمانهای پزشکی را در خطر قرار داده و راهکار اصلی آن افزایش آگاهی عمومی، تجویز مسئولانه پزشکان و نظارت داروسازان است.»
