مهریه بالای ۱۴ سکه قابل وصول است؟
با تغییر تازه در قانون مهریه، سقف ضمانت کیفری برای بازداشت زوج کاهش یافته است، اما وصول مهریه همچنان ممکن است.
سعید وظیفهدوست، حقوقدان و مدرس دانشگاه، در گفتوگو با اعتمادآنلاین توضیح داد که مصوبه جدید مهریه تنها سقف ضمانت کیفری را مشخص کرده است. او گفت: «در خصوص این مصوبه باید تأکید کرد که برخلاف تصور برخی، هیچگونه محدودیتی در میزان و تعداد مهریه برای بانوان ایجاد نشده است. این مصوبه نه سقفی برای تعیین مهریه مقرر کرده و نه حقی را از زوجه سلب میکند؛ هرچند از نگاه فقهی و شرعی تعیین مهریههای نامتعارف قابل تأمل است و تصویب نهایی آن نیز منوط به نظر شورای محترم نگهبان خواهد بود.»
وظیفهدوست با اشاره به ابهامهای عمومی افزود: «آنچه در مصوبه جدید مطرح شده، تعیین سقف ۱۴ سکه برای ضمانت اجرای کیفری است؛ به این معنا که تا سقف ۱۴ سکه، در صورت عدم پرداخت، ضمانت اجرای بازداشت همچنان برقرار است، اما نسبت به مازاد بر این مقدار—که پیشتر ۱۱۰ سکه محسوب میشد—بازداشت منتفی خواهد بود.» به این ترتیب، زوجینی که مهریهای بالاتر از ۱۴ سکه تعیین کنند، همچنان میتوانند آن را وصول کنند، اما عدم پرداخت باعث بازداشت نخواهد شد.
او درباره آثار اجتماعی بازداشتهای مهریه گفت: «طی سالهای گذشته شمار قابل توجهی از محکومان مهریه در زندان حضور داشتهاند؛ در حالی که آزاد بودن این افراد، امکان فعالیت اقتصادی و ایفای تعهدات را بیشتر فراهم میکند. متأسفانه در برخی اختلافات خانوادگی، مهریه به ابزاری برای اعمال فشار تبدیل شده و زندانی شدن زوج، نهتنها مشکلات اقتصادی را تشدید میکند، بلکه برای فرزندان مشترک—چنانچه وجود داشته باشند—و حتی خود زوجه نیز آسیبهای جدی به همراه دارد.»
وظیفهدوست تأکید کرد: «مصوبه اخیر هیچگونه خللی در وصول توافقی مهریه ایجاد نمیکند؛ زوجین همچنان میتوانند هر میزان سکه—even هزار سکه—بهعنوان مهریه تعیین کنند و در صورت توافق، زوج میتواند آن را پرداخت کند. همچنین در فرایند اجرای ثبت نیز محدودیتی ایجاد نشده است؛ زوجه میتواند با مراجعه به دفترخانه، تقاضای صدور اجراییه کند و در همان مرحله نخست، اموال زوج—چه تا ۱۴ سکه و چه بیش از آن—توقیف میشود تا از طریق کارشناسی و مزایده، مهریه وصول شود.»
این حقوقدان افزود: «تنها در مواردی که وصول مهریه از طریق اجرای ثبت ممکن نباشد و پرونده مستقیماً در محاکم قضایی مطرح شود، تغییرات جدید مؤثر خواهد بود؛ یعنی پیشتر تا سقف ۱۱۰ سکه امکان بازداشت وجود داشت، اما اکنون این مقدار به ۱۴ سکه کاهش یافته است. دلیل اصلی این تغییر نیز نوسانات شدید قیمت طلا و سکه در سالهای اخیر است که شرایط اقتصادی زوجین را دچار فشار کرده و ضرورت بازنگری در قانون را آشکار ساخته است.»
وظیفهدوست درباره نگرانی بانوان توضیح داد: «بانوان نباید نگران کاهش عددی سقف ضمانت اجرای مهریه باشند؛ چرا که همچنان میتوانند میزان مهریه را بهصورت دلخواه تعیین کنند. زوجین نیز بهتر است از ابتدا با شفافیت کامل، بخشی از مهریه را تعیین و همان آغاز زندگی پرداخت کنند تا در صورت بروز اختلاف، موضوع مهریه به چالشی تنشآفرین و اقتصادی تبدیل نشود.»
او همچنین افزود: «بر اساس مصوبه جدید، اگر مهریه بیش از ۱۴ سکه تعیین شود، ماهیت آن در بخش مازاد، حقوقی و مدنی خواهد بود؛ اما تا سقف ۱۴ سکه همچنان جنبه کیفری دارد. مفهوم این امر آن است که زوجین میتوانند مهریههای بسیار بالا—حتی هزاران سکه—تعیین کنند و زوجه در صورت وجود مال معرفیشده از سوی زوج، از طریق واحد اجرای احکام، امکان وصول مهریه را خواهد داشت.»
وظیفهدوست در پایان گفت: «هدف این مصوبه، کاهش جمعیت زندانیان مهریه است؛ موضوعی که نگرانیهایی را برای زنان ایجاد کرده اما بیاساس است. مهریه در گذشته نشانه محبت مرد به زن بود، اما متأسفانه در سالهای اخیر در برخی موارد به ابزاری برای فشار تبدیل شده است. قانونگذار در تلاش است با اصلاح قانون، این چرخه نادرست را اصلاح کند. زنان و مردان هر دو از حقوق مشترک برخوردارند و نباید قوانین را در راستای حمایت از یک طرف تعبیر کرد.»
