افزایش چشمگیر ازدواج سفید در کلان‌شهرهای ایران؛ زنگ خطر برای خانواده‌ها
زدواج سفید، پدیده‌ای که زمانی در جامعه ایران به‌ندرت دیده می‌شد، اکنون در کلان‌شهرهایی همچون تهران با رشد فزاینده‌ای روبه‌رو شده است.
در سال‌های اخیر، روند ازدواج سفید در کلان‌شهرهای ایران، به‌ویژه تهران، به شکل چشمگیری افزایش یافته است. بر اساس آمارهای موجود، این سبک زندگی که با هم‌زیستی زن و مرد بدون ثبت رسمی ازدواج همراه است، پس از سال ۱۳۹۷ رشد قابل‌توجهی داشته و به یکی از دغدغه‌های اصلی جامعه‌شناسان و روانشناسان اجتماعی تبدیل شده است.
«علیرضا شریفی یزدی»، جامعه‌شناس و روانشناس اجتماعی، در واکنش به افزایش نرخ طلاق در تهران و ارتباط آن با ازدواج سفید، توضیح داد:
«نمی‌توان تمام علل افزایش طلاق را به یک عامل تقلیل داد، چراکه این پدیده در میان طبقات مختلف اجتماعی دلایل متفاوتی دارد. برای مثال، در مناطق مرفه‌نشین تهران، همچون مناطق یک و سه، نیمی از ازدواج‌ها به طلاق منجر می‌شود. در این طبقات، طلاق اغلب به سبک زندگی افراد بازمی‌گردد و بسیاری از این جدایی‌ها قابل پیش‌بینی است.»
یکی از روندهای رایج در ازدواج‌های مدرن، تمایل برخی دختران طبقه متوسط به ازدواج با پسران مرفه به امید دسترسی به امکانات اقتصادی بهتر است. شریفی یزدی در این رابطه گفت:«بسیاری از این دختران، معیارهای اصلی یک ازدواج پایدار را نادیده می‌گیرند و تنها بر اساس مسائل مالی تصمیم می‌گیرند. آنها مشکلاتی را که در دوران دوستی یا نامزدی مشاهده می‌کنند، نادیده گرفته و تصور می‌کنند که این چالش‌ها پس از ازدواج برطرف خواهند شد. اما وقتی این اتفاق نمی‌افتد و جذابیت‌های مالی رنگ می‌بازد، زندگی‌شان به سمت طلاق کشیده می‌شود.»
البته این روند در برخی پسران نیز دیده می‌شود. برخی از آنها به دنبال ازدواج با دخترانی از خانواده‌های ثروتمند هستند، اما پس از مدتی نمی‌توانند خود را با سبک زندگی همسرشان وفق دهند و این مسئله منجر به تنش‌های زناشویی و در نهایت طلاق می‌شود.
یکی دیگر از عوامل افزایش طلاق در میان اقشار خاص، پدیده «روابط موازی» است. شریفی یزدی در این خصوص اظهار کرد:
«در برخی از ازدواج‌ها، یکی از طرفین به دلیل عدم توجه کافی از سوی همسر، به روابط موازی روی می‌آورد. این مسئله، به‌خصوص در میان کسانی که سبک زندگی متفاوتی از دوران مجردی خود حفظ کرده‌اند، بیشتر دیده می‌شود. نتیجه این روند، افزایش طلاق عاطفی و طلاق رسمی در جامعه است.»
برخلاف کشورهای غربی که ازدواج سفید تحت حمایت‌های قانونی قرار دارد، در ایران این پدیده از نظر قانونی و عرفی پذیرفته نشده است. شریفی یزدی با اشاره به تفاوت‌های ساختاری این نوع رابطه در ایران و غرب افزود:
«در کشورهای غربی، ازدواج سفید به رسمیت شناخته شده و حتی برای آن شناسنامه صادر می‌شود. اگر یکی از طرفین اقامه دعوی کند، دادگاه حقوق دو طرف را مطابق قوانین ازدواج در نظر می‌گیرد. اما در ایران، چنین حمایتی وجود ندارد و در بسیاری از موارد، زنان در این سبک زندگی دچار آسیب‌های روحی، اجتماعی و اقتصادی شدیدتری نسبت به مردان می‌شوند.»
تحقیقات نشان می‌دهد که زنان در ازدواج سفید بیشتر از مردان ضرر می‌کنند. این آسیب‌ها تنها به از دست دادن فرصت‌های ازدواج رسمی محدود نمی‌شود، بلکه شامل فشارهای روانی، اجتماعی و اقتصادی نیز می‌شود. بسیاری از دختران، با این امید وارد چنین روابطی می‌شوند که در نهایت ازدواجشان رسمی شود، اما در اغلب موارد این اتفاق رخ نمی‌دهد.
عوامل متعددی در افزایش ازدواج سفید تأثیرگذار بوده‌اند، اما مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
مشکلات اقتصادی؛ افزایش هزینه‌های ازدواج، مسکن و مراسم عروسی
مهریه‌های سنگین؛ مردان برای فرار از تعهدات مالی، ازدواج سفید را انتخاب می‌کنند
تغییر نگرش‌های اجتماعی؛ کاهش تمایل به تعهدات سنتی ازدواج
افزایش زندگی‌های مستقل؛ مهاجرت جوانان از شهرستان‌ها به تهران برای تحصیل و کار
ازدواج سفید در ایران نه‌تنها چالش‌های قانونی و اجتماعی بسیاری دارد، بلکه تأثیرات منفی گسترده‌ای بر بنیان خانواده گذاشته است. کارشناسان معتقدند که اگر این روند کنترل نشود، در آینده شاهد تغییرات گسترده‌تری در ساختار خانواده‌های ایرانی خواهیم بود.
