افزایش سرسام‌آور شهریه مدارس غیردولتی: از ۴۶ میلیون تا ۱۰۰ میلیون تومان!

بسیاری از مدارس غیردولتی در حالی به طور یک‌جانبه شهریه‌های جدید را اعلام کرده‌اند که طبق روال قانونی، آموزش و پرورش باید ابتدا نرخ‌های مصوب را ابلاغ کند. این اقدام پیشگیرانه، شامل اعلام شهریه‌های "غیرمتعارف" و دریافت چک از خانواده‌ها، به معضلی تکراری و نگران‌کننده تبدیل شده است. این وضعیت نشان می‌دهد که سیستم نظارتی آموزش و پرورش همچنان در اعمال کنترل مؤثر بر این مدارس با چالش‌هایی جدی مواجه است.

افزایش‌های ده‌ها میلیونی: بدون توجیه منطقی

بررسی‌های میدانی از افزایش‌های نامعقول در شهریه برخی مدارس غیردولتی حکایت دارد. به عنوان مثال، شهریه پایه هفتم یک مدرسه متوسطه در تهران از ۴۶ میلیون تومان به ۷۰ میلیون تومان رسیده است؛ افزایشی حدود ۵۲ درصدی که هیچ توجیه خدماتی یا آموزشی خاصی برای آن ارائه نشده است.

اجبار به انتخاب مدارس غیردولتی و هزینه‌های کمرشکن

یکی از والدین در گفت‌وگو با ما، دلیل ثبت‌نام فرزندش در مدرسه غیردولتی را رفتارهای نامناسب مدیر و معاون مدرسه دولتی عنوان کرد. او توضیح داد: "فرزندم در مدرسه دولتی به‌دلیل شیطنت‌های معمول سن‌اش بارها توبیخ شد، اما متأسفانه برخورد مدیر و معاون نه‌تنها تربیتی نبود بلکه تحقیرآمیز بود حتی با من به‌عنوان پدر دانش‌آموز، برخورد نامناسبی داشتند. در نهایت، تمام این ماجراها در نمره انضباط فرزندم تلافی کردند و به او نمره پایین دادند. بعد از آن، هیچ مدرسه دولتی‌ای حاضر به ثبت‌نام فرزندم نشد. در دولت گذشته بارها به آموزش‌وپرورش منطقه ۱۳ شهر تهران مراجعه کردم اما مسئولان حتی حاضر نشدند موضوع را بررسی کنند. در نهایت مجبور شدیم فرزندمان را با هزینه‌ای سنگین به مدرسه غیردولتی بفرستیم تا دست‌کم در فضای محترمانه‌تری تحصیل کند." وی ادامه داد: "شهریه مدرسه برای سال تحصیلی فعلی ۴۶ میلیون تومان بود اما حالا برای پایه هشتم، ۷۰ میلیون تومان درخواست کرده‌اند. ۵ سال دیگر باقی مانده و با این روند باید تا زمان دیپلم، هزینه یک خانه را برای شهریه بپردازیم!"

کلاس‌های تابستانی اجباری و شهریه‌های نجومی

گزارش‌ها حاکی از آن است که در برخی مدارس مطرح پایتخت، شهریه پایه سوم دبستان تا ۹۷ میلیون تومان نیز رسیده است. علاوه بر این، هزینه پایگاه تابستانی نیز به صورت اجباری ۷ میلیون و ۷۵۰ هزار تومان تعیین شده است، این در حالی است که احمد محمودزاده، رئیس سازمان مدارس غیردولتی، تأکید کرده است که مدارس اجازه برگزاری کلاس‌های تابستانی به شکل اجباری را ندارند.

مدارس لاکچری و خدمات معمولی: دور از نظارت

مدارس به اصطلاح "برند" و مشهور با شهریه‌هایی بالای ۱۵۰ میلیون تومان، به حوزه‌ای خارج از نظارت دقیق آموزش و پرورش تبدیل شده‌اند. این مدارس علاوه بر شهریه رسمی، هزینه‌های اضافی مانند پایگاه تابستانی، غذا، اردو، کلاس‌های زبان متفاوت و برنامه‌های غیرآموزشی لوکس را از والدین مطالبه می‌کنند.

سایه سنگین نفوذ بر فرآیند نظارت

ضعف نظارت از سوی ادارات آموزش و پرورش مناطق، به ویژه در تهران، به عنوان عامل اصلی افزایش بی‌قاعده شهریه‌ها شناخته می‌شود. یدالله شهبازبیگی، مدیرکل اسبق ارزیابی عملکرد آموزش و پرورش شهر تهران، در این خصوص گفت: "برخی مدارس غیردولتی توسط افراد بانفوذ اداره می‌شوند و حتی اجازه ورود بازرسان آموزش و پرورش را نمی‌دهند. این مدارس از ضعف ساختاری در نظارت سوءاستفاده می‌کنند و شرایط را به نفع خود مدیریت می‌کنند." وی ادامه داد: "یکی از دغدغه‌های جدی بنده در زمان مسئولیت، عدم شفافیت و مقاومت مدارس خاص در برابر نظارت قانونی بود."

درخواست آموزش و پرورش برای نظارت جدی‌تر

ناظران بر این باورند که وزارت آموزش و پرورش به دلیل کمبود نیروی انسانی متخصص در حوزه نظارت، قادر به پایش گسترده و مؤثر بر عملکرد مدارس دولتی و غیردولتی نیست. محمودزاده، رئیس سازمان مدارس غیردولتی، نیز اخیراً بیان کرده است: "نظارت‌های استانی باید جنبه بازدارندگی داشته باشد و مدیران مناطق شهر تهران نیز باید با جدیت بیشتر بر عملکرد مدارس و مراکز غیردولتی و روند دریافت شهریه‌ها نظارت داشته باشند و پاسخگوی مطالبات شهروندان باشند." او همچنین تصریح کرده است: "تمام آیتم‌های مؤثر در افزایش شهریه به‌شکل کارشناسی بررسی و شاخص‌های آن تعریف شده است لذا دریافت شهریه نامتعارف قابل پذیرش نیست و مدیران شهر تهران باید با اخذ شهریه خارج از عرف مصوب به‌شدت برخورد کنند."

مطالبات شفاف و پاسخ‌های نامشخص

خانواده‌ها در مواجهه با افزایش سرسام‌آور شهریه‌ها، پرسش‌های روشنی دارند:

• چرا مدارس غیردولتی موظف به اعلام دقیق و شفاف جزئیات شهریه نیستند؟
• چه بخشی از هزینه‌های اعلام‌شده، اجباری و کدام‌یک اختیاری‌اند؟
• چرا برخی هزینه‌ها به صورت ناگهانی و بدون اطلاع قبلی از خانواده‌ها دریافت می‌شود؟
• مدارس چه میزان از شهریه دریافتی را صرف آموزش باکیفیت و چه میزان را صرف خدمات غیرآموزشی می‌کنند؟
• آیا والدین حق دارند بدانند منابع مالی مدارس غیردولتی چگونه هزینه می‌شود؟
• چرا نظارت مناطق آموزش‌وپرورش بر مدارس غیردولتی، ضعیف، پراکنده و عمدتاً بی‌اثر است؟

وضعیت کنونی شهریه مدارس غیردولتی نه تنها با ظرفیت اقتصادی بسیاری از خانواده‌ها همخوانی ندارد، بلکه در سایه ضعف نظارت، به یکی از عوامل اصلی نارضایتی از عملکرد نظام آموزشی کشور تبدیل شده است. تداوم این روند می‌تواند فشار روانی بر خانواده‌ها وارد کرده و در نهایت به بی‌اعتمادی عمومی نسبت به سیاست‌گذاران و تهدید سرمایه اجتماعی آموزش و پرورش منجر شود.