سه شرط بحث‌برانگیز آمریکا برای مذاکره با ایران
در حالی که آمریکا سه پیش‌شرط تازه برای گفت‌وگو با ایران تعیین کرده است، تهران تأکید دارد تنها در صورت دریافت تضمین‌های جدی وارد مذاکرات خواهد شد.
ایران همچنان مذاکره را ممکن می‌داند، اما تجربه‌های اخیر نشان داده که این مسیر با بی‌اعتمادی عمیق همراه است. پس از حمله مستقیم آمریکا به تأسیسات هسته‌ای کشور، مقامات تهران اعلام کرده‌اند تنها در صورت وجود پیش‌شرط‌های روشن و تضمین امنیت حاضر به گفت‌وگو خواهند شد و هرگز تعلیق برنامه‌های دفاع موشکی یا قطع روابط منطقه‌ای را نخواهند پذیرفت.
روزنامه فرهیختگان در گزارشی نوشت: ایران مذاکره را ابزاری عقلانی برای حل‌وفصل اختلافات می‌بیند، اما آمریکایی‌ها از آن به‌عنوان ابزاری برای فشار و گرفتن امتیازات بیشتر استفاده می‌کنند. در داخل ایران نیز بخشی از جریان‌های سیاسی بر لزوم مذاکره برای جلوگیری از آغاز جنگی تازه تأکید دارند، حتی اگر به قیمت محدود شدن برنامه هسته‌ای تمام شود.
روز گذشته دبیر شورای‌عالی امنیت ملی در پیامی توییتری تصریح کرد: «راه مذاکره با آمریکا بسته نیست، اما این آمریکایی‌ها هستند که مسیر گفت‌وگو را سد می‌کنند.»
علی لاریجانی نیز در پیامی دیگر اشاره کرد که واشنگتن با طرح موضوعاتی مانند محدودیت موشکی به دنبال تحمیل شرایطی است که ایران هرگز نمی‌پذیرد. به گفته او، آمریکا میز مذاکره را محلی برای معامله‌ای یک‌طرفه می‌داند، نه فضایی برای گفت‌وگوی برابر.
ایران پیش‌تر نیز آمادگی خود را برای برگزاری دور جدید مذاکرات در خردادماه اعلام کرده بود، اما هم‌زمان با تجاوز هوایی رژیم صهیونیستی و ورود مستقیم آمریکا به حمله علیه تأسیسات هسته‌ای، شرایط تغییر کرد. مقامات ایرانی تأکید دارند واشنگتن خود زمینه‌های دیپلماسی را تخریب کرده و اکنون با طرح شروط تازه درصدد امتیازگیری است.
سیدعباس عراقچی در گفت‌وگو با فایننشال‌تایمز توضیح داد: «ایران دیگر حاضر به ادامه روند فعلی مذاکرات نیست؛ چرا که آمریکا در میانه گفت‌وگوها به ما حمله کرد. آنان باید توضیح دهند چرا چنین اقدامی انجام دادند و تضمین دهند که در آینده آن را تکرار نخواهند کرد.» او در ادامه افزود: «راه مذاکره باریک است، اما غیرممکن نیست.»
بر اساس مواضع رسمی تهران، نخستین پیش‌شرط ایران پاسخگویی آمریکا درباره حمله اخیر است. دوم، تضمین رسمی برای جلوگیری از تکرار چنین اقدامی در جریان گفت‌وگوها. و سوم، پذیرش این اصل که ایران حاضر به توقف توان موشکی یا قطع روابط منطقه‌ای نیست.
مقامات ایرانی تأکید دارند که حتی پس از جنگ ۱۲ روزه، درِ دیپلماسی را نبسته‌اند و برای کاهش تنش‌ها از ابزارهای سیاسی استفاده خواهند کرد. این موضع به جهان نشان می‌دهد ایران به‌دنبال جنگ نیست و راه‌حل‌ها را از مسیر مذاکره دنبال می‌کند، هرچند هم‌زمان بر حفظ عزت و استقلال کشور پافشاری دارد.
اروپایی‌ها نیز در مذاکرات مربوط به فعال‌سازی مکانیسم ماشه شروطی را مطرح کرده‌اند که شامل بازگشت بازرسان به ایران، پذیرش گفت‌وگوی مستقیم با آمریکا بدون پیش‌شرط و شفاف‌سازی درباره ذخایر اورانیوم بود. به گفته مقامات ایرانی، این خواسته‌ها حتی به معنای لغو تحریم‌ها نبود و صرفاً تعویقی موقت را دربر می‌گرفت؛ از همین رو ایران آن را مصداق زیاده‌خواهی دانست.
با وجود این، آمریکا همچنان از مذاکره سخن می‌گوید، در حالی که مقاماتش بارها تأکید کرده‌اند تأسیسات هسته‌ای ایران را نابود کرده‌اند. از نگاه تهران، چنین مواضعی نشان می‌دهد طرف مقابل قصد مذاکره واقعی ندارد و صرفاً به‌دنبال تحمیل شرایط یک‌جانبه است.
شرط‌های تازه واشنگتن از جمله محدود کردن برد موشک‌های ایران به ۵۰۰ کیلومتر، قطع ارتباط با محور مقاومت و توقف حمایت از گروه‌هایی چون حزب‌الله لبنان و حشدالشعبی عراق، از نظر ایران به معنای تضعیف جدی امنیت ملی است و هیچ‌گاه پذیرفته نخواهد شد.
در نهایت این رویکرد آمریکا نشان می‌دهد که برخلاف ادعاهایش، تمایلی به مذاکره برابر ندارد و با طرح شروط غیرقابل قبول عملاً مسیر گفت‌وگو را مسدود می‌کند. ایران اما اعلام کرده است که ضمن حفظ استقلال و عزت خود، همچنان از ابزار دیپلماسی برای کاهش تهدیدات استفاده خواهد کرد و در کنار آن روابط راهبردی با شرکای شرقی همچون روسیه و چین را تقویت می‌کند تا مانعی جدی در برابر زیاده‌خواهی‌های غرب ایجاد شود.
