بیرانوند چگونه دانشجوی دکترا شد؟/ جنجال مدرک‌گرایی و فرار از سربازی!
اظهارات اخیر علیرضا بیرانوند، دروازه‌بان نام آشنای فوتبال ایران، درباره تحصیل در مقطع دکترا، جنجال بزرگی را در فضای مجازی به پا کرده است. در حالی که رئیس دانشگاه آزاد خرم‌آباد سخنان او را تکذیب می‌کند، این ماجرا ابعاد پنهانی از وضعیت آموزش عالی و انگیزه‌های برخی افراد برای تحصیل را برملا کرده است. آیا دانشگاه به ابزاری برای فرار از سربازی تبدیل شده است؟
علیرضا بیرانوند، دروازه‌بان شماره یک تیم ملی فوتبال ایران و باشگاه تراکتورسازی تبریز، پس از قهرمانی در لیگ برتر، در یک برنامه تلویزیونی حضور یافت. در بخشی از این برنامه، زمانی که مجری از او درباره خدمت سربازی‌اش سوال می‌کند، بیرانوند پاسخ می‌دهد که دانشجو است و در مقطع دکترای دانشگاه آزاد خرم‌آباد در رشته فیزیولوژی تحصیل می‌کند. این اظهارات بلافاصله با واکنش رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد مواجه شد.
به گزارش تجارت نیوز و به نقل از روزنامه خراسان، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد با رد صحبت‌های بیرانوند، اعلام کرد که اصلاً در این واحد دانشگاهی، مقطع دکترای رشته فیزیولوژی ورزشی وجود ندارد. او تأکید کرد که بیرانوند دانشجوی مقطع کارشناسی‌ارشد در رشته فیزیولوژی است و هنوز هم فارغ‌التحصیل نشده است.
بیرانوند پس از این واکنش‌ها، در یک استوری اینستاگرامی صحبت‌های رئیس دانشگاه را تأیید کرد و نوشت: «در آزمون دکتری ۱۴۰۴ شرکت کردم و بعد از اعلام نتایج موفق به پذیرش انتخاب رشته دانشگاه آزاد شدم. در حال حاضر منتظر اعلام نتیجه انتخاب رشته هستم.» این تناقضات، بهانه‌ای شد تا ابعاد نهان این ماجرا مورد بررسی قرار گیرد.
دانشگاه: پناهگاه یا فرارگاه از سربازی؟
بیرانوند بدون شک یکی از بهترین دروازه‌بانان کنونی و شاید یکی از بهترین فوتبالیست‌های تاریخ ایران است. او از دل سختی‌ها برخاست و به موفقیت‌های چشمگیری دست یافت. اما با وجود تمام این موفقیت‌های ورزشی، تناقض در سطح معلومات عمومی او با سطح تحصیلات ادعایی‌اش، سوالاتی جدی را مطرح می‌کند. چگونه فردی که نمی‌تواند نام سه سیاره منظومه شمسی را ببرد یا برای درک مفهوم «فامیل پدری» نیاز به توضیح دارد، در سطح تحصیلات تکمیلی، چه دکترا و چه کارشناسی ارشد، قرار می‌گیرد؟
این اتفاق، ابعاد نگران‌کننده‌ای از نزول سطح آموزش عالی در کشور را نمایان می‌کند. یکی از مشکلات اصلی در این زمینه، پافشاری جوانان به ادامه تحصیل صرفاً برای فرار از خدمت سربازی است. طبیعتاً از کسانی که به بهانه گذراندن زمان یا عقب انداختن سربازی به دانشگاه می‌روند، انتظار نمی‌رود که به نخبگان واقعی تبدیل شوند یا مطالعات جانبی داشته باشند. همین است که با انبوهی از جوانان مواجه می‌شویم که شاید مدارک لیسانس و فوق لیسانس داشته باشند، اما از بدیهیات بی‌خبرند. به همین دلیل است که بیرانوند در پاسخ به سوال سربازی می‌گوید: «دانشجو هستم.» و این پاسخ، خود جای سوال دارد.
علم بهتر است یا ثروت؟ نقد به نظام آموزشی پولی
مسئله دیگری که نیاز به بررسی دارد، بخش دوم سخنان بیرانوند درباره کنکور است. او می‌گوید: «من همین چند ماه پیش کنکور دکتری دادم و چیز عجیب و غریبی بود. نام کسانی که کنکور می‌دهند روی برگه‌شان تایپ شده است اما من نمی‌دانستم و داشتم در برگه‌ام دنبال جایی می‌گشتم که نام و نام خانوادگی‌ام را بنویسم. یک جزوه امتحانم کامل به زبان انگلیسی بود و من گفتم خدایا! وقتی معلم زبان من در دو ماه لری را کامل یاد گرفته، من چطور این برگه‌ها را به زبان انگلیسی جواب بدهم؟ همه تست‌ها را با روش ده، بیست، سی، چهل جواب دادم! اما خدا را شکر که به من گفته‌اند نمره‌ام خیلی خوب بوده است.»
این اظهارات، به وضوح نشان می‌دهد که پولی شدن نظام آموزشی کشور می‌تواند به نقطه مقابل هدف اصلی خود تبدیل شود. وقتی فردی صرفاً به دلیل تمکن مالی می‌تواند وارد دانشگاه شود و با روش‌های غیرعلمی به تحصیل در مقطع دکترا برسد، باید هم انتظار داشت که این نظام آموزشی به جولانگاه کسانی تبدیل شود که با سرقت ادبی و پایان‌نامه‌های پولی فارغ‌التحصیل می‌شوند. این وضعیت، باعث می‌شود که دیگر از دل دانشگاه‌ها علامه و حکیم پرورش نیابند و در بهترین حالت، فارغ‌التحصیلانی تک‌محصولی از آن خارج شوند.
قطعاً کسی از یک بازیکن فوتبال که با استعداد خود به موفقیت رسیده، اما از تحصیل به عنوان حربه‌ای برای فرار از سربازی استفاده می‌کند، انتظار فرهیخته بودن یا حتی دانستن برخی بدیهیات را ندارد. انتقاد مستقیم به خود بیرانوند در این جایگاه شاید جایز نباشد، چرا که او دقیقاً در همان جایی ایستاده که به آن تعلق دارد: یک فوتبالیست است، نه یک استاد دانشگاه و نه حتی یک دانشجوی واقعی تحصیلات تکمیلی. بلکه آنچه در شأن و جایگاه خود قرار ندارد، قوانین و ناکارآمدی‌ها در نظام آموزش عالی کشور هستند. این حواشی و اتفاقات می‌توانند بهانه‌ای باشند برای یک بازنگری جدی و اساسی در سیستم آموزشی کشور.
