آلودگی هوا چقدر بر افزایش میزان ابتلا به آنفلوآنزا موثر است؟
همزمان با افزایش آلودگی هوا در شهرهای مختلف، موج تازه آنفلوآنزا نیز شدت گرفته و جان بیماران بیشتری را تهدید میکند. مرگ ۱۰ نفر در چند استان و هشدار جدی متخصصان درباره احتمال افزایش موارد حاد، نگرانیها درباره همزمانی آلودگی و آنفلوآنزا را دوچندان کرده است.
طبق اعلام منابع رسمی، هر سال حدود ۹۰ هزار نفر در جهان بر اثر آنفلوآنزا جان میبازند و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. بالاترین رقم ثبتشده مرگومیر ناشی از این بیماری در کشور به سال ۱۳۹۸ برمیگردد؛ دورهای که همزمان با شروع پنهان شیوع کرونا، شمار جانباختگان آنفلوآنزا بین مهر تا آبان از ۱۰۶ نفر عبور کرد. اکنون اما کارشناسان سلامت هشدار میدهند که ویروس آنفلوآنزا دوباره در حال گردش گسترده است و نشانههای یک موج شدید از ابتلا دیده میشود.
افزایش مبتلایان و مرگ ۱۰ نفر در چند استان
با شروع موج جدید، مراکز درمانی کشور روزهای شلوغی را تجربه میکنند. تازهترین گزارشها نشان میدهد ۷ بیمار در یزد، ۲ نفر در هرمزگان و یک نفر در گیلان جان خود را در اثر ابتلا به آنفلوآنزا از دست دادهاند. همزمان، بسیاری از بیمارستانها با حجم بالای بیماران مبتلا روبهرو شدهاند.
مینو محرز، متخصص شناختهشده بیماریهای عفونی نیز در گفتوگویی درباره شدت این موج هشدار داده و گفته است:
«موج جدید آنفلوآنزا شدیدتر است و احتمال مرگ وجود دارد.»
موجی زودرس و قدرتمند؛ افت ایمنی جمعی و گردش همزمان چند زیرسویه
بهاره ارجمند، متخصص بیماریهای عفونی و ویروسشناس، در گفتوگو با تجارتنیوز توضیح میدهد که موج امسال چند ویژگی متفاوت دارد. او میگوید این موج نسبت به سال گذشته زودتر آغاز شده و شدت علائم در گروههای آسیبپذیر بیشتر مشاهده میشود.
او توضیح میدهد:
«یکی از دلایل این امر، افت نسبی ایمنی جمعی در برابر ویروس آنفلوآنزا پس از چند سال فاصلهگیری ناشی از محدودیتهای دوران کروناست. امسال همزمانی گردش چند زیرسویه آنفلوآنزا را داریم که خود میتواند موجب افزایش موارد ابتلا شود.»
این متخصص اضافه میکند که هر سال تعدادی از بیماران جان خود را بر اثر آنفلوآنزا از دست میدهند، اما شدت مرگومیر بسته به نوع ویروس، سطح ایمنی جامعه، میزان واکسیناسیون و کیفیت مدیریت درمان متفاوت است.
او تأکید میکند:
«مرگومیر در آنفلوآنزا یک موضوع غیرمنتظره نیست، اما شدت و تعداد موارد آن میتواند بسته به ترکیب ویروسی، سطح ایمنی جمعیت، میزان واکسیناسیون و کیفیت مدیریت درمانی متفاوت باشد.»
آلودگی هوا؛ عامل پنهان تشدید خطر برای مبتلایان
یکی از پرسشهای مهم این روزها، نقش آلودگی هوا در افزایش مرگومیر بیماران مبتلا به آنفلوآنزاست. ارجمند در این باره توضیح میدهد:
«پاسخ این سؤال مثبت است اما باید در مورد آن توضیح داد. پژوهشهای بینالمللی بهطور شفاف نشان میدهند که آلودگی هوا میتواند سیستم تنفسی را تحریک و دفاع طبیعی بدن را تضعیف کند.»
او هشدار میدهد ترکیب آلودگی هوا با بیماریهای زمینهای مانند آسم، دیابت یا نارسایی قلبی میتواند پیامدهای خطرناکی داشته باشد.
ارجمند میگوید:
«در بیماران دارای بیماریهای زمینهای مثل آسم، دیابت یا نارسایی قلبی، ترکیب آلودگی هوا با یک عفونت ویروسی، خطر بستری شدن یا حتی مرگ را افزایش میدهد. این موضوع نه فقط در ایران، بلکه در بسیاری از کشورهایی که با آلودگی هوا مواجهاند، تأیید شده است.»
احتمال اوجگیری شدید بستریها طی ۷ تا ۱۰ روز آینده
این ویروسشناس درباره ادامه این روند هشدار میدهد و با تأکید بر ضرورت مداخلات فوری میگوید:
«اگر مداخلات درمانی و پیشگیرانه به صورت فوری انجام نشود در برخی از استانهای کشور امکان اینکه ظرف ۷ تا ۱۰ روز میزان بستری بخش مراقبتهای ویژه افزایش یافته و موارد وخیم به مرگ منجر شود کم نیست.»
او توضیح میدهد که موج فعلی، یک هشدار اولیه نیست، بلکه موجی است که اکنون در مرحله انتقال تثبیتشده و شدتیابی ثانویه قرار دارد. همچنین یادآور میشود که افزایش مرگومیر الزاماً ناشی از ویژگیهای ویروس نیست و گاهی ضعف سیستم سلامت در مدیریت موج بیماران عامل اصلی بروز بحران میشود.
زیرساختهای خسته؛ سیستم درمان در نقطه شکننده
ارجمند در ادامه از مشکلات ساختاری حوزه سلامت میگوید:
«سیستم سلامت ایران در سالهای اخیر با کمبود نیروی انسانی، فرسودگی فضاهای بیمارستانی، کسری بودجه، کمبود تخت ICU و محدودیت تجهیزات روبهرو بوده است. این مشکلات در حالت عادی قابل مدیریتاند، اما وقتی با موج فصلی آنفلوآنزا مواجه میشویم، همه چیز به نقطه بحرانی نزدیک میشود.»
یک هشدار روشن برای سیاستگذاران
این متخصص بیماریهای عفونی تأکید میکند که افزایش مبتلایان و مرگ برخی بیماران تنها یک اتفاق معمول فصلی نیست.
او تصریح میکند:
«افزایش اخیر موارد آنفلوآنزا و مرگ برخی بیماران، فقط یک اتفاق فصلی نیست؛ بلکه نشانهای روشن از نقاط ضعف مزمن در مدیریت سلامت، آلودگی هوا و ساختار خدمات درمانی است.»
در پایان نیز هشدار میدهد:
«موج آنفلوآنزای امسال نشان داد که حتی بیماریهای شناختهشده و قابل مدیریت نیز میتوانند در شرایطی خاص – همزمانی آلودگی هوا، افت پوشش واکسن و ضعف زیرساختهای بیمارستانی – به بحران تبدیل شوند.
