خنجر مسکو از پشت بر ایران: روسیه هم ماشه را کشید؟
بازگشت احتمالی تحریم‌های سازمان ملل در ماه آینده، زنگ خطر برای اقتصاد و تجارت ایران به صدا درآورده است.
بازگشت تحریم‌ها نگرانی‌های گسترده‌ای را در داخل و خارج از کشور به همراه داشته است. کارشناسان اقتصادی هشدار می‌دهند که محدودیت‌های تازه مالی و بانکی می‌تواند روند صادرات و تجارت خارجی ایران را کند کند و رشد اقتصادی را با موانع جدی مواجه سازد. فعالان بخش خصوصی نسبت به کاهش سهم صادرات و محدودیت‌های عملیاتی هشدار می‌دهند.
این محدودیت‌ها تنها در عرصه اقتصادی اثرگذار نیستند؛ افزایش قیمت کالاها، دشواری در واردات تجهیزات و مواد اولیه و کاهش دسترسی به فناوری‌های نوین، فشار بر زندگی روزمره مردم به ویژه اقشار متوسط و کم‌درآمد را تشدید خواهد کرد. این شرایط می‌تواند نارضایتی عمومی و فشارهای اجتماعی را افزایش دهد.
در سطح سیاسی و دیپلماتیک نیز، بازگشت تحریم‌ها مذاکرات بین‌المللی را پیچیده‌تر کرده و اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی را کاهش می‌دهد. دولت ایران باید با اتخاذ راهبردهایی مانند تنوع‌بخشی به بازارها، تقویت تولید داخلی و گسترش همکاری‌های منطقه‌ای، اثرات منفی تحریم‌ها را مدیریت کند. این مسئله به وضوح نشان می‌دهد که بازگشت تحریم‌ها تهدیدی جدی است که نیازمند برنامه‌ریزی و اقدامات پیشگیرانه است.
روسیه و کریدور زنگزور: منفعت یا تهدید؟
مسعود پل‌مه، دبیر انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته، در نشست خبری خود با اشاره به قدمت ۷۲ ساله تشکل ملی کشتیرانی ایران و فعالیت بیش از ۴۰۰ شرکت فعال در حوزه لجستیک بندری و دریایی گفت:
"این شرکت‌ها در تمامی زمینه‌های مدیریت، اجرا و سرمایه‌گذاری منشأ اثر بوده و همواره به‌عنوان حامیان اصلی تجارت خارجی کشور ایفای نقش کرده‌اند."
او افزود: برگزاری پنجمین دوره همایش توسعه دریا محور، فرصتی برای تقویت ارتباط میان بخش خصوصی و دولتی است و اقتصاد دریامحور یکی از حیاتی‌ترین مباحث اقتصادی کشور به شمار می‌رود. پل‌مه تأکید کرد:
"دریا موهبتی الهی است که موتور پیشران اقتصاد، پیشرفت و تعالی کشور محسوب می‌شود، اما تاکنون نتوانسته‌ایم به‌طور شایسته از این ظرفیت استفاده کنیم."
کاهش سهم ایران در کریدور شمال-جنوب
پل‌مه به عملکرد کریدور شمال-جنوب اشاره کرد و گفت:
"از دستاوردهای دوره گذشته، ایجاد دبیرخانه دائم کریدور شمال-جنوب بود. این کریدور بیش از ۲۲ سال پیش میان ایران، روسیه و هند توافق شده اما تاکنون به شکل اجرایی محقق نشده است. سال گذشته روسیه ۹۰۰ میلیون تن تبادل کالا داشت، اما سهم ایران تنها حدود ۶ میلیون تن بود که از این کریدور عبور کرد."
او هشدار داد که عدم استفاده بهینه از این مسیر می‌تواند منافع ایران را کاهش دهد:
"اگر توان دیپلماسی اقتصادی خود را تقویت کنیم، هیچگاه کریدوری مانند زنگزور به زیان ما عملیاتی نخواهد شد."
پل‌مه همچنین یادآور شد که نبود نگاه دیپلماسی اقتصادی در ساختار دولتی از نقاط ضعف گذشته بوده و افزود:
"خوشبختانه با روی کار آمدن دولت چهاردهم شاهد تغییرات مثبتی هستیم و امیدواریم این تغییرات به رویکردهای اجرایی منجر شود."
تهدید یا فرصت؛ اهمیت اقدامات سریع
دبیر انجمن کشتیرانی درباره ضرورت تکمیل خطوط ریلی و جابه‌جایی کالا گفت:
"یکی از مشکلات مهم، انقطاع در خط ریلی رشت - آستارا است که باید هرچه سریع‌تر به مرحله اجرا برسد. با ابتکار عمل می‌توان تهدید زنگزور را به تعویق انداخت."
او تأکید کرد که اعتماد دولت به بخش خصوصی و نقش تسهیل‌گرانه دولت، کلید موفقیت در تبدیل تهدیدها به فرصت است. به گفته پل‌مه، ورود مستقیم دولت در اجرای پروژه‌ها هزینه‌ها را افزایش داده و مزیت‌های رقابتی را کاهش می‌دهد:
"برای نمونه کانتینری که از هند با مسیر دریایی به مسکو می‌رسد ۲۵ روز زمان و ۴۲۰۰ دلار هزینه دارد اما همان کانتینر از مسیر ایران ۵۵ روز زمان می‌برد و ۸۰۰۰ دلار هزینه دارد."
اسنپ‌بک؛ تجارت ایران چقدر تحت فشار است؟
پل‌مه درباره اجرای مکانیزم اسنپ‌بک و اثر آن بر تجارت ایران گفت:
"در چند دهه گذشته همواره با تحریم‌ها مواجه بوده‌ایم و آثار آن‌ها شرایط موجود را تشدید نکرده است. البته این تشدیدها بیش از ۳۰ درصد تأثیرگذار نخواهد بود."
وی افزود: تجربه‌های گذشته نشان داده که ناوگان کشور توانمندی لازم برای مدیریت، اجرا و عملیات تجاری را دارد و ادامه داد:
"با استفاده از این تجارب و علی‌رغم تشدیداتی که اسنپ‌بک ممکن است ایجاد کند، هیچ خللی در روند صادرات و واردات ایران ایجاد نخواهد شد."
پل‌مه در پایان یادآور شد که تحریم‌ها نقش افزایشی بر نرخ تبادل کالا و قیمت تمام‌شده دارند، اما تلاش‌ها برای تسهیل شرایط همچنان ادامه دارد.
