فلاحت‌پیشه: مذاکرات اخیر تنها برای پنهان‌سازی شکست بود
در حالی که مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا به دور پنجم رسیده، حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس، از بی‌نتیجه بودن این دور و تلاش دیپلمات‌ها برای جلوگیری از اعلام رسمی شکست خبر داد.
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم، در اظهاراتی درباره دور پنجم مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا، بیان کرد که دیپلمات‌ها در این دور اقدام جدیدی انجام ندادند و تنها تلاش کردند تا شکست مذاکرات را اعلام نکنند. وی افزود: «نهایتاً تنها این موضوع مطرح شد که عمانی‌ها برای جلوگیری از شکست مذاکرات، یک طرح جایگزین ارائه کرده‌اند که اگرچه هنوز جزئیات آن مشخص نیست، اما در شرایط فعلی تنها طرحی که ممکن است مطرح شده باشد، تعلیق برنامه هسته‌ای ایران در قبال برداشته شدن برخی از تحریم‌هاست.»
فلاحت‌پیشه با اشاره به تجربه گذشته ایران در زمینه تأمین سوخت ۲۰ درصدی برای نیروگاه تحقیقاتی امیرآباد تهران، تأکید کرد که تولید سوخت برای ایران اهمیت بالایی دارد. وی خاطرنشان کرد: «طبق برجام، آژانس متعهد بود شرایطی را فراهم کند که ایران بتواند سوخت ۲۰ درصدی را برای این نیروگاه که استفاده تحقیقاتی و پزشکی دارد، تحویل بگیرد. چون آمریکا مانع اجرای این تعهد آژانس شد، ایران غنی‌سازی خود را از ۳.۷ درصد به ۲۰ درصد افزایش داد.»
وی همچنین اظهار داشت که اگر ایران غنی‌سازی و تولید سوخت هسته‌ای را متوقف کند، هیچ تضمینی وجود ندارد که بتواند از دیگر اعضای آژانس، سوخت مورد نیاز خود را تأمین کند. فلاحت‌پیشه افزود: «برنامه هسته‌ای ایران محدود به نیروگاه نیست و در حوزه‌های مختلف صلح‌آمیز اعم از پزشکی، کشاورزی و غیره نیز فناوری هسته‌ای خود را گسترش داده است و اگر تضمینی برای تأمین سوخت هسته‌ای مورد نیاز ایران وجود نداشته باشد، کشور ما علاوه بر تحمل یک ضرر حیثیتی، با یک ضرر مالی جدی هم مواجه خواهد شد.»
رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس دهم با اشاره به نقض تعهدات برجامی آمریکا، بیان کرد که این اقدامات باعث بی‌اعتمادی شدید ایران نسبت به آمریکا شده است. وی گفت: «از فروردین‌ماه امسال مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا برگزار شد، با این هدف که نسبت به غیرنظامی بودن برنامه هسته‌ای ایران اطمینان حاصل شود. اما آمریکا موضوع جدیدی مبنی بر پایان دادن به غنی‌سازی ایران را مطرح کرد. علاوه بر اینکه غنی‌سازی یک موضوع حیثیتی برای ایران است، این خواسته آمریکا هزینه‌های مالی گزافی هم برای جمهوری اسلامی دارد. لذا مذاکرات با یک اختلاف نظر جدی مواجه شده است.»
فلاحت‌پیشه با تأکید بر اینکه دیپلمات‌ها در دور آخر مذاکرات کار جدیدی انجام ندادند، اظهار داشت: «آنان صرفاً تلاش کردند که شکست مذاکرات را اعلام نکنند. نهایتاً تنها این موضوع مطرح شد که عمانی‌ها برای جلوگیری از شکست مذاکرات، یک طرح جایگزین ارائه کرده‌اند که اگرچه هنوز جزئیات آن مشخص نیست، اما در شرایط فعلی تنها طرحی که ممکن است مطرح شده باشد، تعلیق برنامه هسته‌ای ایران در قبال برداشته شدن برخی از تحریم‌هاست.»
وی افزود که طرفین می‌دانند رسیدن به همین مرحله کنونی نیز کار دشواری بوده است و ادامه داد: «همین که اکنون دو طرف در حال گفت‌وگو بر سر طرح‌های مختلف هستند، پس از گذر از موانع مختلفی حاصل شده است. در حال حاضر، فرضیه جنگ ملغی شده، زیرا آمریکایی‌ها هم به دلیل سرمایه‌گذاری‌های خود در منطقه، می‌دانند که شکست دیپلماسی و شکل‌گیری جنگ در منطقه، منافع اقتصادی آنان را به خطر می‌اندازد. قراردادهای اخیر ترامپ با سه کشور عربی، تا این لحظه بزرگترین دستاورد او در کل دو دولتش محسوب می‌شود که برایش به یک پاشنه آشیل در مذاکرات با ایران تبدیل شده، زیرا در صورت‌عدم توافق و شکل‌گیری جنگ بین ایران و آمریکا، سرنوشت ۴ تریلیون دلار قرارداد آمریکا با سه کشور عربی دچار ابهامات جدی می‌شود. لذا آمریکا هم ناچار به توافق است.»
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با بیان اینکه اکنون دو طرف نیازمند یک راه‌حل به سبک نلسون ماندلا هستند، اظهار کرد: «ماندلا می‌گوید برای صلح با دشمن، باید به او پیشنهاد همکاری بدهید. لذا من معتقدم که ایران و آمریکا برای جلوگیری از شکست مذاکرات، باید یک طرح همکاری‌جویانه را در دستور کار قرار دهند. این طرح چه در قالب کنسرسیوم باشد و چه در قالب همکاری‌های دیگر، باید باعث شود دو طرف به گونه‌ای عمل کنند که نظر یکدیگر را تأمین کنند؛ اولا برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران ادامه یابد و ثانیا طرف آمریکا هم هیچ گونه دغدغه‌ای در قبال برنامه هسته‌ای ایران نداشته باشد. این طرح بسیار بهتر از طرح‌هایی است که موضوع تعلیق فعالیت‌های هسته‌ای ایران را مطرح می‌کنند و می‌تواند زمینه‌ساز توافق شود.»
فلاحت‌پیشه با بیان اینکه فرسایشی شدن مذاکرات به ضرر دو طرف است، افزود: «آمریکا نیازمند ثبات در منطقه است تا شرکت‌هایش بتوانند برای اجرای قراردادها با سه کشور عربی گام بردارند، زیرا این شرکت‌ها حاضر نیستند سرمایه‌گذاری‌های ده‌ساله خود را در منطقه ناامن خاورمیانه انجام دهند. خصوصاً که ایران نیز اعلام کرده هر گونه جنگ در خاورمیانه را کار مشترک اسرائیل و آمریکا می‌داند. وضوحاً جنگ به ضرر ایران هم هست، زیرا در همین چند وقت اخیر دیدیم که در فاصله هر دو دور مذاکره، آمریکایی‌ها تحریم‌های جدیدی را علیه ایران وضع کردند. لذا فرسایشی شدن مذاکرات به ضرر هر دو طرف است.»
وی با بیان اینکه نگرانی‌های آمریکا از اسرائیل می‌تواند باعث پیشبرد سریع‌تر دیپلماسی شود، عنوان کرد: «نتانیاهو می‌داند تنها در شرایط بحران می‌تواند نفس بکشد و سعی دارد نیروهای جنگ‌طلبانه آمریکا را مورد سوءاستفاده خود قرار دهد. ترامپ نیز می‌داند که نتانیاهو استاد راه‌اندازی جنگ‌های بی‌پایان است. خصوصاً که جنگ با ایران، یک کلان‌جنگ به حساب می‌آید و منافع آمریکا را هم تهدید می‌کند. لذا هم ایران و هم آمریکا می‌دانند که هزینه توافق بسیار کمتر از هزینه شکست مذاکرات است.»
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با بیان اینکه گذر از این شرایط نیازمند ابتکارات توأم با ریسک است و همچنین طرفین باید تابوی همکاری با یکدیگر را بشکنند، گفت: «در طول دو دهه اخیر، چین، روسیه و سه کشور اروپایی پرونده هسته‌ای ایران را گرفتار وقت‌کشی‌های پرهزینه کرده و طوری وانمود کرده‌اند که گویی بدون آن‌ها، هیچ توافقی صورت نمی‌گیرد. لذا من همواره تأکید کرده‌ام که پرونده هسته‌ای ایران تنها شامل دو طرف ایران و آمریکا می‌شود و همان‌طور که این دو کشور توانستند بدون حضور چین، روسیه و تروئیکا پشت میز مذاکره بنشینند، اکنون هم باید راه‌حل‌هایی را ارائه دهند که بر اساس همکاری‌ها و رفع دغدغه‌های دو طرف باشد. تنها چنین راه‌حلی می‌تواند به یک توافق پایدار برسد.»
فلاحت‌پیشه با اشاره به رایزنی وزارت خارجه ایران با چین، روسیه و تروئیکای اروپایی، بیان کرد: «این کار به منظور خروج ایران از دیپلماسی اقتدارطلبانه ترامپ انجام می‌شود. واقعیت این است که اگر در حال حاضر سایر کشورهای عضو ۱+۵ در مذاکرات حضور ندارند، این ناشی از اراده ایران نیست، بلکه آمریکا خواست که چنین شود. اکنون هم اگر ایران بخواهد، آمریکایی‌ها حاضر نیستند طرف دیگری وارد مذاکرات شود. در شرایط فعلی اگرچه ایران باید دغدغه‌های اروپا نسبت به موضوع اوکراین را رفع کند، اما هیچ کشور دیگری نباید وارد مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا وارد شود.»
