آمار نگران‌کننده از فسخ فرزندخواندگی در ایران؛ سرنوشت نامعلوم برخی کودکان بهزیستی
فرزندخواندگی یکی از مهم‌ترین راهکارهای حمایتی از کودکان بی‌سرپرست است، اما آمارهای جدید نشان می‌دهد که این مسیر همیشه پایدار نمی‌ماند.
در سال‌های اخیر، بازگشت برخی کودکان فرزندخوانده به مراکز بهزیستی موضوعی بحث‌برانگیز در شبکه‌های اجتماعی بوده و واکنش‌های زیادی را به دنبال داشته است. در همین راستا، آمارهای رسمی نشان می‌دهد که فسخ فرزندخواندگی همچنان به‌عنوان یک چالش در این حوزه مطرح است.
حمیدرضا الوند، سرپرست دفتر مراقبت و توانمندسازی کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی، درباره این موضوع توضیح داد: «سال گذشته حدود ۲۵۰۰ فرزندخواندگی در کشور ثبت شد. در این فرآیند، مشاوره‌های روان‌شناسی قبل از واگذاری کودک انجام می‌شود تا میزان فسخ به حداقل برسد، اما در برخی موارد، این موضوع اجتناب‌ناپذیر است و گاهی فسخ فرزندخواندگی به صلاح هر دو طرف است.»
او در ادامه افزود: «۶۷ مورد فسخ فرزندخواندگی در سال گذشته به ثبت رسیده است، اما باید توجه داشت که تمامی این موارد مربوط به همان سال نیستند و برخی از آن‌ها به سال‌های گذشته برمی‌گردد.»
دلایل فسخ فرزندخواندگی
الوند در تشریح دلایل فسخ این پیوند گفت: «در برخی موارد، ناسازگاری کودک با خانواده جدید موجب بازگرداندن او به بهزیستی می‌شود. گاهی نیز رویدادهای غیرمنتظره‌ای مانند فوت یکی از والدین، شرایط را برای ادامه این سرپرستی دشوار می‌کند. بااین‌حال، کودکانی که به بهزیستی بازمی‌گردند، بدون حمایت رها نمی‌شوند و خدمات روان‌شناختی و مددکاری لازم برای آن‌ها انجام می‌شود.»
آیا اطلاعات پزشکی کودکان پنهان می‌شود؟
یکی از انتقاداتی که در این زمینه مطرح شده، عدم اطلاع‌رسانی دقیق درباره وضعیت سلامت کودکان است. برخی خانواده‌ها معتقدند که بهزیستی هنگام واگذاری، بیماری‌های احتمالی کودک را اعلام نمی‌کند. در واکنش به این انتقادات، الوند توضیح داد: «از آنجایی که اغلب فرزندخواندگی‌ها در سنین پایین و دوران شیرخوارگی انجام می‌شود، برخی بیماری‌ها ممکن است هنوز بروز نکرده باشند. بااین‌حال، ما اطلاعات موجود را در اختیار خانواده‌ها قرار می‌دهیم و به آن‌ها اجازه می‌دهیم بررسی‌های پزشکی لازم را توسط پزشک معتمد خود انجام دهند.»
پیامدهای مالی فسخ فرزندخواندگی
به گفته الوند، فسخ فرزندخواندگی برای برخی خانواده‌ها بار مالی به همراه دارد. او در این زمینه گفت: «در فرآیند فرزندخواندگی، تعهدات مالی مورد توجه قرار می‌گیرد تا در صورت فسخ، کودک دچار مشکلات اقتصادی نشود و حقوق او حفظ گردد.»
آیا روند واگذاری فرزندخواندگی تسهیل شده است؟
برخی منتقدان بر این باورند که سازمان بهزیستی برای کاهش تعداد کودکان تحت سرپرستی، روند فرزندخواندگی را تسریع کرده و همین امر باعث افزایش موارد فسخ شده است. اما الوند این ادعا را رد کرده و تأکید کرد: «هیچ تغییری در نظارت‌های بهزیستی ایجاد نشده و این فرآیند همچنان با دقت انجام می‌شود. درواقع، در سال‌های اخیر، بیشتر کودکانی که به بهزیستی سپرده می‌شوند، بدسرپرست هستند نه بی‌سرپرست، و این مسئله روند فرزندخواندگی را دشوارتر کرده است. برخلاف برخی ادعاها، سخت‌گیری‌های سازمان نسبت به گذشته افزایش یافته است.»
