بازگشت پرحاشیه به میز مذاکرات؟
زارشی تازه از یک خبرگزاری بین‌المللی، زنگ هشدار را برای رسانه‌های اسرائیلی به صدا درآورده است.
دو رسانه برجسته اسرائیلی در واکنش به گزارش یک خبرگزاری انگلیسی درباره مذاکرات میان ایران و ایالات متحده، با اشاره به شباهت ساختاری آن به توافق برجام، این گفت‌وگوها را گامی در مسیر "برجام ۲" توصیف کرده‌اند؛ توافقی که شباهت‌هایی چشمگیر با نسخه سال ۲۰۱۵ دارد؛ توافقی که آمریکا در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد.
بر اساس گزارش منتشرشده در روز جمعه ۱۲ اردیبهشت، مذاکرات میان تهران و واشنگتن بر پایه چارچوبی ابتدایی در جریان است که محور اصلی آن، ساختار برجام پیشین است، اما در آن هیچ صحبتی از توقف غنی‌سازی یا برنامه موشکی ایران به میان نیامده. طبق این گزارش، هدف ایران از ورود به این مذاکرات کاهش تحریم‌ها در ازای کاهش سطح غنی‌سازی اورانیوم عنوان شده است.
در همین زمینه، رسانه اسرائیلی اسرائیل هیوم با تیتر «افشای نخستین جزئیات از مذاکرات ایران و آمریکا / پیش به‌سوی برجام دوم؟» نوشت که این مذاکرات بر پایه همان توافقی در حال شکل‌گیری است که دونالد ترامپ از آن خارج شده بود. طبق ادعای این رسانه، توافق جدید تفاوت زیادی با نسخه‌ی قبلی نخواهد داشت، اما برخی بندهای آن مانند مدت زمان توافق (۲۵ سال)، نظارت‌های آژانس و محدودیت‌های انتقالی تقویت می‌شود.
بر اساس اطلاعات ارائه‌شده، ایران در ازای لغو تحریم‌های شدید، متعهد می‌شود که ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی خود را کاهش دهد، آن را صادر کند یا مهر و موم نماید و همچنین نوع و تعداد سانتریفیوژهایش را محدود کند. تمامی این اقدامات تحت نظارت گسترده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد بود.
چهار منبع آگاه به این رسانه گفته‌اند که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، تنها یک روز پیش از اعلام رسمی آمریکا درباره آغاز مذاکرات از آن مطلع شده و این امر برای او شوکه‌کننده بوده است. دنیس راس، از مذاکره‌کنندگان پیشین دولت‌های جمهوری‌خواه و دموکرات آمریکا نیز تأکید کرده که هر توافق جدید باید به‌گونه‌ای طراحی شود که تغییرات ساختاری دائمی در برنامه هسته‌ای ایران ایجاد کند و احتمال ساخت سلاح را کاملاً از میان ببرد.
تایمز آو اسرائیل نیز در گزارش جداگانه‌ای با تیتر «برجام دوم با قابلیت اعلام پیروزی برای هر دو طرف» نوشت که ساختار توافق در حال شکل‌گیری، شباهت زیادی به برجام دارد و حتی برخی از مفاد آن مانند سطح غنی‌سازی، بندهای غروب و نظارت‌های آژانس را تقویت کرده است. ایران در چارچوب این توافق جدید موظف خواهد شد اورانیوم غنی‌شده را رقیق، صادر یا مهر و موم کند و همچنین سقف غنی‌سازی را به ۳.۶۷ درصد محدود کند. این گزارش اضافه کرده که ایران ممکن است بخشی از اورانیوم غنی‌شده خود را به روسیه صادر کند.
براساس اطلاعات منتشرشده، ایران در حال حاضر حدود ۱۵ هزار سانتریفیوژ فعال دارد، در حالی که طبق توافق پیشین مجاز به داشتن تنها ۶ هزار دستگاه بود. در یکی از سناریوهای پیشنهادی نیز امکان حفظ ۵ هزار سانتریفیوژ و صادرات اورانیوم غنی‌شده به کشورهایی مانند روسیه یا حتی فروش به آمریکا مطرح شده است.
تایمز آو اسرائیل با استناد به گزارش خبرگزاری رویترز می‌نویسد که نتانیاهو تنها ساعاتی پیش از اعلام رسمی آمریکا در جریان این مذاکرات قرار گرفته و آن هم در شرایطی که برای جلب حمایت ترامپ جهت حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای ایران، به واشنگتن سفر کرده بود.
طبق این گزارش، طی سه هفته، سه دور مذاکره میان تهران و واشنگتن با هدف جلوگیری از ساخت سلاح هسته‌ای توسط ایران برگزار شده و مذاکرات دور چهارم نیز به‌زودی در رم برگزار خواهد شد. سه مقام ایرانی تأیید کرده‌اند که در ازای اعمال محدودیت‌هایی بر غنی‌سازی، ایران خواهان دریافت تضمین‌هایی از طرف آمریکا است که مانع خروج دوباره رئیس‌جمهور آینده ایالات متحده از این توافق شود.
به گفته یکی از منابع آگاه نزدیک به تهران، یکی از محورهای بحث فعلی به نحوه مدیریت ذخایر اورانیوم غنی‌شده مربوط است: «آیا بخشی از آن در کشور نگهداری شود و بخش دیگر به کشور ثالثی مانند روسیه منتقل شود؟» این منبع همچنین می‌افزاید که ایران ایده فروش اورانیوم غنی‌شده به آمریکا را نیز مطرح کرده است.
با این حال، محمدحسین رنجبران، مشاور وزیر امور خارجه کشورمان، در واکنش به این گزارش‌ها در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد: «از ابتدای مذاکرات تا امروز، رسانه‌هایی نظیر رویترز و نیویورک‌تایمز با انتشار اخباری به نقل از منابع ارشد ایرانی یا عمانی، اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده‌ای منتشر کرده‌اند که در همان ابتدا توسط سخنگوی وزارت خارجه تکذیب شد. با اطمینان اعلام می‌کنم ادعاهایی که طی دو روز گذشته از سوی رویترز درباره جزئیات مذاکرات و حوزه هسته‌ای ایران مطرح شده‌اند، کذب محض هستند.»
در همین حال، مارکو روبیو، سناتور آمریکایی در گفت‌وگویی با شبکه فاکس نیوز ادعا کرد: «ایران تنها باید اعلام کند که دیگر غنی‌سازی انجام نمی‌دهد. اگر هدف واقعی صلح‌آمیز باشد، ایران می‌تواند اورانیوم موردنیازش را وارد کند.» او ادامه داد: «با غنی‌سازی ۳.۶۷ درصد، در فاصله‌ای کوتاه می‌توان به سطوح بالاتر دست یافت، از جمله ۹۰ درصدی که برای ساخت بمب لازم است.»
روبیو تأکید کرد: «اگر واقعاً قصد ندارند سلاح هسته‌ای بسازند، پس باید درهای تمام تأسیسات خود را به روی بازرسان باز کنند.»
در پاسخ به این اظهارات، سیدعباس عراقچی، معاون پیشین وزیر امور خارجه ایران، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت:
«من به طور اصولی از ارائه استدلال در مورد عناصر کلیدی مذاکره از طریق رسانه‌ها اجتناب می‌کنم. اما تکرار دروغ واقعیت‌ها را تغییر نمی‌دهد. ایران به عنوان یکی از بنیان‌گذاران معاهده NPT، کاملاً حق دارد چرخه کامل سوخت هسته‌ای را داشته باشد. افزون بر این، چندین عضو دیگر NPT نیز اورانیوم را غنی می‌کنند و در عین حال سلاح‌های هسته‌ای را رد کرده‌اند. این کشورها تنها محدود به ایران نیستند و در آسیا، اروپا و آمریکای جنوبی نیز نمونه‌هایی وجود دارد.
موضع‌گیری‌های تند و تحریک‌کننده تنها شانس دستیابی به موفقیت را از بین می‌برند. دستیابی به توافقی معتبر و پایدار ممکن است، اگر اراده سیاسی و انصاف در میان باشد.»
