«پاییز صحرا» اولین سریال محجبه تلویزیون ایران؛ از چالش‌ها تا موفقیت

دلایل نبود کارگردان در زمان پخش سریال

اسد‌الله نیک‌نژاد در پاسخ به این پرسش که چرا در زمان پخش سریال «پاییز صحرا» در ایران حضور نداشت، توضیح داد که به دلیل تهدیدها و مخالفت‌های برخی افراد مجبور به ترک کشور شده است. او افزود که به توصیه آیت‌الله هاشمی و با حمایت ایشان، به ادامه تحصیلات سینمایی در خارج از کشور پرداخت. امام خمینی نیز در آن زمان از برخی اتهامات وارده به نیک‌نژاد انتقاد کردند و این موضوع در روزنامه‌ها منعکس شد.

ساختارشکنی در پوشش و حجاب

یکی از مهم‌ترین مسائلی که درباره سریال «پاییز صحرا» به وجود آمد، حجاب بازیگران زن بود. به‌ویژه در مورد شهلا میربختیار که نقش اصلی را بازی می‌کرد و جمیله شیخی که نقش مادرشوهر او را داشت. بازیگران زن سریال در صحنه‌هایی که در خانه هستند، روسری یا مقنعه به سر ندارند و تنها پارچه‌ای دور سرشان پیچیده شده است. پخش چند قسمت از سریال باعث شد این مسئله بر سر زبان‌ها بیفتد و تعدادی از روحانیون از آن شکایت کنند. کار آنقدر بالا گرفت که محمدهاشمی، مدیرعامل وقت سازمان صدا و سیما در این مورد به امام خمینی نامه‌ای نوشت و نظر او را جویا شد. امام پاسخ داد: "نظر نمودن به این قبیل فیلم‌ها و نمایشنامه‌ها هیچ یک اشکال شرعی ندارد و بسیاری از آنها آموزنده است و پخش آنها نیز اشکالی ندارد. و همین طور فیلم‌های ورزشی و آهنگ‌ها اکثراً بی‌اشکال است."

تأثیرات و الگوهای بعدی

با این پاسخ، پخش سریال بدون مشکل ادامه پیدا کرد و از طرف دیگر نام چهره‌پرداز خانم به تیتراژ فیلم‌ها و سریال‌ها اضافه شد. نیک‌نژاد درباره نوع پوشش و حجاب در سریال «پاییز صحرا» بیان کرد که پس از انقلاب اسلامی، هنوز نوع حجاب در تلویزیون به درستی مشخص نشده بود. او افزود که این سریال توانست الگویی برای تولیدات بعدی شود و نقش مهمی در تعریف نوع پوشش بازیگران زن در تلویزیون ایفا کند.

سریال «پاییز صحرا» با کارگردانی اسد‌الله نیک‌نژاد، به عنوان اولین سریال محجبه تلویزیون ایران، نقش مهمی در تاریخ رسانه‌ای کشور ایفا کرده است. این سریال با نوع پوشش متفاوت و ساختارشکنانه خود، توانست الگویی برای تولیدات بعدی ایجاد کند و همچنان در خاطر مخاطبان باقی مانده است.