پیروزی استراتژیک پوتین در آستانه دیدار با ترامپ

بلومبرگ در گزارشی تازه، طرح مشترک آمریکا و روسیه برای یک آتش‌بس موقت با هدف پایان دادن به جنگ اوکراین و آغاز مذاکرات رسمی صلح را «یک پیروزی بزرگ» برای ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، توصیف کرده است.

به گفته این رسانه، واشنگتن و مسکو به دنبال ایجاد چارچوبی برای توافقی هستند که به درگیری‌ها پایان دهد؛ توافقی که اگرچه هنوز تا نهایی شدن فاصله دارد، اما می‌تواند سرنوشت جنگ را تغییر دهد. در این چارچوب، پوتین همچنان بر شروط همیشگی خود پافشاری دارد: اوکراین باید بی‌طرفی خود را بپذیرد، از پیوستن به ناتو صرف‌نظر کند و حاکمیت روسیه بر کریمه و چهار منطقه شرقی و جنوبی اوکراین را به رسمیت بشناسد.

مقام‌های آمریکایی و روسی در حال کار بر روی توافقی سرزمینی هستند که قرار است محور اصلی گفت‌وگوهای پیش‌روی ترامپ و پوتین باشد. در این توافق، از اوکراین خواسته می‌شود کنترل مناطقی از دونتسک و لوهانسک را که هنوز در اختیار کی‌یف است، واگذار کند. تحقق این هدف، برای ارتش روسیه که از زمان آغاز حمله گسترده در فوریه ۲۰۲۲ نتوانسته چنین دستاوردی داشته باشد، موفقیتی چشمگیر محسوب می‌شود.

بلومبرگ می‌گوید در چنین سناریویی، زلنسکی با واقعیت تلخ از دست دادن بخشی از خاک کشورش روبه‌رو خواهد شد و اروپا نیز نگران خواهد بود که نظارت بر آتش‌بس به روسیه سپرده شود؛ کشوری که در حال بازسازی نیروهای نظامی خود است.

بر اساس اطلاعات منتشر شده، روسیه در صورت توافق، حملات خود به مناطق خرسون و زاپوریژیا را متوقف خواهد کرد. اما هنوز مشخص نیست که آیا مسکو حاضر به واگذاری مناطق تحت کنترلش، از جمله نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا – بزرگ‌ترین نیروگاه اروپا – خواهد شد یا خیر.

کاخ سفید و کرملین تاکنون از اظهارنظر مستقیم درباره این گزارش خودداری کرده‌اند و اوکراین نیز واکنشی نشان نداده است. با این حال، پوتین بارها تأکید کرده که در اهداف جنگی خود تغییری نداده و همچنان همان شروط اولیه را دنبال می‌کند.

به گفته منابع آگاه، هنوز معلوم نیست پوتین با حضور در نشست سه‌جانبه با ترامپ و زلنسکی موافقت خواهد کرد یا نه. او در سخنانی به خبرنگاران گفته است که در صورت فراهم شدن شرایط مناسب، با دیدار با زلنسکی مشکلی ندارد، هرچند چنین شرایطی فعلاً مهیا نیست.

ایالات متحده پیش‌تر پیشنهاد داده بود که به عنوان بخشی از توافق، کریمه را به عنوان خاک روسیه به رسمیت بشناسد و کنترل بخش‌هایی از مناطق زاپوریژیا و خرسون به اوکراین بازگردد.

پیروزی دیپلماتیک برای کرملین
نیویورک تایمز در گزارشی جداگانه اعلام کرده که رئیس‌جمهور آمریکا با دیدار با پوتین در آلاسکا موافقت کرده است. هرچند ترامپ جزئیات بیشتری از این دیدار ارائه نکرده، اما غیبت اوکراین در این نشست، احتمال هرگونه پیشرفت سریع را کاهش می‌دهد. این تغییر، به‌عنوان تحولی مهم در سیاست خارجی آمریکا ارزیابی می‌شود.

به نوشته این روزنامه، از زمان آغاز جنگ اوکراین، غرب پوتین را تا حد زیادی منزوی کرده بود. بنابراین، تمایل رئیس‌جمهور آمریکا برای دیدار با او، دستاوردی دیپلماتیک برای کرملین به شمار می‌رود.

نیویورک تایمز مدعی شده که درخواست روسیه برای برگزاری این نشست، همزمان با نزدیک شدن ضرب‌الاجل ترامپ برای اعمال تحریم‌های جدید مطرح شده است. دیدار اخیر استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در مسکو با پوتین، هرچند بی‌اطلاع‌رسانی رسمی همراه بود، اما در این مسیر معنا پیدا می‌کند.

این رسانه می‌گوید نشست پیش‌رو می‌تواند بخشی از تاکتیک‌های پوتین برای توقف موقت جنگ و بهبود روابط با واشنگتن باشد؛ الگویی که بی‌شباهت به توافقات سال ۱۹۴۵ میان استالین، روزولت و چرچیل برای تقسیم حوزه‌های نفوذ در اروپا نیست.

چالش‌های ترامپ
ترامپ که وعده پایان دادن به جنگ اوکراین در ۲۴ ساعت را داده بود، حالا مدت‌هاست از این ضرب‌الاجل عبور کرده است. او نه تنها به دنبال دستیابی به توافقی بزرگ است، بلکه آرزوی دریافت جایزه صلح نوبل را نیز پنهان نکرده.

مواضع ترامپ درباره جنگ اوکراین طی ماه‌های اخیر متناقض بوده است؛ از کاهش کمک‌ها به کی‌یف و نزدیکی به مواضع روسیه در ابتدای سال گرفته، تا صدور مجوز فروش بیشتر سلاح به اوکراین و انتقاد از حملات روسیه در ماه‌های اخیر.

بن‌بست فشار اقتصادی
هرچند ترامپ تهدید کرده که برای پایان دادن به جنگ، تحریم‌های گسترده‌ای علیه روسیه اعمال خواهد کرد، اما خودش هم اذعان دارد که این تحریم‌ها ممکن است کارساز نباشند. او در مصاحبه‌ای با CNBC گفت: «اگر قیمت نفت ۱۰ دلار دیگر کاهش پیدا کند، پوتین جنگ را متوقف می‌کند.» با این حال، حاضر نشده چین – بزرگ‌ترین خریدار نفت روسیه – را تحریم کند و هند نیز اعلام کرده که به خرید نفت از مسکو ادامه خواهد داد.

نیویورک تایمز در پایان می‌نویسد که با غیبت اوکراین و اروپا در این نشست، شانس دستیابی به توافق محدود خواهد بود. اختلافات جدی میان روسیه و اوکراین بر سر شرایط صلح، چشم‌انداز مثبتی برای این مذاکرات باقی نمی‌گذارد.