بحران پنهان اعتیاد در ایران؛ ۱۲ میلیون نفر زیر سایه آسیب‌ها
آمار رسمی نشان می‌دهد که اعتیاد در ایران تنها یک مشکل فردی نیست، بلکه میلیون‌ها خانواده را درگیر تبعات اجتماعی و سلامت خود کرده است.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران، نادر توکلی، در مراسم افتتاحیه کنگره دانش اعتیاد که امروز در مرکز همایش‌های رازی برگزار شد، آمار رسمی درباره اعتیاد در کشور را ارائه کرد. وی گفت: «بر اساس آمار رسمی، ۲.۸ میلیون نفر به‌طور مستقیم با اعتیاد درگیر هستند و اگر خانواده‌ها و وابستگان آن‌ها را هم در نظر بگیریم، ۱۰ تا ۱۲ میلیون نفر با تبعات اعتیاد مواجه‌اند.»
توکلی با اشاره به جایگاه جهانی موضوع اعتیاد توضیح داد که سازمان جهانی بهداشت، مصرف مواد مخدر را در کنار سه مسئله مهم دیگر شامل تولید و انباشت سلاح‌های کشتار جمعی، آلودگی محیط زیست و فقر مطرح می‌کند. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت بالای معضل اعتیاد در سطح ملی و جهانی است.
به گفته وی، در ایران اختلالات مصرف مواد مخدر و روان‌گردان بعد از تصادفات جاده‌ای، سوانح، بیماری‌های قلبی و افسردگی، رتبه چهارم بار بیماری‌ها را به خود اختصاص داده است.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران همچنین به افزایش شیوع مصرف مواد در سنین پایین و افزایش آمار اعتیاد بین زنان و نوجوانان اشاره کرد و گفت: «در بخش مسمومیت یکی از بیمارستان‌های شهریار، دو سوم بیماران بستری به دلیل سوءمصرف مواد مراجعه کرده‌اند. اگر استفاده از قلیان و الکل را نیز به آمار اضافه کنیم، هزینه‌های بسیار گزافی در حوزه سلامت شاهد هستیم و اعتیاد به‌عنوان یک ابربحران چندلایه مطرح است.»
وی با تأکید بر اینکه اعتیاد جرم نیست، تصریح کرد: «اعتیاد یک بیماری مزمن، عودکننده و قابل درمان مغزی است. اگر این دیدگاه را بپذیریم، می‌توانیم برای کنترل آن برنامه‌ریزی کنیم. از سال گذشته اتاق فکر دانش اعتیاد را در دانشگاه علوم پزشکی ایران راه‌اندازی کرده‌ایم تا برنامه‌ریزی‌های لازم درباره معضلات ناشی از اعتیاد انجام شود.»
توکلی افزود که بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته برای مقابله با اعتیاد از برنامه‌های نوین جهانی بهره می‌برند و ایران نیز باید برنامه‌های کاهش آسیب را اجرا کند. او بر ضرورت توقف توزیع غیرقانونی داروهای اعتیاد و نظارت بر شبکه‌های غیررسمی تأکید کرد.
علی فرهودیان، دبیر علمی کنگره، درباره جزئیات برگزاری این رویداد گفت: «کنگره از امروز آغاز شده و به مدت چهار روز ادامه دارد. برای شرکت‌کنندگان ۲۰ امتیاز بازآموزی در نظر گرفته شده است و ۵۸ پنل و سمپوزیوم تخصصی، ۱۵۰ پوستر علمی و ۲۵۰ سخنرانی علمی ارائه خواهد شد.»
محمدتقی جغتایی، رئیس کنگره، نیز با اشاره به عوامل ایجادکننده اعتیاد اظهار کرد: «عوامل فردی و اجتماعی در بروز اعتیاد نقش دارند. برخی شبکه‌های عصبی در افراد معتاد فعال می‌شوند؛ ۳۰ تا ۴۰ بخش مغز درگیر است. شبکه پاداش که باعث افزایش دوپامین می‌شود، شبکه تصمیم‌گیری و کنترل که مقاومت در برابر وسوسه را کاهش می‌دهد، شبکه یادگیری و حافظه که مشاهده مکان یا بو، میل شدید به مصرف را فعال می‌کند و شبکه حالت پیش‌فرض که نشخوار فکری و میل به ماده را افزایش می‌دهد، از جمله این عوامل هستند.»
محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی، نیز در ادامه مراسم گفت: «در کشور ما علم و دانش درمان اعتیاد با حضور اساتید تراز اول موجود است. شبکه گسترده‌ای برای مبارزه با اعتیاد شامل مراکز MMT فعال است و باید در درمان اعتیاد سرآمد باشیم.»
وی افزود: «تمرکز تنها بر مواد اعتیادآور کافی نیست و باید رفتار معتادان نیز مورد توجه قرار گیرد. بیش از ۹ هزار پزشک عمومی در مراکز درمان اعتیاد کشور فعال هستند و باید این ظرفیت به‌عنوان یک فرصت در نظر گرفته شود. تخلفات موجود نباید باعث زیر سوال رفتن همه پزشکان شاغل در این حوزه شود.»
