هشدار درباره قاتلان خاموش خیابانی؛ توت‌هایی که سلامت تهرانی‌ها را نشانه رفته‌اند
سال‌هاست درختان توت در خیابان‌های تهران به عنوان نمادی از فضای سبز شناخته می‌شوند.
درختان توت، که دهه‌هاست در کنار چنارها بخشی جدایی‌ناپذیر از فضای سبز تهران را تشکیل می‌دهند، اکنون در معرض انتقادهای جدی قرار گرفته‌اند. روند گسترده‌ی کاشت این درختان که از ابتدای دهه ۱۳۹۰ توسط شهرداری تهران به عنوان یک طرح شهری آغاز شد، از حدود سال ۱۳۹۵ با بازنگری‌هایی همراه شد؛ بازنگری‌ای که ناشی از نگرانی‌های فزاینده درباره تبعات سلامت‌محور این درختان بود.
طی دهه‌های اخیر، کاشت انبوه درختان توت بدون بررسی‌های دقیق کارشناسی صورت گرفت. این اقدام اگرچه در ابتدا با هدف توسعه فضای سبز شهری انجام شد، اما در سال‌های اخیر با انتقادهایی مواجه شده است. کارشناسان حوزه محیط زیست و سلامت معتقدند این درختان نه‌تنها در شیوع آفت‌هایی مانند سفیدبالک نقش دارند، بلکه سلامت عمومی شهروندان را نیز با تهدیداتی جدی مواجه کرده‌اند.
مدتی قبل، وزارت بهداشت هشدار داد شهروندان تهران از مصرف توت‌هایی که در سطح شهر برداشت می‌شوند، پرهیز کنند؛ چرا که این میوه‌ها ممکن است عامل بروز بیماری‌های گوارشی باشند. اما نگرانی‌ها به همین‌جا ختم نمی‌شود. له‌شدن میوه‌های رسیده بر روی پیاده‌روها، زمینه جذب حشرات مزاحم را فراهم کرده که خود عامل گسترش آلودگی‌های ثانویه در سطح شهر است.
مهدی احمدی، کارشناس حوزه بیوتکنولوژی پزشکی، در گفت‌وگو با رویداد۲۴ عنوان کرده است:
«آلودگی‌هایی نظیر گازهای گوگردی، دی‌اکسید نیتروژن و اکسید سولفات که در هوای تهران وجود دارند، روی میوه درختان توت می‌نشینند. حتی اگر این میوه‌ها شسته شوند، باز هم می‌توانند موجب ورود ترکیبات سمی به بدن شوند که در بدن واکنش‌هایی ایجاد می‌کنند که حاصل آنها رادیکال‌های آزاد است؛ ترکیباتی که یکی از عوامل اصلی ابتلا به سرطان هستند. همچنین، مصرف این میوه‌ها می‌تواند موجب ابتلا به بیماری‌های انگلی و گوارشی شود.»
وی تأکید دارد که مصرف توت‌های شهری، به‌ویژه آن‌هایی که از سطح خیابان جمع‌آوری می‌شوند، تنها یک مسئله ساده بهداشتی یا تنفسی ایجاد نمی‌کند؛ بلکه می‌تواند پیامدهایی جدی‌تر برای سلامت عمومی داشته باشد.
در کنار این هشدارها، مسئله ریزش میوه‌های رسیده و جذب حشرات مزاحم نیز مطرح است. بسیاری از این حشرات، که در فصل‌های گرم سال فعالیت بیشتری دارند، از طریق چشم، بینی، دهان یا گوش وارد بدن انسان می‌شوند و موجب بروز آلرژی‌های شدید و مشکلات تنفسی می‌گردند. شهروندان تهرانی در فصل بهار و تابستان بارها نسبت به افزایش محسوس جمعیت این حشرات شکایت کرده‌اند.
در گذشته، شهرداری تهران با استفاده از چسب‌های سفیدرنگ دور تنه درختان، تلاش می‌کرد از تخم‌گذاری و رشد برخی آفات مانند مگس سفید جلوگیری کند. با این حال، طبق گزارش‌ها، در دوره جدید مدیریت شهری، این اقدامات کنار گذاشته شده و بی‌توجهی به این موضوع باعث تشدید مشکلات بهداشتی و زیست‌محیطی شده است.
کارشناسان هشدار می‌دهند در صورت تداوم این وضعیت و نبود برنامه‌ای برای اصلاح و کنترل، خطر افزایش بیماری‌های گوارشی، تنفسی و حتی ابتلا به سرطان در میان ساکنان پایتخت افزایش خواهد یافت. از این رو انتظار می‌رود شهرداری تهران با همراهی نهادهای مرتبط، در اسرع وقت برای بررسی وضعیت درختان توت و کاهش مخاطرات ناشی از آنها اقدام جدی انجام دهد.
