افزایش قیمت برنج؛ پشت پرده‌ای که کشاورزان را نادیده گرفتند
در حالی که برنج یکی از اقلام اصلی سفره ایرانی‌هاست، اما پشت پرده افزایش قیمت آن حقایقی نهفته است که شاید کمتر شنیده باشید.
جمیل علیزاده‌شایق، دبیر انجمن برنج ایران، با انتقاد از وعده‌های گذشته در خصوص خودکفایی برنج، تأکید کرد که این شعار صرفاً در حد حرف باقی مانده و در عمل تحقق نیافته است. او خاطرنشان کرد: «زمانی که معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی در دولت پیشین از خودکفایی در تولید برنج سخن می‌گفت، در واقع با ارائه آمار نادرست، جامعه را دچار سردرگمی می‌کردند.»
وی در ادامه گفت: «نمی‌توان ادعا کرد که در زمینه تولید برنج به خودکفایی رسیده‌ایم. آنچه باید مورد توجه قرار گیرد، تلاش برای افزایش تولید است، نه ادعای خودکفایی.»
علیزاده‌شایق همچنین به چالش‌های اساسی در زمینه تولید این محصول اشاره کرد و اظهار داشت که مسئله کم‌آبی همچنان یکی از عوامل بازدارنده در افزایش تولید است. به گفته او، «موضوع خودکفایی در محصولاتی مانند برنج، به دلیل بحران آب و شرایط اقلیمی، بیشتر یک بحث فرعی و حاشیه‌ای است.»
او با ارائه آماری از میزان تولید داخلی برنج توضیح داد: «میانگین تولید سالانه برنج در ایران در حدود ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تن است. این رقم در برخی سال‌ها کاهش یا افزایش دارد، اما طی پنج سال گذشته میانگین ثابتی را نشان می‌دهد. در حالی که نیاز واقعی کشور به برنج، حدود ۳ میلیون تن برآورد می‌شود، و در نتیجه ما با کسری حدود ۷۵۰ هزار تنی مواجه هستیم.»
کاهش مصرف، نه افزایش تقاضا
علیزاده‌شایق در بخش دیگری از سخنانش به موضوع مصرف سرانه برنج پرداخت و با اشاره به برخی گمانه‌زنی‌ها مبنی بر افزایش مصرف، گفت: «آیا واقعا در سال‌های اخیر مردم برنج بیشتری مصرف کرده‌اند؟ آیا سطح رفاه اقتصادی جامعه بهبود یافته و تمایل مردم به سمت مصرف بیشتر برنج رفته است؟ جوانان به جای فست‌فود به سمت غذاهای سنتی آمده‌اند؟»
وی با بیان اینکه واقعیت چیز دیگری است، ادامه داد: «اگر نگاهی به سفره‌های خود و اطرافیان‌تان بیندازید، به‌راحتی درخواهید یافت که مصرف برنج کاهش یافته، نه افزایش.»
دبیر انجمن برنج ایران در ادامه افزود: «بر اساس بررسی‌های انجام‌شده، سرانه مصرف برنج در ایران به‌طور میانگین حدود ۳۶ کیلوگرم در سال برای هر فرد است. حتی اگر همین میزان را مبنا قرار دهیم، نیاز سالانه کشور به حدود ۳ میلیون تن می‌رسد که تنها ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تن آن از تولید داخل تأمین می‌شود.»
واردات؛ نیاز یا منافع شخصی؟
او با تاکید بر اینکه واردات ۷۵۰ هزار تن برنج می‌تواند پاسخگوی نیاز کشور باشد، اظهار داشت: «در حال حاضر واردات برنج بیش از این رقم صورت می‌گیرد. اخیراً نیز برخی انجمن‌ها با ارسال نامه‌ای به رئیس‌جمهور خواستار صدور مجوز واردات برنج در بازه زمانی ممنوعیت آن یعنی از اول مرداد تا پایان آبان شده‌اند؛ زمانی که فصل برداشت برنج داخلی است.»
علیزاده‌شایق هشدار داد: «لغو ممنوعیت واردات در این بازه زمانی، بی‌احترامی به زحمت کشاورزان و نادیده گرفتن مصوبه قانونی مجلس خواهد بود. این درخواست‌ها تنها به نفع واردکنندگانی است که به‌دنبال منافع شخصی خود هستند و حاضرند برای سود بیشتر، قانون را زیر پا بگذارند.»
نبود نظارت؛ عامل گرانی‌های زنجیره‌ای
او همچنین درباره نوسانات قیمت برنج در بازار گفت: «تولید برنج امسال نسبت به سال قبل کمتر نشده و نیاز کشور نیز بیشتر نشده است. بنابراین همچنان با همان کسری ۷۵۰ هزار تنی مواجهیم و نباید افزایش قیمت را به کمبود ربط داد.»
وی با اشاره به اینکه برخی معتقدند برنج خارجی ارزان‌تر از نمونه داخلی است، عنوان کرد: «محققان داخلی توانسته‌اند ارقام پرمحصولی از برنج را معرفی کنند که کیفیت بالا و قیمت مناسبی دارند و دهک‌های پایین جامعه نیز می‌توانند از آن استفاده کنند. برنج کالای لاکچری نیست.»
علیزاده‌شایق در پایان با اشاره به افزایش قیمت زنجیره‌ای کالاها افزود: «وقتی قیمت تخم‌مرغ به بالای ۶ هزار تومان می‌رسد، طبیعی است که کشاورز هم قیمت برنج یا سایر محصولات را بالا ببرد. اما مسئله اصلی نبود نظارت واقعی بر بازار است. دستگاه‌های نظارتی در خواب به سر می‌برند و این غفلت، سفره مردم را نشانه گرفته است.»
