امیر قلعه‌نویی؛ ژنرال فوتبال یا رهبر حواشی بی‌پایان؟
امیر قلعه‌نویی، یکی از پرافتخارترین مربیان فوتبال ایران، با کارنامه‌ای پر از موفقیت‌ها و ناکامی‌ها، همچنان یکی از شخصیت‌های بحث‌برانگیز ورزش کشور است. مسیر حرفه‌ای او، از قهرمانی‌های مداوم تا حاشیه‌های جنجالی، به اپیزودهایی تبدیل شده که هرکدام نقشی ویژه در تاریخ فوتبال ایران داشته‌اند.
امیر قلعه‌نویی، یکی از چهره‌های برجسته فوتبال ایران پس از انقلاب اسلامی، حتی در میان منتقدانش به عنوان یک مربی اثرگذار شناخته می‌شود. او که به همراه علی پروین، نماد فوتبال سنتی ایران به شمار می‌آید، توانست با همین سبک بازی سنتی، افتخارات بسیاری کسب کند. با این حال، مسیر حرفه‌ای او همواره با جنجال‌ها و چالش‌های زیادی همراه بوده است.
فراز و فرودهای دوران مربیگری
قلعه‌نویی با کسب ۵ قهرمانی در لیگ برتر و ۲ قهرمانی در جام حذفی، پرافتخارترین مربی فوتبال ایران لقب گرفت. اما در کنار این افتخارات، ناکامی‌های بزرگی نیز در کارنامه‌اش به چشم می‌خورد. از تصمیمات جنجالی گرفته تا لحظات تلخی که در خاطر هواداران و منتقدان ماندگار شده است، قلعه‌نویی همواره در مرکز توجه قرار داشته است.
برخی از این وقایع آنچنان پرحاشیه و به‌یادماندنی هستند که هنوز هم مرور آن‌ها خالی از جذابیت نیست. این لحظات، هر یک مانند اپیزودی از یک سریال طولانی‌اند که نقش اصلی آن را امیر قلعه‌نویی ایفا می‌کند. اما سرنوشت این نقش را عملکرد او در جام جهانی ۲۰۲۶ تعیین خواهد کرد؛ آیا او به عنوان یک قهرمان به یادها خواهد ماند یا با شکستی تلخ صحنه را ترک خواهد کرد؟
فصل اول: حضور در تمرینات لورکوزن و خاطرات ماندگار
اواخر دهه هفتاد، روابط نزدیک استقلال و باشگاه بایرلورکوزن باعث شد امیر قلعه‌نویی به آلمان سفر کند تا از نزدیک تمرینات این تیم، به رهبری کریستوف دام، را مشاهده کند. هرچند حضور او تنها ۱۶ روز به طول انجامید، اما این تجربه کوتاه تا سال‌ها به یکی از موضوعات مورد علاقه خودش و البته سوژه رسانه‌ها تبدیل شد. مرور مکرر این خاطرات، گاه رنگ طنز به خود گرفت و شاید اگر به گذشته بازگردد، قلعه‌نویی از این خاطره‌بازی پرهیز کند.
فصل دوم: اولین قهرمانی با استقلال و چالش با رولند کخ
در نخستین دوره لیگ برتر خلیج فارس، شکست تلخ استقلال مقابل ملوان باعث شد این تیم قهرمانی را از دست بدهد و منصور پورحیدری از هدایت تیم کناره‌گیری کند. در پی این اتفاق، قلعه‌نویی به عنوان سرمربی موقت منصوب شد و توانست استقلال را قهرمان جام حذفی کند.
اما همکاری او با مربی آلمانی استقلال، رولند کخ، به اختلاف و جدایی انجامید. قلعه‌نویی که قرار بود دستیار کخ باشد، این نقش را نپذیرفت و به منتقد جدی این مربی تبدیل شد.
فصل سوم: حذف از آسیا با مدیریتی پرانتقاد
در سال ۸۵، قلعه‌نویی علاوه بر هدایت تیم ملی، مسئولیت ریاست سازمان فوتبال استقلال را بر عهده داشت. عدم ارسال به‌موقع فهرست بازیکنان این تیم به AFC، منجر به حذف استقلال از جام باشگاه‌های آسیا شد. او در واکنش به این اتفاق، مدعی شد که لیست ارسال شده اما شاید در مقر AFC گم شده است. این ادعا همچنان یکی از جنجالی‌ترین لحظات دوران حرفه‌ای او محسوب می‌شود.
فصل چهارم: انتقادهای فردوسی‌پور و طعم تلخ حذف از تیم ملی
حذف تیم ملی ایران در جام ملت‌های آسیا ۲۰۰۷ مقابل کره جنوبی، به کنار گذاشته شدن قلعه‌نویی از این سمت منجر شد. حضور او در برنامه «نود» برای پاسخگویی به این شکست، با انتقادهای تند عادل فردوسی‌پور و کارشناسانی چون امیر حاج‌رضایی همراه بود. این انتقادها همچنان در ذهن قلعه‌نویی باقی مانده و به یکی از جنجال‌های ماندگار دوران مربیگری‌اش تبدیل شده است.
فصل پنجم: درگیری با بزرگان استقلال و مشتهای گره کرده
ورود امیر قلعه‌نویی به عرصه مربیگری توسط ناصر حجازی رقم خورد. قلعه‌نویی که فوتبال را کنار گذاشته بود در استقلال دستیار مرحوم حجازی شد. اما این همکاری خیلی طولانی نشد و قلعه‌نویی استقلال را ترک کرد. از آن زمان تا زمان بیماری و فوت ناصر حجازی، رابطه این دو فرد مطلوب نبود و همین موضوع شکاف بزرگی را در استقلال شکل داده بود. اما ناصر حجازی، اسطوره فوتبال ایران، تنها چهره بزرگی نبود که قلعه‌نویی با او به مشکل خورد.
فرهاد مجیدی، ستاره استقلال هم در زمان بازی با قلعه‌نویی مشکلات زیادی داشت. تا جایی در یک بار در نامه‌ای نوشت شاگرد مکتب حجازی است و بازیکن هر فردی نمی‌شود. هرچند مجیدی مدت کوتاهی پس از انتشار این بیانیه به استقلالی که هدایت آن بر عهده قلعه‌نویی بود بازگشت، اما رابطه این دو هیچ وقت گرم و صمیمی نشد. علاوه بر این لیست افرادی که لااقل در برهه‌ای با قلعه‌نویی به مشکل خوردند کم نبود. علیرضا منصوریان، مهدی رحمتی، محمد نوازی و خیلی دیگر از بازیکنان و ستاره‌های استقلال.
به این درگیری‌ها می‌شود داستان مشتهای گره‌کرده را هم اضافه کرد. روزی که مس با هدایت قلعه‌نویی استقلال را شکست داد و او رو به دوربین مشتهای خود را گره کرد.
فصل ششم: یک دهه ناکامی و فرصت آخر
آخرین قهرمانی قلعه‌نویی در فوتبال ایران به سال ۹۲-۹۱ بازمی‌گردد، زمانی که او استقلال را به قهرمانی لیگ برتر رساند. پس از آن، او نتوانست در تیم‌های متمولی مانند تراکتور، سپاهان و گل‌گهر به موفقیتی مشابه دست یابد. این ناکامی‌های ده‌ساله، انتقادهای زیادی را متوجه او کرد.
جام جهانی ۲۰۲۶ شاید آخرین فرصت او برای اثبات توانایی‌هایش باشد. اگر موفق شود، تمام انتقادها را بی‌اثر خواهد کرد، اما در صورت ناکامی، دوران او به عنوان سرمربی تیم ملی ممکن است پایانی تلخ داشته باشد. لقب «ژنرال» برای او، همچنان به‌جا خواهد ماند یا به «ژنرال شکست‌خورده» و «رهبر حواشی» تغییر خواهد کرد؟ باید منتظر ماند.
