تجارت پرسود و بازار خطرناک پلاسما فروشی در ایران
این روزها، بازار پلاسما فروشی به یکی از داغ‌ترین موضوعات در حوزه سلامت تبدیل شده است.
پلاسمای انسانی در درمان بسیاری از بیماری‌های خطرناک و حتی نجات جان بیماران، نقشی حیاتی ایفا می‌کند. اما در شرایطی که پلاسمای خون به صورت تجاری عرضه می‌شود، این سوال به وجود می‌آید که آیا این اقدام می‌تواند سلامت اهداکنندگان و دریافت‌کنندگان داروها را به خطر بیندازد؟
گزارش‌ها نشان می‌دهند که این روزها مراکز جمع‌آوری پلاسما در نقاط مختلف کشور فعال‌تر از قبل شده‌اند. در برخی از این مراکز، افراد برای فروش پلاسما به آنجا می‌روند و در ازای یک نوبت اهدای پلاسما، مبلغی را دریافت می‌کنند. هرچند این مبلغ، عدد زیادی به نظر نمی‌آید و تنها به عنوان پول توجیبی محسوب می‌شود، اما همین عامل باعث می‌شود که افراد ترغیب شوند هفته‌ای دو بار برای فروش پلاسمای خود مراجعه کنند.
پلاسمای انسانی؛ دارویی برای نجات جان‌ها
پلاسما، مایع زردرنگ خون است که پس از جداسازی از سایر اجزای سلولی خون به دست می‌آید. این مایع حاوی آنتی‌بادی‌هایی است که در تولید داروهای حیاتی برای بیماران، به ویژه کسانی که به بیماری‌های هموفیلی، نقص سیستم ایمنی و بیماری‌های اتوایمیون مبتلا هستند، کاربرد فراوان دارد. همچنین، پروتئین‌های موجود در پلاسما در درمان سوختگی‌های شدید و شوک نیز استفاده می‌شود.
بنابراین، پلاسمای انسانی منبع بسیاری از داروهای حیاتی است که برای درمان بیماران ضروری است. این موضوع نشان می‌دهد که ارزش پلاسما در عرصه پزشکی به اندازه‌ای بالاست که موجب شده مراکز جمع‌آوری پلاسما، تبلیغات گسترده‌ای برای جذب اهداکنندگان داشته باشند.
نگرانی‌ها از فروش پلاسما
در حالی که به گفته پزشکان، اهدای پلاسما به صورت داوطلبانه مشکلی ندارد، نگرانی‌ها در مورد فروش پلاسما به صورت تجاری وجود دارد. مصطفی جمالی، مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران، نسبت به این پدیده واکنش نشان داده و گفته است که "این روش به خطر انداختن سلامت اهداکننده و مصرف‌کننده داروهای مشتق از پلاسما را در پی دارد و باعث کاهش اهدای داوطلبانه خون می‌شود."
با این حال، برخی از مراکز خصوصی جمع‌آوری پلاسما، به این هشدارها توجه نمی‌کنند و افراد را برای فروش پلاسما، حتی تا دو نوبت در هفته، ترغیب می‌کنند. برای هر نوبت فروش پلاسما، رقمی در حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان به افراد پرداخت می‌شود، اما در مقابل، داروهای مشتق از پلاسما که تولید می‌شوند، بسیار گران‌قیمت و حیاتی هستند.
خطرات پلاسما فروشی در بخش خصوصی
مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران در ادامه سخنان خود گفته است که "وقتی افراد برای دریافت پول به مراکز جمع‌آوری پلاسما می‌روند، ممکن است در پاسخ به سوالات پزشکی به‌خوبی عمل نکنند"، که این مسأله ممکن است منجر به افزایش خطرات برای اهداکننده و گیرنده پلاسما شود.
برای پاسخ به نیاز کشور به پلاسما، طرحی در چند سال گذشته ارائه شد که طی آن ۶۰۰ هزار لیتر پلاسما از منابع داخلی کشور تأمین شود و این پلاسما به داروهای مورد نیاز برای بیماران تبدیل شود. همچنین، تلاش‌ها برای ایجاد پالایشگری برای تبدیل پلاسمای کشور به داروهای نجات‌بخش به جریان افتاده است. در این زمینه، قرار بر این بود که تنها یک سوم از پلاسمای اهدایی از طریق پرداخت پول جمع‌آوری شود و مابقی از طریق اهداکنندگان داوطلب به دست آید.
وضعیت کنونی و آینده پلاسما در ایران
اما در حال حاضر، فروش پلاسما به یک بازار پرسود برای صاحبان مراکز جمع‌آوری پلاسما تبدیل شده است. این موضوع باعث نگرانی‌هایی در خصوص تاثیر منفی بر اهدای داوطلبانه خون و پلاسما در کشور شده است. شاید اگر اقداماتی برای ایجاد پالایشگاه‌های خون و جدی‌تر پیگیری کردن جمع‌آوری داوطلبانه پلاسما صورت می‌گرفت، اکنون شاهد افزایش اهدای داوطلبانه پلاسما، همان‌طور که در اهدای خون داوطلبانه شاهد آن هستیم، می‌بودیم.
بازار پلاسما فروشی این روزها به یکی از مسائلی تبدیل شده است که باید در آن تجدید نظر شود. این در حالی است که مصرف داروهای مشتق از پلاسما برای درمان بیماری‌های خطرناک و نجات جان افراد ضروری است. بنابراین، باید اقدامات لازم برای حفاظت از سلامت اهداکنندگان و همچنین افزایش اهدای داوطلبانه پلاسما در کشور صورت گیرد.
