اه خونین دوباره در آسمان ایران؛ نادرترین خسوف هفت‌سال اخیر در راه است
پس از سال‌ها انتظار، شامگاه شانزدهم شهریور ۱۴۰۴ آسمان ایران میزبان یکی از نادرترین و تماشایی‌ترین خسوف‌های کامل خواهد بود.
کاظم کوکرم، سخنگوی کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران، جزئیات مربوط به ماه‌گرفتگی کامل ۱۶ شهریور ۱۴۰۴ را تشریح کرد و گفت این پدیده یکی از کمیاب‌ترین رویدادهای نجومی سال‌های اخیر است که پس از هفت سال دوباره در آسمان ایران دیده خواهد شد.
او یادآور شد: «تمام مراحل ماه‌گرفتگی امسال از آغاز تا پایان در پهنه ایران قابل مشاهده است.» به گفته وی، آخرین بار در پنجم مرداد ۱۳۹۷ چنین رخدادی اتفاق افتاد؛ ماه‌گرفتگی‌ای که تا بامداد ششم مرداد ادامه داشت و به عنوان طولانی‌ترین خسوف قرن حاضر شناخته شد.
کوکرم درباره زمان‌بندی این رویداد توضیح داد: «ماه‌گرفتگی از ساعت ۱۸:۵۶ شامگاه یکشنبه آغاز می‌شود، زمانی که ماه وارد نیم‌سایه زمین خواهد شد. در این مرحله تغییر محسوسی با چشم غیرمسلح قابل دیدن نیست و تنها باید منتظر ورود قرص ماه به سایه زمین بود.»
طبق اعلام وی، ورود ماه به سایه زمین و شروع مرحله جزئی از ساعت ۱۹:۵۷ اتفاق می‌افتد؛ جایی که قرص ماه کم‌کم تاریک‌تر می‌شود. آغاز خسوف کامل نیز رأس ساعت ۲۱ خواهد بود و در این لحظه ماه کاملاً در سایه زمین فرو می‌رود. اوج این پدیده ساعت ۲۱:۴۱ دقیقه و ۴۶ ثانیه رقم می‌خورد و تا ساعت ۲۲:۲۳ ادامه خواهد داشت.
سخنگوی انجمن نجوم ایران مدت زمان ماه‌گرفتگی کامل را ۸۳ دقیقه عنوان کرد و گفت این بازه زمانی حدود ۲۰ دقیقه کوتاه‌تر از خسوف سال ۱۳۹۷ است. دلیل این تفاوت آن است که مسیر حرکت ماه این بار از مرکز سایه زمین عبور نمی‌کند و اندکی به حاشیه سایه متمایل است.
به گفته کوکرم، خروج ماه از سایه زمین از ساعت ۲۲:۲۳ آغاز شده و تا ساعت ۲۳:۲۷ ادامه دارد، اما ماه همچنان در نیم‌سایه زمین قرار خواهد داشت. مرحله پایانی این رخداد نیز ساعت ۰۰:۲۵ بامداد هفدهم شهریور به پایان می‌رسد.
وی در توضیح ویژگی‌های تماشای این پدیده گفت: «پیش از شروع خسوف، آسمان ایران تازه تاریک شده و به دلیل شدت نور ماه، بسیاری از ستارگان و نوار راه شیری قابل مشاهده نیستند. اما با آغاز ماه‌گرفتگی کامل در ساعت ۲۱، روشنایی ماه کاهش می‌یابد و در مناطق تاریک و عاری از آلودگی نوری، نوار راه شیری و هزاران ستاره به‌وضوح نمایان می‌شوند.»
او افزود: «این فرصت استثنایی به علاقه‌مندان نجوم امکان می‌دهد تا ماه کامل گرفته را در کنار درخشش ستارگان و نوار راه شیری مشاهده کنند. پس از پایان خسوف و افزایش دوباره نور ماه، ستارگان کم‌فروغ‌تر می‌شوند و آسمان روشن‌تر خواهد بود.»
کوکرم همچنین تأکید کرد که این پدیده حتی در شهرها نیز قابل مشاهده است، هرچند به دلیل وجود آلودگی نوری و ذرات معلق، تغییرات روشنایی ماه و ستارگان کمتر به چشم می‌آید.
وی یکی از نکات علمی مهم ماه‌گرفتگی را «مشاهده گردی سایه زمین روی قرص ماه» دانست و تصریح کرد: «این ویژگی از دیرباز به‌عنوان یکی از شواهد علمی کروی بودن زمین مطرح بوده است؛ موضوعی که حتی بابلی‌ها ۲۷۰۰ سال پیش به آن پی برده بودند.»
در پایان او توصیه کرد: «علاقه‌مندان می‌توانند با حضور در رصدخانه‌ها و مراکز نجومی، جزئیات این خسوف را با تلسکوپ دنبال کنند. حتی ثبت تصاویر ماه سرخ‌رنگ با دوربین موبایل و از پشت چشمی تلسکوپ نیز امکان‌پذیر است. برنامه‌های رصدی در روزهای آینده توسط شهرهای مختلف اعلام خواهد شد.»
