عراقچی: روایت‌سازی هوشمندانه، کلید مقابله با ایران‌هراسی و تحریم‌هاست
در روزگاری که تصویرسازی رسانه‌ای نقشی تعیین‌کننده در جایگاه کشورها دارد، سخنان جدید وزیر امور خارجه درباره ضرورت برندسازی ملی، توجه‌ها را به ابعاد کمتر دیده‌شده‌ای از دیپلماسی عمومی جلب کرده است.
در شرایطی که عرصه سیاست بین‌الملل با چالش‌های نوظهور و تحولات مستمر روبه‌روست، سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، با تأکید بر اهمیت برندسازی ملی برای کشور، آن را ابزاری استراتژیک در تقابل با جریان‌های مخرب رسانه‌ای و تحریم‌های ناعادلانه دانست. وی در یادداشتی نوشت:
«برندسازی ملی می‌تواند به عنوان ابزاری راهبردی عمل کند که از طریق دیپلماسی عمومی و روایت‌سازی مؤثر، تصویر مثبت و واقعی از ایران به جهانیان ارائه شود.»
کتاب «برندسازی ملی و سیاست بین‌الملل» که توسط کریستوفر برونینگ، پژوهشگر حوزه روابط بین‌الملل دانشگاه بیرمنگام تألیف شده، اکنون با ترجمه‌ی امیرحسین عرب‌پور و سامان فریدونی از کارشناسان اندیشکده دیپلماسی اقتصادی و مقدمه‌ای از دکتر عراقچی توسط انتشارات دنیای اقتصاد منتشر شده است. این اثر به بررسی دقیق رویکردهای معاصر در استفاده از قدرت نرم و تصویرسازی ملی در حوزه روابط بین‌الملل پرداخته و تلاش دارد ابعاد معنایی قدرت در سیاست خارجی را تحلیل کند.
در مقدمه این کتاب، عراقچی روایت‌سازی را از مهم‌ترین ابزارهای دیپلماسی نوین عنوان کرده و تصریح کرده است:
«کشوری که بتواند داستان خود را به شکلی مستند و جذاب به جهان ارائه دهد، می‌تواند جایگاه خود را در افکار عمومی تقویت کند و رقبا را در موقعیت دفاعی قرار دهد.»
به باور او، موفقیت در سیاست خارجی تنها محدود به اقدام‌های عینی و میدانی نیست، بلکه شکل و شیوه ارائه این اقدامات نیز در شکل‌دهی به افکار عمومی جهانی اهمیت بسزایی دارد. وی در ادامه آورده است:
«در دیپلماسی، تصویرسازی نقشی اساسی دارد. موفقیت در عرصه بین‌المللی تنها به عملکرد عملی محدود نمی‌شود، بلکه به نحوه ارائه و تبیین آن اقدامات نیز بستگی دارد. اگر کشوری نتواند تصویر قوی و قابل قبولی از خود ارائه دهد، ممکن است در دیپلماسی شکست بخورد، حتی اگر در میدان عملیاتی موفق باشد.»
او با اشاره به تجربه برخی کشورهای غربی تأکید می‌کند که مداخلات آن‌ها در کشورهای در حال توسعه، علیرغم نتایج عملی، نتوانسته مشروعیت لازم را در افکار عمومی جهانی کسب کند. در مقابل، کشورهایی نظیر ژاپن و قطر توانسته‌اند با بهره‌گیری از دیپلماسی عمومی تصویر خود را دگرگون سازند. ژاپن پس از جنگ جهانی دوم، توانست هویت صلح‌طلبانه‌ای برای خود خلق کند و قطر نیز از طریق دیپلماسی ورزشی و میزبانی جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ جایگاه بین‌المللی خود را به طرز چشم‌گیری بهبود بخشید.
عراقچی با مرور این نمونه‌ها، بر ضرورت اقدام هدفمند ایران در مسیر بازتعریف تصویر بین‌المللی‌اش تأکید کرده و آورده است:
«در جهان امروز که سیاست بین‌الملل با پیچیدگی‌ها و تغییرات فراوانی همراه است، برندسازی ملی برای جمهوری اسلامی ایران اهمیت ویژه‌ای دارد. ایران به طور مداوم با پروژه‌های بدنام‌سازی و تحریم‌های ناعادلانه مواجه بوده است که هدف آن‌ها تضعیف جایگاه کشور در افکار عمومی جهانی است.»
او بر این باور است که استفاده درست از دیپلماسی عمومی و روایت‌سازی مؤثر می‌تواند به مقابله با فضای ایران‌هراسی در عرصه بین‌المللی کمک کرده و نقشی مؤثر در ارتقاء موقعیت ایران در نظام جهانی ایفا کند.
