اروپا تهدید کرد: بازگشت تحریمهای شدید علیه ایران در صورت بیتوجهی تا پایان این تاریخ
در نامهای رسمی و بیسابقه که سه کشور اروپایی به شورای امنیت سازمان ملل ارسال کردهاند، هشدار داده شده است که اگر ایران تا پایان اوت ۲۰۲۵ به مسیر دیپلماسی بازنگردد، تحریمهای گسترده سازمان ملل دوباره اعمال خواهد شد.

نامه رسمی وزرای امور خارجه بریتانیا، فرانسه و آلمان، که در تاریخ ۸ اوت ۲۰۲۵ به ثبت شورای امنیت سازمان ملل رسید، خطاب به دبیرکل سازمان ملل، رئیس دورهای شورای امنیت، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و تمامی اعضای شورای امنیت ارسال شد. این سند روز پنجشنبه علنی و منتشر گردید.
در ابتدای این نامه، سه کشور اروپایی به پایان یافتن قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ اشاره کرده و با تاکید بر نگرانیهای جدی جامعه بینالمللی نسبت به ماهیت برنامه هستهای ایران، خاطرنشان کردند که اطمینان نسبت به صلحآمیز بودن این برنامه همچنان به دست نیامده است.
پایبندی به دیپلماسی و سابقه مذاکرات
بر اساس این نامه، بیش از دو دهه است که سه کشور اروپایی برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای تلاش کردهاند و این هدف را از مسیر گفتوگو دنبال نمودهاند. این تلاشها با همکاری سایر شرکای بینالمللی منجر به توافق «برنامه اقدام مشترک اولیه» در سال ۲۰۱۳ و سپس «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) در سال ۲۰۱۵ شد که بعداً با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت رسمیت یافت.
اروپاییها یادآور شدند که حتی پس از خروج آمریکا از برجام در مه ۲۰۱۸ و توقف اجرای تعهدات برجامی ایران از مه ۲۰۱۹، همچنان در توافق ماندند و در سالهای ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ مذاکرات گستردهای را برای بازگرداندن تمامی طرفها به اجرای کامل تعهدات انجام دادند؛ اما این روند به دلیل رد «پیشنهادهای سخاوتمندانه» از سوی تهران متوقف شد.
تداوم گفتوگو و نشستهای اخیر
در نامه آمده است که پس از گذشت یک دهه از امضای برجام، تعهد سه کشور به دیپلماسی ادامه دارد. آنها به دیدار وزیران خارجه سه کشور اروپایی و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با همتای ایرانی در ۲۰ ژوئن در ژنو، و همچنین نشست مدیران سیاسی این کشورها با معاونان وزیر خارجه ایران در ۲۵ ژوئیه در استانبول اشاره کردند. به گفته آنها، این نشستها بخشی از یک روند گفتوگوی مستمر بوده است.
اروپاییها هشدار دادهاند که با وجود تداوم خطرات ناشی از برنامه هستهای ایران و عدم ارائه شواهد قانعکننده درباره غیرنظامی بودن آن، این موضوع نباید از دستور کار شورای امنیت کنار گذاشته شود. در این نامه، ایران به عدم پایبندی به تعهدات برجامی و توافق پادمان جامع متهم شده و از محدودیت همکاری با بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی و اظهارات برخی مقامات ایرانی درباره احتمال خروج از معاهده منع گسترش سلاح هستهای ابراز نگرانی شده است.
پیشنهاد تمدید و هشدار درباره تحریمها
سه کشور اروپایی اعلام کردند که به ایران پیشنهاد دادهاند برخی مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ برای مدت محدودی تمدید شود، مشروط بر آنکه تهران مذاکرات را از سر بگیرد و به نگرانیهای فوری جامعه بینالمللی در حوزه شفافیت و دامنه فعالیتهای هستهای پاسخ دهد. به گفته آنها، این پیشنهاد تاکنون بیپاسخ مانده است.
در این سند تأکید شده که چنین تمدیدی تنها برای فراهمکردن فرصت بیشتر جهت رسیدن به توافق جدید ارائه میشود و همزمان، امکان بازگرداندن تحریمها برای جلوگیری از گسترش تسلیحات هستهای حفظ خواهد شد.
اروپاییها تصریح کردهاند که اگر ایران تا پایان اوت ۲۰۲۵ به راهحل دیپلماتیک تن ندهد، سازوکار بازگشت خودکار تحریمها را فعال خواهند کرد. به باور آنها، این اقدام بر اساس مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ از نظر حقوقی کاملاً موجه است و شامل ممنوعیت غنیسازی و بازاعمال تحریمهای شورای امنیت خواهد بود.
جزئیات تخطی ایران از برجام
در بخش دیگری از نامه، سه کشور اروپایی یادآور شدند که از سال ۲۰۱۹ ایران عمداً و آشکارا از تعهدات خود فاصله گرفته و این موضوع در بیش از ۶۰ گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی ثبت شده است. به گفته آنها، ذخیره اورانیوم غنیشده ایران به ۸۴۰۰ کیلوگرم رسیده که بیش از ۴۰ برابر سقف تعیینشده در برجام است و غنیسازی تا سطح ۶۰ درصد، فعالیت در سایتهای ممنوع، تولید و نصب هزاران سانتریفیوژ پیشرفته و توقف تقریباً کامل نظارتها از جمله موارد نقض توافق محسوب میشود.
تلاشهای دیپلماتیک و سازوکار حل اختلاف
اروپاییها تأکید کردند که برای حل مسائل ناشی از عدم پایبندی ایران، در ژانویه ۲۰۲۰ سازوکار حلوفصل اختلافات را فعال کرده و همچنان گفتوگوها را با حسن نیت ادامه دادهاند. در این نامه آمده که هرگونه ادعای متفاوت از سوی تهران درباره فعالسازی این سازوکار از سوی خود، از نظر طرفهای برجام به رسمیت شناخته نشده است.
جمعبندی و موضع نهایی
در پایان، سه کشور اروپایی اعلام کردند که با وجود تلاشهای فراوان از سال ۲۰۱۹، ایران نهتنها از اجرای تعهداتش خودداری کرده بلکه همکاری با آژانس را نیز متوقف نموده و این امر اطمینان نسبت به ماهیت صرفاً صلحآمیز برنامه هستهای را از بین برده است. آنها تأکید کردند که مسئولیت خود را در چارچوب برجام و در برابر جامعه جهانی حفظ کرده و اجازه نخواهند داد این موضوع از دستور کار شورای امنیت خارج شود.
این نامه با تأکید بر تعهد به یافتن راهحل مذاکرهشده، هشدار میدهد که اگر تا پایان اوت ۲۰۲۵ توافقی حاصل نشود، اروپا بیدرنگ به سمت فعالسازی مکانیسم بازگشت تحریمها خواهد رفت.
امضاکنندگان نامه عبارتند از: ژاننوئل بارو، وزیر امور اروپا و امور خارجه فرانسه؛ دیوید لَمی، وزیر امور خارجه، مشترکالمنافع و توسعه بریتانیا؛ و یوهان وادهفول، وزیر امور خارجه آلمان.