عربستان سعودی ۱۰۰ میلیون دلار خرج ساخت سریال معاویه کرد؛ جنجال‌سازترین پروژه تلویزیونی

در دنیای رسانه‌های عربی، سریال «معاویه» که به‌عنوان یکی از گران‌قیمت‌ترین تولیدات تاریخ تلویزیون عربی شناخته می‌شود، با واکنش‌های گسترده‌ای از سوی مخاطبان مسلمان روبه‌رو شده است. این مجموعه که به دستور سعودی‌ها ساخته شده و با هزینه‌ای بالغ بر ۷۵ تا ۱۰۰ میلیون دلار تولید گردید، در اکثر کشورهای عربی جزو پربحث‌ترین موضوعات روز شده است. بسیاری از پیروان دو مذهب بزرگ اسلام به شدت از نحوه پردازش شخصیت‌های تاریخی در این سریال انتقاد کرده و آن را به‌عنوان یک اثر سطحی و تاریخ‌زدوده معرفی می‌کنند.

سریال «معاویه» که به‌تازگی از شبکه‌های مختلف پخش شد، با حذف خود از پخش‌های رسمی در عراق مواجه شد، چراکه مسئولان این کشور نگران بودند که پخش آن به تنش‌های مذهبی در منطقه دامن بزند. شبکه «ام‌بی‌سی عراق» در واکنش به این نگرانی‌ها اعلام کرد که پخش این سریال را از برنامه‌های خود حذف کرده است. به گفته کمیسیون رسانه و ارتباطات عراق، تصمیم برای قطع پخش به‌منظور جلوگیری از خدشه‌دار شدن روابط دیپلماتیک میان دولت‌های سعودی و عراق اتخاذ شده است.

با این حال، سریال «معاویه» به‌دلیل پرداخت‌های سطحی و برخوردی خام‌دستانه با تاریخ، به نظر نمی‌رسد که ظرفیت‌های جدی دراماتیک یا تاریخی را به نمایش گذاشته باشد. بسیاری از تحلیلگران رسانه‌ای و کارشناسان تاریخ اسلام بر این باورند که کارگردانان سریال، طارق العریان و احمد مدحت، در تلاش برای بازسازی تاریخ اسلامی، توانسته‌اند تصویری نادرست و ناپخته از شخصیت‌های کلیدی تاریخ اسلام ترسیم کنند.

در سریال، شخصیت‌هایی چون معاویه به‌عنوان فردی عمل‌گرا و علاقه‌مند به توسعه معرفی شده‌اند، اما این روایت به دلیل عدم آشنایی کافی با مبانی درام و سینما، نتواسته است جذابیت لازم را به‌ویژه برای مخاطبان پیچیده‌تر ایجاد کند. در یکی از صحنه‌ها، این سریال به‌گونه‌ای عجیب، ابوسفیان را به‌عنوان فردی با احترامی غیرواقعی برای زنان نشان می‌دهد، در حالی که تاریخ‌نگاران به‌وضوح از دیدگاه‌های متفاوت او نسبت به زنان در آن دوران خبر داده‌اند.

نقدهای مختلف از سوی کارشناسان تاریخی و سینمایی بر این است که «معاویه» به دلیل عدم رعایت استانداردهای دراماتیک و تاریخی، نتواسته است تصویر دقیقی از وقایع مهم تاریخی به‌ویژه در تاریخ اسلام ارائه دهد. در حالی که درام‌های تاریخی معمولاً تلاش می‌کنند تا مفاهیم عمیق‌تری را در قالب یک روایت جذاب به مخاطب منتقل کنند، این سریال نتواسته است این اصل اساسی را رعایت کند و حتی به‌نظر می‌رسد که تولید آن به هدف سرگرمی صرف محدود شده است.

در نهایت، با توجه به اعتراضات گسترده و نیز تصمیمات مقامات رسمی در برخی کشورها برای حذف این سریال از پخش عمومی، به‌نظر می‌رسد که «معاویه» نه تنها به‌عنوان یک اثر دراماتیک، بلکه به‌عنوان یک محصول فرهنگی نیز دچار مشکلات جدی است.