راز سرمای بی‌سابقه تهران: چرا برف نمی‌بارد؟
هفته‌ای است که پایتخت با سرمایی بی‌سابقه دست و پنجه نرم می‌کند؛ اما خبری از برف و باران نیست! این وضعیت غیرعادی، بسیاری از شهروندان تهرانی را به فکر فرو برده است. علت این سرمای خشک چیست؟ کارشناسان هواشناسی چه پاسخی دارند؟
تهران این روزها درگیر سرمایی کم‌سابقه است. دمای هوا در طول روز اغلب زیر صفر و در شب‌ها بسیار پایین‌تر است. وزش بادهای شدید نیز بر شدت سرما افزوده است. اما نکته قابل توجه، نبود بارش برف یا باران در این هوای سرد زمستانی است. در سال‌های گذشته، چنین سرمایی معمولاً با بارش همراه بود، اما امسال شرایط متفاوت است.
در پاسخ به این سوال که چرا با وجود این سرما، اثری از بارندگی نیست، محمدرضا معینی؛ کارشناس هواشناسی به تسنیم می‌گوید: «از نظر علمی، تنها سرد بودن هوا برای بارش کافی نیست و عوامل متعددی در این امر دخیل هستند.»
به گفته‌ی معینی، مهمترین علت این کم‌بارشی، رطوبت بسیار کم هواست. برای تشکیل ابرهای باران‌زا، هوا به رطوبت کافی نیاز دارد، اما در هفته‌ی اخیر، توده‌های هوای سرد و خشک بر منطقه حاکم بوده‌اند. این توده‌های هوا از عرض‌های شمالی یا مناطق خشک وارد کشور شده‌اند و از آنجایی که از روی دریاهای بزرگ عبور نکرده‌اند، رطوبت کافی را با خود حمل نمی‌کنند. بنابراین، حتی با دمای زیر صفر، شرایط برای تشکیل ابرهای باران‌زا مهیا نبوده است.
علاوه بر کمبود رطوبت، معینی به پدیده وارونگی دما (اینورژن) اشاره می‌کند که در فصول سرد، به ویژه در شهرهای بزرگ مانند تهران، به‌طور مکرر رخ می‌دهد. در این شرایط، یک لایه هوای گرم‌تر در ارتفاعات بالاتر قرار می‌گیرد و مانع از صعود هوای مرطوب به لایه‌های بالایی جو می‌شود. در نتیجه، حتی با وجود مقداری رطوبت، به دلیل محدودیت در حرکات عمودی هوا، ابرهای باران‌زا تشکیل نمی‌یابند.
کارشناس هواشناسی در ادامه می‌گوید: «در هفته‌ی اخیر، یک سیستم پرفشار قوی بر روی نواحی مرکزی ایران مستقر بوده است. این سیستم‌ها معمولاً با هوای خشک و پایدار همراه هستند و از تشکیل ابر و بارش جلوگیری می‌کنند. در چنین شرایطی، هوا آرام، آسمان صاف و دمای هوا بسیار پایین است، بدون اینکه بارندگی‌ای رخ دهد.»
معینی همچنین به تاثیر وزش بادهای نسبتاً شدید در روزهای اخیر اشاره می‌کند. این بادها، به ویژه اگر از مناطق خشک مرکزی بیایند، رطوبت هوا را بیشتر کاهش می‌دهند. همچنین بادهای قوی می‌توانند از تراکم ابرها جلوگیری کنند و مانع از تشکیل سیستم‌های بارشی مؤثر شوند.
وی در پایان جمع‌بندی می‌کند: «در مجموع، نبود رطوبت کافی، پایداری جوی، وارونگی دما و تسلط توده‌های هوای خشک، مهمترین عوامل عدم بارش در تهران در هفته‌ی اخیر بوده‌اند. این وضعیت نشان می‌دهد که کاهش دما به تنهایی تضمینی برای بارش نیست و برای وقوع برف و باران، شرایط جوی پیچیده‌تری لازم است.»
