راهکارهای ساده برای حفظ سلامت کبد

کبد دومین عضو بزرگ بدن است که مسئولیت‌های متعددی دارد. این عضو حیاتی به فرآوری مواد غذایی کمک می‌کند، سموم خون را فیلتر می‌کند و همچنین کمک می‌کند تا غذا به انرژی تبدیل شده و خون تصفیه شود. هرگونه اختلال در عملکرد کبد می‌تواند تأثیرات منفی بسیاری بر بدن داشته باشد.

کبد به‌دلیل عملکردهای پیچیده‌اش در معرض ابتلا به بیماری‌های مختلفی قرار دارد. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به هپاتیت و کبد چرب اشاره کرد. هپاتیت یک عفونت ویروسی است که موجب التهاب و آسیب به کبد می‌شود، در حالی‌که کبد چرب به‌دلیل تجمع بیش از اندازه چربی در این عضو یا مصرف نوشیدنی‌های الکلی ایجاد می‌شود.

این دو بیماری به‌طور عمده از سبک زندگی نادرست ناشی می‌شوند. هپاتیت معمولاً از طریق رفتارهای جنسی ناسالم یا استفاده از سوزن‌های آلوده منتقل می‌شود و کبد چرب نیز ناشی از تغذیه نامناسب است. علاوه بر این، سرطان کبد یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در جهان است که پیشگیری از آن نیازمند زندگی سالم است. سیروز کبدی نیز که به نوعی زخم کبد اطلاق می‌شود، عمدتاً از مصرف زیاد الکل ناشی می‌شود.

متخصصان تغذیه و پزشکان غدد راهکارهایی برای سالم نگه داشتن کبد ارائه داده‌اند که در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

1. قهوه بنوشید

افرادی که چند فنجان قهوه در روز می‌نوشند، ممکن است کمتر در معرض بیماری‌های کبدی از جمله سرطان و اسکار (فیبروز، سیروز) قرار بگیرند. در برخی موارد، قهوه می‌تواند روند پیشرفت این بیماری‌ها را در افرادی که قبلاً به آنها مبتلا هستند کند کند. البته باید توجه داشت که قهوه به‌تنهایی نمی‌تواند جایگزین یک رژیم غذایی متعادل، وزن مناسب، آب فراوان و ورزش منظم باشد.

2. مراقب داروها و استامینوفن باشید

استامینوفن یکی از داروهای پرکاربرد برای تسکین درد است که در بیش از 600 دارو به کار می‌رود. مصرف بیش از حد این دارو می‌تواند به کبد آسیب برساند، بنابراین کارشناسان توصیه می‌کنند که در طول روز بیشتر از چهار هزار میلی‌گرم از آن مصرف نشود. همچنین باید از مصرف همزمان چند دارویی که حاوی استامینوفن هستند، خودداری کنید.

داروهای دیگری نیز ممکن است به کبد آسیب برسانند. در صورت مصرف داروی جدید، بهتر است به عوارض جانبی آن دقت کرده و در صورت مشاهده علائمی مانند خستگی، تهوع، خارش و زردی پوست یا چشم، به پزشک مراجعه کنید.

3. رنگین‌کمان بخورید

برای حفظ سلامت کبد، بهتر است در رژیم غذایی خود از انواع مختلف میوه‌ها و سبزیجات با رنگ‌های متنوع استفاده کنید. این امر به شما کمک می‌کند تا تمام مواد مغذی و فیبر مورد نیاز بدن خود را دریافت کنید. همچنین از مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده مانند دونات و نان سفید خودداری کرده و به‌جای آنها غلات سبوس‌دار مصرف کنید. چربی‌های خوب مانند چربی‌های تک‌غیراشباع و چندغیراشباع موجود در دانه‌ها، آجیل، ماهی و روغن‌های گیاهی نیز می‌توانند مفید باشند.

4. وزن خود را متعادل نگه دارید

برای حفظ سلامت کبد، باید شاخص توده بدنی (BMI) خود را در محدوده سالم (18 تا 25) نگه دارید. این شاخص با تقسیم وزن بدن بر قد فرد محاسبه می‌شود. ورزش و رژیم غذایی متعادل بهترین راه برای کنترل وزن و پیشگیری از بیماری‌های کبدی مانند کبد چرب غیرالکلی است.

ورزش منظم می‌تواند به حفظ وزن مناسب کمک کرده و در عین حال به بهبود عملکرد انسولین و کاهش تری‌گلیسیرید خون کمک کند. حتی اگر BMI شما تغییری نکند، ورزش می‌تواند عملکرد کبد را بهبود بخشد.

5. رعایت بهداشت شخصی

شستن دست‌ها یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای جلوگیری از انتقال بیماری‌هایی است که می‌توانند کبد شما را آلوده کنند. شستن دست‌ها با صابون و آب گرم پیش از تهیه غذا و بعد از رفتن به دستشویی، برای جلوگیری از ابتلا به هپاتیت A بسیار ضروری است. این بیماری می‌تواند از طریق دست‌های آلوده به غذا یا آب منتقل شود.

6. دوری از سموم

ترکیبات شیمیایی موجود در محصولات تمیزکننده، اسپری‌ها، حشره‌کش‌ها و سایر مواد خانگی می‌توانند به سلول‌های کبد آسیب برسانند. برای محافظت از خود، بهتر است هنگام استفاده از این مواد از ماسک و عینک محافظ استفاده کنید و پنجره‌ها را باز کنید تا از بروز مشکلات جلوگیری شود.

7. پیشگیری از هپاتیت

هپاتیت ویروسی یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها برای سلامت کبد است. این بیماری انواع مختلفی دارد که هپاتیت C از طریق خون منتقل می‌شود و می‌تواند به آسیب‌های جدی به کبد منجر شود. برای پیشگیری از هپاتیت باید از رفتارهای پرخطر جنسی و استفاده از سوزن‌های آلوده خودداری کنید.

اگرچه واکسن‌های هپاتیت A و B در دسترس هستند، اما هنوز واکسن هپاتیت C وجود ندارد. بنابراین، باید مراقب خطرات احتمالی باشید و در صورت ضعف سیستم ایمنی یا آسیب‌های قبلی به کبد، این مسائل را با پزشک خود در میان بگذارید.