فرار از کنکور و سربازی از طریق مسابقات علمی/ ارزشش را دارد؟

در سال‌های اخیر، برخی مؤسسات خصوصی و مدارس خارج از کشور با تبلیغات اغواکننده اقدام به جذب دانش‌آموزان برای شرکت در مسابقات علمی در خارج از کشور می‌کنند. به گفته مسئولان وزارت آموزش و پرورش، اعزام دانش‌آموزان به این‌گونه مسابقات نه تنها به آینده تحصیلی آنان کمکی نمی‌کند، بلکه باعث می‌شود تا هزینه‌های هنگفتی بر خانواده‌ها تحمیل شود.

الهام یاوری، رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان در این خصوص تصریح کرده که بسیاری از این مسابقات فاقد اعتبار جهانی هستند و هیچ نهاد آموزشی به نتایج آن‌ها توجه نمی‌کند. وی افزود که برخی مؤسسات آموزشی داخلی، با وعده‌های غیرواقعی، دانش‌آموزان را به مسابقات خارج از کشور می‌فرستند، در حالی که این مسابقات هیچ تأثیری در تقویت رزومه علمی افراد ندارند. «چنین مسابقاتی بیشتر جنبه سرگرمی دارند و به نفع دانش‌آموزان نخواهند بود.»

وی در ادامه خاطرنشان کرد که خانواده‌ها باید با دقت بیشتری به این مسائل توجه کنند و پیش از پرداخت هزینه‌های سنگین، از مراجع قانونی نظیر بنیاد ملی نخبگان و باشگاه دانش‌پژوهان جوان اعتبار مسابقات را بررسی کنند. او تأکید کرد که اعزام دانش‌آموزان به چنین مسابقاتی به‌طور کلی برای تقویت روابط اجتماعی و آشنایی با دانش‌آموزان دیگر مفید است، اما از نظر علمی ارزشی ندارد.

در همین حال، مهدی فیاضی، مدیرکل سابق امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش، نیز به این موضوع پرداخته و مهاجرت دانش‌آموزان را به یک «پدیده خطرناک» تبدیل کرده است. وی این پدیده را نتیجه تبلیغات اغواکننده مؤسسات آموزشی خارجی و داخلی دانست که از طریق شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها، دانش‌آموزان را برای شرکت در مسابقات علمی نامعتبر به کشورهای مختلف اعزام می‌کنند.

فیاضی همچنین افزود که هزینه‌های شرکت در این مسابقات و تحصیل در مدارس خارجی برای خانواده‌ها به‌شدت بالا است. «برای شرکت در یک مسابقه علمی خارج از کشور، یک دانش‌آموز باید حداقل ۱۰۰ میلیون تومان هزینه کند، در حالی که همین میزان هزینه در ایران می‌تواند بهترین آموزش‌ها و زندگی را برای فرزندتان فراهم کند.»

این وضعیت، نگرانی‌های زیادی را برای مسئولان آموزش و پرورش به‌وجود آورده است. به گفته فیاضی، مهاجرت دانش‌آموزی در ایران به یک «بازار مکاره» تبدیل شده است که مؤسسات مختلف از آن بهره‌برداری می‌کنند. «در حالی که نظام آموزشی کشور خود نخبه‌پرور است و دانش‌آموزان می‌توانند با استفاده از همین سیستم به موفقیت‌های علمی دست یابند.»

او همچنین به مشکلاتی اشاره کرد که در پی این مهاجرت‌ها به‌وجود می‌آید، از جمله گسست خانوادگی و از دست رفتن فرصت‌های آموزشی واقعی. «این مؤسسات، پس از دریافت شهریه‌های سنگین، هیچ حمایتی از دانش‌آموزان در خارج از کشور انجام نمی‌دهند و بیشتر این دانش‌آموزان حتی به هدف خود یعنی اقامت دائم در کشور مقصد نمی‌رسند.»

این وضعیت به‌ویژه در شرایطی نگران‌کننده است که تعداد زیادی از مؤسسات آموزشی داخلی و خارجی، بدون مجوز و با ارائه وعده‌های اغواکننده، اقدام به جذب دانش‌آموزان و اعزام آن‌ها به این‌گونه مسابقات می‌کنند. در همین زمینه، اصغر جهانگیر، سخنگوی قوه قضائیه نیز از اقدامات قوه قضائیه برای برخورد با این مؤسسات غیرمجاز خبر داده و اعلام کرده است که پلیس فتا بیش از ۵۰ سایت مرتبط با این مؤسسات را شناسایی و به دادستانی گزارش کرده است.

در نهایت، به گفته مسئولان، خانواده‌ها باید با دقت بیشتری نسبت به این موضوع آگاه شوند و پیش از هر اقدامی از مراجع قانونی اطلاعات لازم را کسب کنند تا از متحمل شدن خسارت‌های مالی و تحصیلی جلوگیری کنند.