حسرت و آهی که با دیدن بازگشایی آزادی کشیدیم
استادیوم آزادی پس از ماه‌ها تعطیلی بار دیگر بازگشایی شد. با وجود اینکه این ورزشگاه همچنان یکی از مهم‌ترین نمادهای ورزشی ایران است، مقایسه آن با استادیوم‌های مدرن دیگر کشورها جای تأمل دارد.
بازگشایی آزادی؛ نماد شکوه یا رضایت به حداقل‌ها؟
پس از ماه‌ها تعطیلی و بازسازی، استادیوم آزادی بار دیگر پذیرای مخاطبان شد. بخشی از سکوها با صندلی‌های نو و ظاهری بازسازی‌شده، اما نیمه دیگر همچنان با صندلی‌های رنگ‌پریده و سکوهای فرسوده، این تضاد آشکار را به نمایش گذاشت. هرچند چمن این ورزشگاه وضعیت مناسبی پیدا کرده و می‌توان آن را گامی مثبت دانست، اما آیا چنین بازسازی‌هایی برای ورزشگاهی که روزی نماد پیشرفت ورزشی ایران بود، کافی است؟
در حالی که سعودی‌ها در کمتر از سه ماه استادیومی مدرن مانند کینگدام آرنا را افتتاح کرده‌اند، ما پس از ماه‌ها تعطیلی برای بازسازی بخشی از آزادی جشن می‌گیریم. با این حال، آزادی تنها ورزشگاه بااهمیت ایران نیست و سایر استادیوم‌های کشور نیز داستان‌های خاص خود را دارند.
ورزشگاه آزادی، که روزی در کمتر از ۱۷ ماه با استفاده از فناوری‌های زمان خود ساخته شد، این بار برای بازسازی بخش کوچکی از خود ماه‌ها تعطیل بود. عکس‌هایی از مراحل ساخت اولیه این ورزشگاه در دهه ۱۳۴۰ نشان می‌دهد که این پروژه چگونه به یکی از برجسته‌ترین سازه‌های ورزشی خاورمیانه تبدیل شد. از آغاز پروژه در سال ۱۳۴۷ تا پایان آن در اسفند ۱۳۴۹، آزادی نمادی از پیشرفت سریع و کارآمدی در ساخت‌وساز بود.
در سال ۱۳۸۱، آزادی برای تعویض چمن زمین و بهبود زیرساخت‌های خود، ۱۳ ماه تعطیل شد. جالب اینکه این مدت زمان تنها چهار ماه کمتر از کل دوره ساخت این ورزشگاه بود! در همان سال، دربی بزرگ پرسپولیس و استقلال در ورزشگاه تختی و سپس در استادیوم تبریز برگزار شد.
تختی؛ شکوه گذشته در سایه فراموشی
ورزشگاه تختی، یکی از برجسته‌ترین آثار معماری ورزشی ایران، در دهه ۱۳۴۰ ساخته شد و روزگاری نماد مدرن‌سازی کشور بود. این ورزشگاه که به دست جهانگیر درویش، معمار ایرانی، طراحی شد، به دلیل تکنیک‌های نوآورانه ساخت و طراحی خاص خود شهرت داشت. درویش درباره این پروژه گفته بود: «در ابتدا بسیاری از مهندسان اروپایی آن را غیرممکن می‌دانستند، اما این سازه به یکی از شاخص‌ترین ورزشگاه‌های آن زمان تبدیل شد.»
امروز اما ورزشگاه تختی در میان غفلت‌ها، بخش زیادی از شکوه گذشته خود را از دست داده و به سازه‌ای فراموش‌شده تبدیل شده است.
امجدیه؛ قبله ورزشی ایران در کما
ورزشگاه امجدیه (شیرودی کنونی)، یکی دیگر از آثار تاریخی ورزش ایران، در دهه ۱۳۱۰ ساخته شد. این ورزشگاه در مسابقات بزرگی مانند اولین قهرمانی ایران در جام ملت‌های آسیا در سال ۱۳۴۷ نقش‌آفرینی کرد. اما امروز، امجدیه دیگر آن شور و نشاط گذشته را ندارد و به‌نوعی به کما رفته است. بسیاری معتقدند که هیچ برنامه‌ای برای احیای این ورزشگاه ارزشمند وجود ندارد، و این غفلت، بخشی از تاریخ ورزشی کشور را تحت تأثیر قرار داده است.
نقش جهان؛ ورزشگاهی که نسل‌ها منتظرش بودند
ورزشگاه نقش جهان در اصفهان یکی از مثال‌های بارز کُندی در پروژه‌های عمرانی است. کلنگ ساخت این ورزشگاه در سال ۱۳۶۷ زده شد، اما بهره‌برداری از آن بیش از سه دهه طول کشید. این ورزشگاه، که با الهام از معماری استادیوم سن‌نیکولا در ایتالیا طراحی شده، پس از سال‌ها تأخیر و هزینه‌های گزاف، بالاخره به بهره‌برداری رسید. اما آیا این روند طولانی با استانداردهای جهانی همخوانی دارد؟
یادگار امام تبریز؛ ۴۰ سال انتظار برای یک بازسازی ساده
ورزشگاه یادگار امام تبریز با مشکلات زیرساختی بسیاری روبه‌رو است. این ورزشگاه که ساخت آن در سال ۱۳۶۴ آغاز شد، پس از ۴۰ سال هنوز به استانداردهای مورد انتظار نرسیده است. چمن ورزشگاه در فصل بارندگی با مشکلات جدی مواجه می‌شود و زیرساخت خاک رسی آن باعث شده این مشکل حل‌نشده باقی بماند. این تأخیر طولانی، مقایسه‌ای ناگزیر با ساخت سریع‌تر سایر ورزشگاه‌های جهان ایجاد می‌کند.
فولاد آرنا؛ افتخاری برای خوزستان، اما ناکام در نگهداری
فولاد آرنا، یکی از زیباترین ورزشگاه‌های ایران، در سال ۲۰۱۸ به‌عنوان یکی از برترین سازه‌های ورزشی جهان معرفی شد. اما نگهداری نامناسب، به‌ویژه در زمینه کیفیت چمن، ارزش این ورزشگاه را تحت تأثیر قرار داده است. این ورزشگاه نمونه‌ای از سازه‌ای است که با تلاش فراوان ساخته شده اما به دلیل نبود برنامه‌ریزی مناسب برای نگهداری، پتانسیل کامل خود را از دست داده است.
پایان:
بازگشایی استادیوم آزادی هرچند امیدی تازه برای ورزش ایران محسوب می‌شود، اما نگاهی به سایر استادیوم‌های کشور نشان می‌دهد که هنوز در مسیر توسعه و رسیدن به استانداردهای جهانی، چالش‌های بسیاری پیش روی ما قرار دارد. از تختی و امجدیه گرفته تا نقش جهان و فولاد آرنا، هر ورزشگاه داستانی از تأخیرها، غفلت‌ها و البته پتانسیل‌های از دست‌رفته را روایت می‌کند.
