رازهای ناگفته نوروز: ۴ حقیقت مهم درباره جشن باستانی ایرانیان
نوروز تنها یک تغییر تقویمی نیست، بلکه آیینی کهن و ریشه‌دار است که هزاران سال در فرهنگ ایرانیان و بسیاری از ملت‌های دیگر جایگاه ویژه‌ای دارد.
۱. نوروز؛ نه فقط آغاز بهار، بلکه لحظه‌ای محاسبه‌شده در زمان
نوروز نه‌تنها نماد شروع سال نو در ایران و افغانستان است، بلکه بر پایه محاسبات دقیق نجومی تعیین می‌شود. لحظه تحویل سال زمانی است که خورشید از دید ناظر زمینی در نیمکره شمالی به نقطه اعتدال بهاری می‌رسد.
بر این اساس، لحظه تحویل سال ۱۴۰۴ خورشیدی در ایران، روز پنج‌شنبه ۳۰ اسفند ۱۴۰۳، ساعت ۱۲ و ۳۱ دقیقه و ۳۰ ثانیه ظهر خواهد بود. این سیستم دقیق تقویمی که به نام «گاهشماری جلالی» شناخته می‌شود، توسط عمر خیام، شاعر و دانشمند ایرانی، پایه‌گذاری شده و همچنان از دقیق‌ترین تقویم‌های جهان به شمار می‌آید.
۲. ریشه‌های سه‌هزارساله نوروز؛ از تخت جمشید تا امروز
نوروز قدمتی بیش از ۳۰۰۰ سال دارد و ریشه‌های آن به امپراتوری هخامنشی و آیین زرتشتی بازمی‌گردد. اسناد تاریخی نشان می‌دهند که این جشن در تخت جمشید با شکوه خاصی برگزار می‌شده و پادشاهان هخامنشی هدایای نوروزی را از اقوام مختلف دریافت می‌کردند.
در باورهای کهن، نوروز نمادی از پیروزی «نور بر تاریکی» و آغاز دوباره طبیعت است. این مفهوم که با تولد دوباره جهان و نوزایی همراه است، یکی از دلایل ماندگاری و جهانی شدن این جشن در طول قرون مختلف بوده است.
۳. نوروز؛ جشنی فراتر از مرزهای ایران
گرچه نوروز ریشه در فرهنگ ایرانی دارد، اما امروزه بیش از ۳۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان آن را جشن می‌گیرند. این آیین سنتی در کشورهای افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، آذربایجان، ترکیه، عراق، پاکستان، هند و حتی در جوامع ایرانی خارج از کشور گرامی داشته می‌شود.
این جشن چنان اهمیت دارد که در سال ۲۰۰۹، نوروز در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو ثبت شد. در سال ۲۰۱۰ نیز سازمان ملل متحد، ۲۱ مارس را به عنوان «روز جهانی نوروز» نام‌گذاری کرد، اقدامی که بر جایگاه بین‌المللی این سنت کهن تأکید دارد.
۴. نوروز و آداب‌ورسوم آن؛ از هفت‌سین تا سیزده‌بدر
سفره هفت‌سین: یکی از شاخص‌ترین سنت‌های نوروز، چیدن سفره هفت‌سین است. این سفره شامل هفت نماد با حرف «س» است که هرکدام معنای خاصی دارند:
سبزه: نماد تولد دوباره
سمنو: نشانه فراوانی
سنجد: نماد عشق
سیر: نشان‌دهنده سلامت
سیب: سمبل زیبایی
سماق: نشانه صبر
سرکه: نماد گذر عمر
آتش‌بازی و چهارشنبه‌سوری: یکی از مهم‌ترین مراسم پیش از نوروز، چهارشنبه‌سوری است که در آخرین سه‌شنبه شب سال برگزار می‌شود. در این شب، مردم با پریدن از روی آتش و گفتن عبارت «زردی من از تو، سرخی تو از من»، به استقبال سال جدید می‌روند.
خوراکی‌های نوروز: در روزهای ابتدایی نوروز، خانواده‌ها سبزی‌پلو با ماهی یا کوکوی سبزی می‌خورند. همچنین شیرینی‌های سنتی و آجیل از خوراکی‌های محبوب این ایام هستند.
دیدوبازدید و عیدی دادن: نوروز زمانی برای دیدوبازدید خانواده‌هاست. کوچکترها با حضور در خانه بزرگان، سال نو را تبریک می‌گویند و از آن‌ها عیدی دریافت می‌کنند.
سیزده‌بدر: آخرین روز نوروز که به «روز طبیعت» معروف است، زمانی است که مردم برای گذراندن اوقات در دل طبیعت از خانه خارج می‌شوند. برخی باور دارند که این کار برای دور کردن نحسی عدد سیزده است، اما در حقیقت، این سنت بیشتر نمادی از قدردانی از طبیعت است.
نوروز فراتر از یک جشن ساده است؛ این آیین ریشه‌دار که بیش از سه هزار سال قدمت دارد، نماد نوزایی، همبستگی و شادی در میان ملت‌های مختلف است. از محاسبات دقیق لحظه تحویل سال تا برگزاری آیین‌های کهن، نوروز همچنان یکی از باشکوه‌ترین و محبوب‌ترین جشن‌های جهان به‌شمار می‌آید.
