وی‌پی‌ان‌های رایگان؛ تهدیدی بزرگ‌تر از فیلترینگ برای امنیت دیجیتال شما!
در روزگار اختلالات مکرر اینترنت و فیلترینگ گسترده، بسیاری به دنبال راه‌حلی آسان و رایگان برای دسترسی به فضای مجازی آزاد هستند. اما آیا واقعاً وی‌پی‌ان‌های رایگان، راه‌حلی بی‌خطر هستند؟ این گزارش به بررسی تهدیدهای امنیتی نهفته در پشت این ابزارهای رایگان می‌پردازد و راهکارهای محافظت از حریم خصوصی شما را ارائه می‌دهد.
در شرایطی که محدودیت‌های اینترنتی به بخشی از زندگی روزمره تبدیل شده‌اند، استفاده از وی‌پی‌ان‌ها برای عبور از فیلترینگ افزایش یافته است. اما وی‌پی‌ان‌های رایگان، هرچند به ظاهر جذاب و بدون هزینه، می‌توانند امنیت دیجیتال کاربران را به شدت به خطر بیندازند. این ابزارها معمولاً منابع کافی برای حفظ امنیت قوی ندارند و به همین دلیل، کاربران را در معرض حملات سایبری و بدافزارها قرار می‌دهند.
یکی از مهم‌ترین واقعیت‌ها این است که «اگر برای محصولی هزینه‌ای پرداخت نمی‌کنید، احتمالاً خود شما محصول هستید». وی‌پی‌ان‌های رایگان برای جبران هزینه‌های نگهداری شبکه، اغلب به دو روش درآمدزایی متوسل می‌شوند: نمایش تبلیغات مزاحم و فروش اطلاعات شخصی کاربران به شرکت‌های تبلیغاتی یا دیگر نهادهای ثالث. در این فرآیند، حریم خصوصی کاربران به کالایی تبدیل می‌شود که به آسانی معامله می‌شود.
خطرات وی‌پی‌ان‌های رایگان تنها به فروش داده‌ها محدود نمی‌شود. برخی از این برنامه‌ها به طور خاص برای سرقت اطلاعات طراحی شده‌اند؛ آنها می‌توانند ضربات کلیدهای فشرده‌شده، فعالیت‌های مرورگر و حتی اطلاعات حساس بانکی را ثبت کنند. در بدترین حالت، دستگاه کاربر به بخشی از یک بات‌نت تبدیل می‌شود که مجرمان سایبری از آن برای انجام حملات گسترده استفاده می‌کنند. این وی‌پی‌ان‌های جعلی، شبکه اینترنت خانگی شما را به پراکسی‌های مسکونی تبدیل کرده و درهای فعالیت‌های مجرمانه را به روی شما باز می‌کنند، بدون اینکه خودتان از آن آگاه باشید.
نمونه‌های واقعی این تهدیدها در ایران و جهان وجود دارد. در ایران، کلاهبرداران با وعده‌های دروغین مانند دسترسی به اینترنت استارلینک کاربران را ترغیب به نصب اپلیکیشن‌های آلوده می‌کنند. همچنین نسخه‌های دستکاری‌شده فیلترشکن‌ها در کانال‌های تلگرامی منتشر شده‌اند که به تروجان‌های دسترسی از راه دور آلوده بوده و دسترسی‌های گسترده‌ای طلب می‌کنند. در سطح جهانی، پلیس فدرال آمریکا در سال ۲۰۲۴ شبکه بات‌نت عظیمی به نام 911 S5 را متلاشی کرد که از وی‌پی‌ان‌های رایگان برای تبدیل دستگاه‌های کاربران به ابزار حمله استفاده می‌کرد. همچنین بدافزاری به نام PLAYFULGHOST با استفاده از وی‌پی‌ان‌های جعلی منتشر شده است که می‌تواند کنترل دستگاه را به دست گرفته و داده‌های شخصی را سرقت کند.
علاوه بر این، بسیاری از وی‌پی‌ان‌های مخرب حتی از سد بررسی فروشگاه‌های رسمی اپلیکیشن‌ها عبور کرده و با نقدهای جعلی و امتیازهای ساختگی، اعتماد کاربران را جلب می‌کنند.
برای حفظ امنیت در این بازار پرخطر، کاربران باید با تردید به ابزارهای رایگان نگاه کنند و تنها از منابع معتبر و رسمی مانند فروشگاه‌های اپلیکیشن یا سایت‌های تاییدشده توسعه‌دهندگان دانلود کنند. همچنین بررسی دقیق سیاست‌های حریم خصوصی و توجه به کشور مبدأ ارائه‌دهنده وی‌پی‌ان اهمیت دارد، زیرا قوانین محلی ممکن است ارائه‌دهندگان را مجبور به جمع‌آوری و ارائه اطلاعات کاربران کنند.
از خرید یا دریافت کانفیگ‌های ناامن خودداری کنید و نرم‌افزارهای امنیتی به‌روز را روی دستگاه خود نصب داشته باشید. در صورت مشاهده رفتار مشکوک یا نصب وی‌پی‌ان از منابع غیرمعتبر، فوراً آن را حذف کنید.
در نهایت، باید توجه داشت که فیلترینگ و محدودیت‌های اینترنتی، کاربران را به سمت استفاده از هر ابزاری برای عبور از آن سوق می‌دهد و این چرخه می‌تواند به افزایش حملات سایبری علیه زیرساخت‌های کشور منجر شود، زیرا دستگاه‌های آلوده کاربران در داخل کشور به بخشی از بات‌نت‌ها تبدیل شده‌اند. این وضعیت نه تنها امنیت فردی بلکه امنیت ملی را به خطر می‌اندازد و می‌تواند بهانه‌ای برای اعمال محدودیت‌های بیشتر شود.
دسترسی به اینترنت آزاد حق طبیعی همه است، اما نباید این حق، به بهای از دست رفتن امنیت دیجیتال و حریم خصوصی تمام شود. انتخاب‌های آگاهانه و استفاده از منابع معتبر، تنها راه مقابله با تهدیدهای روزافزون فضای مجازی است.
