چرا شب‌ها هوس پیتزا و تنقلات می‌کنیم؟

اغلب افراد فکر می‌کنند بیدار ماندن تا دیرهنگام یک مسئله موقتی است که با یک فنجان قهوه صبح فردا قابل جبران است. اما تحقیقات جدید نشان داده‌اند که کمبود خواب به مراتب اثرات گسترده‌تر و جدی‌تری بر بدن و ذهن دارد. وقتی شب‌ها دیر می‌خوابید و ساعت‌ها به صفحه گوشی یا تلویزیون زل می‌زنید، در واقع روندی از تغییرات بیولوژیکی در بدنتان آغاز می‌شود که می‌تواند سلامت جسمی و روانی شما را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.

این تغییرات شامل تغییرات در ترکیب شیمیایی مغز، اختلال در تعادل هورمونی، تضعیف سیستم ایمنی و اختلالات متابولیکی است که در بسیاری موارد خودمان متوجه آنها نمی‌شویم. نتیجه این فرآیند، بروز هوس‌های شدید برای خوردن غذاهای پرکالری و شیرین است، به‌ویژه در ساعات نیمه‌شب که مغز به شدت به دنبال تامین سریع انرژی است.

این مسئله اصلاً به ضعف اراده شما مربوط نمی‌شود، بلکه یک عدم تعادل شیمیایی است که به علت کمبود خواب ایجاد شده است. تحقیقات علمی ثابت کرده‌اند که تنها یک شب خواب ناکافی کافی است تا هورمون‌های تنظیم‌کننده گرسنگی و سیری دچار اختلال شوند و شما را به سمت غذاهای ناسالم سوق دهند.

مغز فرد کم‌خواب به حالت «حفظ بقا» می‌رود و واکنش بیشتری نسبت به غذاهای پرکالری و شیرین نشان می‌دهد. اسکن‌های مغزی نیز گواه این موضوع هستند؛ نواحی مرتبط با احساس پاداش بیش‌فعال می‌شوند، در حالی که بخش‌های مسئول تصمیم‌گیری منطقی تضعیف می‌شوند. به همین دلیل مقاومت در برابر خوردن تنقلات برای افراد کم‌خواب بسیار دشوار می‌شود.

از سوی دیگر، ادامه این وضعیت می‌تواند مشکلات متابولیک را تشدید کند. حساسیت سلول‌ها به انسولین کاهش می‌یابد، ریسک چاقی و دیابت نوع ۲ افزایش پیدا می‌کند و سطح کورتیزول که هورمون استرس است، بالا می‌رود. افزایش کورتیزول باعث ذخیره بیشتر چربی در ناحیه شکم و مشکلاتی در خلق و خو و تمرکز می‌شود.

اما خبر امیدوارکننده این است که بدن انسان ظرفیت ترمیم فوق‌العاده‌ای دارد. چند شب خواب کافی می‌تواند این فرآیندهای زیان‌آور را معکوس کند. خواب نه تنها یک استراحت ساده، بلکه یک فرایند ترمیم فعال است که طی آن تعادل هورمونی بازسازی می‌شود، سلول‌های آسیب‌دیده ترمیم می‌شوند و کنترل اشتها به حالت طبیعی برمی‌گردد.

در عصری که دیر خوابیدن و بیدار ماندن طولانی را به عنوان نشانه بهره‌وری می‌ستایند، لازم است بدانیم که کم‌توجهی به خواب، در حقیقت کم‌توجهی به سلامت خودمان است. خواب کافی یک نیاز ضروری بیولوژیکی است که اهمیت آن هم‌تراز تغذیه سالم و ورزش است. توجه به کیفیت خواب بهترین سرمایه‌گذاری برای داشتن زندگی سالم‌تر، تصمیم‌گیری بهتر و تندرستی پایدار است.