هشدار بانک مرکزی به بانک‌ها: الزام به شفافیت اطلاعاتی
بانک مرکزی با صدور بخشنامه‌ای جدید، بر ضرورت اجرای کامل «قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات» در شبکه بانکی تأکید کرده و بانک‌ها و مؤسسات اعتباری را به رعایت این مقررات موظف دانسته است.
بانک مرکزی با استناد به بخشنامه شماره ۵۹۷۹۱/۰۲ مورخ ۱۷/۰۳/۱۴۰۲، بر اجرای کامل «قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات» تأکید کرد. مطابق این قانون که در سال ۱۳۸۷ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده، تمامی شهروندان حق دارند به اطلاعات غیرمحرمانه و غیرشخصی مرتبط با عملکرد بانک‌ها، سیاست‌های مالی، تسهیلات، بخشنامه‌ها و سایر موارد مرتبط دسترسی داشته باشند.
بررسی‌های انجام‌شده از سوی مراجع ذی‌صلاح نشان می‌دهد که بسیاری از بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، برخلاف ماده (۸) قانون مذکور و ماده (۴) آئین‌نامه اجرایی آن، در ارائه پاسخ به درخواست‌های مردمی با تأخیرهای طولانی و غیرقابل قبول مواجه هستند. بر اساس این مقررات، بانک‌ها موظف‌اند ظرف ۱۰ روز به درخواست‌های اطلاعاتی پاسخ دهند، اما گزارش‌های موجود نشان از عدم پایبندی برخی از آن‌ها به این الزام دارد.
همچنین، با وجود الزام قانونی به انتشار عمومی کلیه مقررات، بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های مربوطه بر روی وب‌سایت بانک‌ها، شواهد حاکی از آن است که بسیاری از بانک‌ها از انتشار این اطلاعات در سامانه‌های خود امتناع می‌ورزند. این اقدام نه‌تنها در تضاد با قانون مذکور است، بلکه موجب کاهش شفافیت و افزایش نارضایتی عمومی شده است.
دیگر چالش‌های شناسایی‌شده شامل تأخیر در پاسخگویی، نبود رویه‌های مشخص برای رفع ابهام در درخواست‌ها و عدم ارائه گزارش‌های دوره‌ای به دبیرخانه کمیسیون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات است. این موارد به‌طور مستقیم بر اعتماد عمومی نسبت به نظام بانکی کشور تأثیر منفی گذاشته و نیازمند اصلاح فوری هستند.
دستورالعمل بانک مرکزی برای رفع چالش‌ها:
۱. بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی موظف‌اند به‌منظور کاهش حجم درخواست‌های مردمی و افزایش شفافیت، تمامی بخشنامه‌ها و ضوابط مشمول قانون را در یک بخش مشخص در صفحه نخست تارنمای خود منتشر کنند.
۲. به‌منظور رعایت سقف زمانی ۱۰ روزه برای پاسخگویی به درخواست‌های مردمی، بانک‌ها باید واحدهای تخصصی پاسخگویی ایجاد کرده و با افزایش دقت و سرعت در ارائه پاسخ، فرآیند رسیدگی را بهینه‌سازی کنند.
۳. تمامی بانک‌ها موظف‌اند پیوند مستقیم به سامانه ملی انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات را در صفحه نخست وب‌سایت خود قرار داده و امکان دسترسی آسان به این سامانه را برای مشتریان خود فراهم کنند.
بانک مرکزی تأکید کرده که کلیه بانک‌ها باید مفاد این بخشنامه را مطابق دستورالعمل شماره ۱۴۹۱۵۳/۹۶ مورخ ۱۶/۰۵/۱۳۹۶ به واحدهای ذی‌ربط ابلاغ کرده و اجرای دقیق آن را تحت نظارت مستمر قرار دهند.
