حواس پرتی دیجیتال: دور کردن گوشی راه‌حل نیست!
مروزه، حواس پرتی به یک چالش جدی بدل شده و بسیاری بر این باورند که دور کردن گوشی‌های هوشمند می‌تواند به بهبود تمرکز آن‌ها کمک کند.
تحقیقی که در نشریه «Frontiers in Computer Science» منتشر شده، نشان می‌دهد که قرار دادن گوشی در فاصله‌ای دورتر از دسترس، نه‌تنها حواس پرتی را کاهش نمی‌دهد، بلکه کاربران را به سمت دستگاه‌های دیگری مانند لپ‌تاپ سوق می‌دهد. این مطالعه بر این نکته تأکید می‌کند که مشکل اصلی، خود دستگاه نیست، بلکه عادت‌های رفتاری است که افراد در مواجهه با فناوری شکل داده‌اند.
تمرکز بر عادت‌های رفتاری
دکتر ماکسی هایتمایر، محقق ارشد پژوهش و استاد دانشگاه اقتصاد لندن، اذعان دارد که تشخیص ریشه اصلی حواس پرتی فقط در گوشی‌های هوشمند نادرست است. وی باور دارد که این عادات رفتاری و الگوهای استفاده از فناوری است که توجه را از کارهای مهم منحرف می‌کند. گزارش‌ها نشان می‌دهند که کاربران به‌طور متوسط هر چهار تا شش دقیقه یک بار گوشی خود را چک می‌کنند، حتی در غیاب اعلان‌ها. این رفتار ناشی از طراحی‌های خاصی است که شرکت‌های فناوری ایجاد کرده‌اند تا کاربران را به استفاده مداوم از دستگاه‌های خود ترغیب کنند.
گوشی‌های هوشمند و چندمنظوره بودن آن‌ها
گوشی‌های هوشمند در حال حاضر به عنوان ابزارهای ارتباطی، سرگرمی، مدیریت کارهای روزمره و منبع دریافت اطلاعات شناخته می‌شوند. تنوع عملکرد این دستگاه‌ها باعث می‌شود که افراد به‌جای تمرکز بر کار اصلی، بیش از پیش به آن‌ها وابسته شوند و به دنبال عوامل حواس‌پرتی باشند.
تأثیر دور کردن گوشی
در تحقیقات انجام‌شده، ۲۲ شرکت‌کننده به مدت دو روز در یک محیط کنترل‌شده کار کردند. این افراد می‌توانستند از دستگاه‌هایی که معمولا برای کار استفاده می‌کردند، شامل لپ‌تاپ و گوشی هوشمند بهره ببرند. دو سناریو متفاوت در این آزمایش بررسی شد: اول، قرار دادن گوشی روی میز کار و دوم، قرار دادن آن در فاصله ۱.۵ متری روی یک میز دیگر.
نتایج نشان داد که هرچند در حالت دوم، استفاده از گوشی کاهش پیدا کرد، اما در عوض، زمان بیشتری صرف استفاده از لپ‌تاپ شد. به عبارت دیگر، افراد هنوز به همان میزان از فعالیت‌های غیرمرتبط با کار اصلی خود استفاده می‌کردند. این موضوع نشان می‌دهد که دور کردن گوشی به تنهایی نمی‌تواند حواس‌پرتی را برطرف کند.
فناوری و طراحی اپلیکیشن‌ها
دکتر هایتمایر بر این باور است که سرزنش گوشی‌های هوشمند، نگاهی غیرمنصفانه به موضوع است. بسیاری از کاربران گوشی را عامل اصلی حواس‌پرتی می‌دانند، اما این پژوهش نشان می‌دهد که مشکل اساسی در نحوه تعامل کاربران با فناوری نهفته است. شرکت‌های فناوری به‌گونه‌ای نرم‌افزارها را طراحی کرده‌اند که کاربران به‌طرز ناخودآگاه از آن‌ها آنگونه که باید، استفاده کند.
پلتفرم‌هایی نظیر شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها از الگوریتم‌های هوشمند بهره می‌برند تا کاربران به‌طور مداوم درگیر شوند. لذا حتی اگر گوشی از دسترس دور شود، افراد به دنبال جایگزینی مانند لپ‌تاپ یا تبلت خواهند بود.
راهکارهایی برای مدیریت حواس پرتی دیجیتال
اگرچه دور کردن گوشی از دسترس به‌عنوان یک راهکار مؤثر برای افزایش تمرکز شناخته نمی‌شود، اما روش‌هایی وجود دارد که می‌تواند به کاهش حواس‌پرتی کمک کند:
- مدیریت اعلان‌ها: غیرفعال‌کردن اعلان‌ها و محدود نمودن آن‌ها به زمان‌های خاص می‌تواند مفید باشد.
- برنامه‌ریزی مشخص برای کار: استفاده از تکنیک‌هایی مانند «پومودورو» (۲۵ دقیقه کار و ۵ دقیقه استراحت) می‌تواند به افزایش تمرکز کمک کند.
- تقویت عادت‌های مثبت: تغییر تدریجی رفتارهای روزمره و کاهش پیوند وابستگی به دستگاه‌های دیجیتال می‌تواند تمرکز را بهبود بخشد.
این مطالعه افتتاح جدیدی را از حواس پرتی به نمایش می‌گذارد، تاکید بر این دارد که این مشکل تنها ناشی از در دسترس بودن گوشی نیست. برعکس، مشکلات عادات رفتاری کاربران و طراحی نرم‌افزارهایی است که آن‌ها را مشغول می‌کند. به‌جای ملامت گوشی‌ها، هریک از ما باید بر روی راهکارهایی برای کنترل هوشمندانه زمان و کاهش استفاده غیرضروری از فناوری تمرکز کنیم. همچنین، شرکت‌های فناوری باید مسئولیت خود را در طراحی نرم‌افزارهایی که به نفع کاربران ایجاد شود، بپذیرند. به این ترتیب، می‌توانیم توازنی بین استفاده از فناوری و حفظ تمرکز ایجاد کنیم.
