هشدار جدی برای سلامت گوارش: از هر سه نفر در فارس، یکی کبد چرب دارد!
آمارها و اظهارات کارشناسان نشان می‌دهد سلامت گوارش بسیاری از ایرانیان، به‌ویژه در استان فارس، در وضعیت نگران‌کننده‌ای قرار دارد.
کامران باقری لنکرانی، رئیس مرکز تحقیقات سیاست‌گذاری سلامت دانشگاه علوم پزشکی شیراز، در آستانه روز جهانی سلامت دستگاه گوارش با شعار «تغذیه برای شکفتن»، از وضعیت نگران‌کننده سلامت گوارش در ایران پرده برداشت. وی با تأکید بر اینکه حدود ۴۰ درصد جمعیت میانسال کشور به ریفلاکس معده دچار هستند، هشدار داد: بخش زیادی از بیماری‌های گوارشی، ریشه در سبک تغذیه غلط دارد.
او خاطرنشان کرد که نزدیک به ۴۵ درصد از اختلالات جدی گوارشی، نتیجه رژیم‌های غذایی ناسالم است و هدف اصلی گرامی‌داشت این روز، جلب توجه مردم به اهمیت سلامت گوارش است. باقری لنکرانی با اشاره به این که ریفلاکس معده با وجود غیرکشنده بودن، زندگی افراد را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار می‌دهد، از لزوم پیشگیری با تغذیه مناسب سخن گفت.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز همچنین ارتباط مستقیم میان سبک تغذیه و بروز سرطان‌های گوارشی را مطرح کرد. او بر نقش کلیدی رژیم غذایی سالم در ارتقای کیفیت زندگی و پیشگیری از ابتلا به سرطان‌های گوارشی تأکید کرده و افزود: بازگشت به الگوی تغذیه سنتی ایرانی، شامل مصرف بیشتر میوه‌ها و سبزی‌ها، می‌تواند نقش مؤثری در کاهش این بیماری‌ها داشته باشد.
این فوق تخصص بیماری‌های گوارشی و کبد با استناد به شواهد علمی اظهار داشت: افزایش مصرف فیبر در برنامه غذایی، می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ را تا ۴۰ درصد کاهش دهد؛ درحالی‌که مصرف فراورده‌هایی مانند سوسیس و کالباس تا ۱۸ درصد خطر را افزایش می‌دهد.
باقری لنکرانی همچنین از کاهش سهم سبزیجات و میوه‌ها در سفره ایرانی ابراز نگرانی کرد و افزود: در مقابل، استفاده از مواد پرچرب، نوشابه، کنسروها و گوشت‌های فراوری‌شده، به‌طور فزاینده‌ای در حال گسترش است.
او در ادامه به نقش نوع روغن‌های مصرفی در سلامت گوارشی اشاره کرد و گفت: «روغن‌هایی با نسبت بالای امگا ۶ می‌توانند منجر به بروز التهاب شوند؛ در حالی که روغن‌های حاوی امگا ۳، مانند روغن زیتون، برای بدن مناسب‌تر هستند.» همچنین وی هشدار داد که طبخ بیش از حد غذا، به‌ویژه کباب کردن تا مرز سوختن، می‌تواند عاملی برای ابتلا به سرطان تلقی شود.
در بخش دیگری از سخنان خود، لنکرانی به شیوع کبد چرب پرداخت و افزود: «اصلی‌ترین دلیل ابتلا به این بیماری، سبک زندگی غلط شامل تغذیه ناسالم و بی‌تحرکی است.» او همچنین با رد باور اشتباه در مورد بی‌ضرر بودن مصرف کم الکل، تأکید کرد: «مطالعات بین‌المللی نشان داده حتی مقادیر اندک الکل می‌تواند برای کبد مضر و سرطان‌زا باشد.»
وی اضافه کرد: در افرادی که دچار اضافه‌وزن هستند و الکل مصرف می‌کنند، احتمال پیشرفت بیماری کبد چرب و خطر بروز سرطان کبد بیشتر است.
رئیس مرکز تحقیقات سیاست‌گذاری سلامت دانشگاه علوم پزشکی شیراز در ادامه بیان کرد: «نزدیک به ۹۰ درصد از سرطان‌های گوارشی، از طریق اصلاح سبک زندگی و تغذیه سالم قابل پیشگیری هستند، یا در صورت تشخیص زودهنگام، می‌توان آن‌ها را درمان کرد.» به گفته وی، تمرکز صرف بر درمان‌هایی مانند جراحی و شیمی‌درمانی کافی نیست و باید رویکرد پیشگیرانه در اولویت قرار گیرد.
او همچنین با اشاره به سه سرطان شایع و مرگ‌بار در ایران – معده، پستان و روده بزرگ – تأکید کرد که کنترل این بیماری‌ها بدون ارتقای آگاهی عمومی در حوزه سلامت، امکان‌پذیر نیست.
در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت سلامت گوارشی در استان فارس، باقری لنکرانی خبر داد: «یک‌سوم از جمعیت این استان به کبد چرب مبتلا هستند؛ آماری که می‌تواند زنگ خطری جدی برای سلامت عمومی باشد، چرا که این وضعیت، احتمال بروز بیماری‌های قلبی-عروقی و انواع سرطان‌ها را افزایش می‌دهد.»
وی افزود: در میان سرطان‌های گوارشی استان فارس، سرطان روده بزرگ در رتبه نخست و سرطان معده در جایگاه دوم قرار دارند. با این حال، در نواحی شمالی کشور، شیوع سرطان معده بیشتر گزارش شده است.
باقری لنکرانی در پایان به پوشش برنامه غربالگری سرطان روده بزرگ از سوی وزارت بهداشت اشاره کرد و گفت: آزمایش مدفوع برای تشخیص خون نهفته، روشی ساده و در دسترس است که در صورت مشاهده نتایج مشکوک، باید بررسی‌های تخصصی بیشتری انجام شود. او تأکید کرد که این غربالگری برای افراد بدون علامت در نظر گرفته شده، اما کسانی که سابقه خانوادگی یا علائم گوارشی دارند، باید تحت بررسی‌های دقیق‌تر قرار گیرند.
