تاثیر سوابق تحصیلی بر کنکور چگونه محاسبه می شود؟

محسن زارعی، رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش‌وپرورش با اشاره به نتایج کنکور ۱۴۰۱ توضیح داد: در میان ۳۰ نفر برتر گروه‌های آزمایشی اصلی، ۲۳ نفر از مدارس دولتی و ۷ نفر از مدارس غیردولتی حضور داشتند. اما نکته مهم اینجاست که تمام این ۲۳ نفر از مدارس استعدادهای درخشان بودند و مدارس نمونه‌دولتی و عادی دولتی هیچ سهمی در میان برترین‌ها نداشتند.

زارعی در گفت‌وگو با ایسنا به بررسی عملکرد سیاست‌های آموزشی در زمینه تأثیر سوابق تحصیلی بر نتایج کنکور پرداخت و تأکید کرد که هدف اصلی این مصوبه، کاهش فاصله طبقاتی و حرکت به سمت عدالت آموزشی بوده است.

عدالت آموزشی زیر سایه مدارس شهریه‌دار

رئیس مرکز ارزشیابی یادآور شد: «مدارس خاص مانند استعدادهای درخشان و نمونه‌دولتی، هرچند در ظاهر جزو مدارس دولتی محسوب می‌شوند، اما برای فعالیت‌های فوق‌برنامه از دانش‌آموزان شهریه دریافت می‌کنند.» به گفته او، این مسئله موجب نگرانی درباره شکاف طبقاتی در نظام آموزشی می‌شود؛ چرا که بسیاری از خانواده‌های کم‌درآمد توان پرداخت چنین هزینه‌هایی را ندارند و در نتیجه فرزندان بااستعداد آن‌ها از حضور در این مدارس محروم می‌شوند.

زارعی با اشاره به سیاست‌های حمایتی دولت توضیح داد که برای رفع این مشکل، پرداخت شهریه دانش‌آموزان سمپادی دهک‌های اول تا چهارم توسط دولت تأمین شده است. او افزود: «نتیجه این سیاست افزایش سه برابری حضور دانش‌آموزان مستعد دهک‌های پایین در مدارس سمپاد بوده که نشان می‌دهد بخش مهمی از مانع اصلی، مسائل مالی بوده است.»

نقش کلاس‌های آزاد و آزمون‌های ورودی

زارعی به یکی دیگر از چالش‌های موجود اشاره کرد و گفت بسیاری تصور می‌کنند تنها دانش‌آموزانی می‌توانند در آزمون‌های ورودی مدارس خاص و سپس در کنکور موفق شوند که در کلاس‌ها و مؤسسات آموزشی آزاد شرکت کرده‌اند. او تأکید کرد این وضعیت به نوعی «استعداد تحمیلی» ایجاد می‌کند، زیرا افرادی که به چنین منابعی دسترسی ندارند در برابر سوالات جدید دچار ضعف می‌شوند.

به گفته وی، برای کاهش این نابرابری، آموزش‌های عمومی در شبکه آموزش صداوسیما ارائه شده تا دانش‌آموزان دهک‌های پایین درآمدی نیز بتوانند از آن‌ها استفاده کنند.

مدارس نمونه‌دولتی در مناطق محروم

زارعی همچنین ایجاد مدارس نمونه‌دولتی در مناطق محروم و روستایی را اقدامی مهم برای حمایت از استعدادهای برتر دانست و توضیح داد: «این مدارس فرصتی برای دانش‌آموزانی است که دسترسی به مدارس استعدادهای درخشان ندارند اما همچنان قابلیت حضور در جمع برترین‌ها را دارند.» به گفته او، آمار رتبه‌های برتر کنکور نشان داده که خروجی مدارس نمونه‌دولتی نیز در بسیاری موارد قابل توجه است.

تغییرات بعد از اجرای مصوبه سوابق تحصیلی

رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش‌وپرورش در ادامه گفت: «بعد از اجرای مصوبه تأثیر قطعی سوابق تحصیلی، سهم مدارس دولتی در بین رتبه‌های برتر افزایش یافت.» او آمار دقیق ارائه داد:

• در سال ۱۴۰۱، قبل از اجرای مصوبه، تمام ۲۳ نفر برتر مدارس دولتی از سمپاد بودند و سهم مدارس عادی دولتی صفر بود.

• پس از اجرای مصوبه، این رقم به ۲۵ نفر افزایش یافت که شامل ۲۲ نفر از سمپاد، ۲ نفر از نمونه‌دولتی و یک نفر از مدارس عادی دولتی بود.

• در سال ۱۴۰۴ این روند ادامه یافت و تعداد نفرات برتر مدارس دولتی به ۲۶ نفر رسید؛ در این میان ۲۲ نفر از سمپاد، ۲ نفر از نمونه‌دولتی و ۲ نفر از مدارس عادی دولتی بودند.

این تغییرات نشان می‌دهد مدارس عادی دولتی که پیش‌تر هیچ سهمی نداشتند، توانسته‌اند وارد جمع برترین‌ها شوند. در مقابل، سهم مدارس غیردولتی از ۷ نفر به ۴ نفر کاهش یافته است.

حرکت آهسته به سمت عدالت آموزشی

زارعی با اشاره به اینکه هنوز مسیر طولانی تا تحقق عدالت آموزشی باقی مانده تأکید کرد: «نمی‌توان گفت شرایط فعلی ایده‌آل است، اما روند موجود نشان می‌دهد سیاست تأثیر سوابق تحصیلی در کنکور توانسته تا حدی شکاف موجود را کاهش دهد. این سیاست باید به‌طور مستمر رصد شود تا تغییرات آن در سال‌های آینده مشخص شود.»