علت تعویق مذاکرات ایران و آمریکا

در روزی که بسیاری انتظار آغاز دور چهارم گفت‌وگوهای غیرمستقیم هسته‌ای میان ایران و آمریکا در یکی از پایتخت‌های دیپلماتیک همچون رم یا مسقط را داشتند، اعلام شد که این مذاکرات با تعویق مواجه شده و به زمان دیگری موکول گردیده است.

در پی این رخداد، تحلیل‌ها و گمانه‌زنی‌هایی شکل گرفته که تلاش دارند این تأخیر را به محتوای مذاکرات مرتبط کنند. برخی جریان‌های رسانه‌ای و سیاسی حتی پا را از این حد فراتر گذاشته و با صراحت یا به‌صورت ضمنی، ایران را مسئول این تعویق معرفی کرده‌اند. در این فضا، برخی نیز از لزوم انعطاف‌پذیری ایران در برابر خواسته‌های طرف آمریکایی سخن گفته‌اند.

با این حال، نگاهی دقیق‌تر به روند مذاکرات نشان می‌دهد که گفت‌وگوها در مراحل پیشین وارد سطحی از جزئیات و مسائل فنی شده‌اند و از همین رو، اگر فرایند پیشرفت آن به‌صورت کند و با وقفه‌هایی همراه باشد، امری غیرمنتظره تلقی نمی‌شود. اما قرائن نشان می‌دهد که دلیل این تأخیر نه در جزییات فنی که در اختلالات داخلی در سمت آمریکایی مذاکرات ریشه دارد.

تحلیل دقیق تحولات پنج روز گذشته، نشانه‌هایی از بحران در ساختار اجرایی سیاست خارجی ایالات متحده را نشان می‌دهد که می‌تواند تأثیر مستقیمی بر روند مذاکرات داشته باشد:

۱. شدت یافتن انتقادها از وضعیت نابسامان اقتصادی در آمریکا و عمل نکردن دولت به وعده‌های انتخاباتی ترامپ درباره کنترل تورم و بهبود معیشت مردم.

۲. ناکامی‌های نظامی ارتش آمریکا در برابر نیروهای انصارالله یمن، به‌رغم حملات سنگین هوایی در هفته‌های اخیر، که به از دست رفتن تجهیزات پیشرفته، از جمله حدود ۱۰ پهپاد مدرن و سقوط یک جنگنده F-18 از ناو هواپیمابر ترومن انجامیده و اعتراض رسانه‌ها و افکار عمومی را نسبت به وزارت دفاع و رئیس‌جمهور این کشور برانگیخته است.

۳. تشدید اختلافات درون‌ساختاری در سیاست خارجی آمریکا که برخی منابع، ریشه آن را به اقدامات بنیاد دفاع از دموکراسی (FDD) نسبت می‌دهند. این اندیشکده امنیتی در روزهای اخیر به‌ویژه حملات کلامی تندی علیه استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در مذاکرات با روسیه و ایران، ترتیب داده است.

۴. سخنان تند و ضد ایرانی مقام‌های ارشد دولت آمریکا از جمله وزیر خزانه‌داری و تهدید مستقیم وزیر دفاع این کشور علیه ایران در فضای مجازی.

۵. اعمال مجموعه‌ای از تحریم‌های جدید علیه ایران طی همین روزهای اخیر.

۶. واکنش‌های شکننده ترامپ و پسرش در دفاع از روند گفت‌وگو با ایران و حملات لفظی آن‌ها به برخی افراد داخل کاخ سفید که موضع مخالف مذاکره دارند.

۷. اظهارات تهدیدآمیز نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، بنیامین نتانیاهو، مبنی بر حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران، که با حمایت تلویحی ترامپ همراه شد. ترامپ در گفت‌وگو با نشریه «تایم» اعلام کرده که مانعی در برابر اقدام نظامی اسرائیل علیه ایران ایجاد نکرده است.

۸. برکناری مایکل والتز، مشاور امنیت ملی آمریکا، و معاون او که نشان‌دهنده تنش‌ها و درگیری‌های عمیق در ساختار تصمیم‌گیری کاخ سفید است.

با توجه به این مجموعه تحولات، قضاوت درباره این‌که این تحولات به سود یا زیان روند مذاکرات هسته‌ای غیرمستقیم تمام خواهد شد، نیازمند گذشت زمان و روشن شدن نتایج برخی تحرکات است. آن‌چه اما در این میان برای ایران اهمیت دارد، حفظ موضع قاطع در برابر هر نوع تهدید نظامی از سوی آمریکا یا رژیم صهیونیستی است.

این تهدیدها، چه از سوی وزیر دفاع آمریکا و چه نخست‌وزیر اسرائیل مطرح شوند، در واقع از یک منبع واحد سرچشمه می‌گیرند. چراکه همان‌گونه که در نخستین روز مذاکرات در مسقط اعلام شد، ایالات متحده پذیرفته است که هیچ مذاکره‌ای نباید در سایه تهدید به جنگ صورت گیرد. افزون بر این، تجربه نشان داده رژیم صهیونیستی بدون چراغ سبز از سوی واشنگتن، در منطقه اقدام مستقلی نخواهد داشت.

از این رو، ایستادگی در برابر این فضاسازی‌ها و تهدیدها، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر به شمار می‌رود.