نور خورشید دشمن خاموش پوست و مو

بر اساس گفته‌های دکتر سمیرا خاکشور، متخصص دارای دکترای صلاحیت حرفه‌ای در حوزه پوست و مو، پرتوهای ماورای بنفش (UV) بخشی از تابش‌های خورشیدی هستند که اگرچه وجودشان برای تولید ویتامین D ضروری است، اما در صورت تماس بیش‌ازحد، می‌توانند به پوست و مو آسیب‌های جدی وارد کنند. اشعه UV به سه نوع UVA، UVB و UVC تقسیم می‌شود که در این میان، دو دسته نخست نقش بیشتری در آسیب‌رسانی به پوست دارند.

هشدار درباره سرطان پوست؛ تهدیدی خاموش
در گفت‌وگو با خبرآنلاین، دکتر خاکشور تأکید می‌کند: «اشعه UV یکی از عوامل اصلی در بروز سرطان پوست به شمار می‌رود.» به گفته وی، قرار گرفتن بیش از حد در معرض این اشعه می‌تواند به DNA سلول‌های پوستی نفوذ کرده و با ایجاد جهش‌های ژنتیکی، روند طبیعی تجدید سلولی را مختل کند. این تغییرات منجر به افزایش خطر شکل‌گیری سلول‌های سرطانی می‌شود و همین مسئله باعث شده سرطان پوست به یکی از شایع‌ترین انواع سرطان‌ها تبدیل شود.

پرتوهای UVA و UVB؛ عامل اصلی پیری زودرس پوست
بررسی‌ها نشان می‌دهد که تماس مکرر با اشعه‌های UVA و UVB می‌تواند ساختار طبیعی پوست را با اختلال مواجه کند. این اشعه‌ها منجر به کاهش تولید کلاژن و آسیب به فیبرهای الاستین می‌شوند که مسئول انعطاف‌پذیری و استحکام پوست هستند. نتیجه این فرآیند، ایجاد چین‌وچروک، خشکی، افتادگی و کاهش خاصیت ارتجاعی پوست خواهد بود.

همچنین پرتوهای UVA با نفوذ بیشتر به لایه‌های عمقی پوست، به تولید رادیکال‌های آزاد منجر می‌شوند. این مولکول‌های ناپایدار با تخریب چربی‌ها، پروتئین‌ها و DNA سلولی، روند پیری زودرس را تسریع کرده و باعث تیرگی، کک‌ومک و لکه‌های پوستی می‌شوند.

از دیگر اثرات مخرب نور UV، تضعیف سیستم ایمنی موضعی پوست است؛ به‌طوری‌که توان دفاعی آن در برابر عفونت‌ها و سلول‌های غیرطبیعی کاهش می‌یابد.

چگونه از پوست در برابر اشعه UV محافظت کنیم؟
برای مقابله با آسیب‌های ناشی از پرتوهای فرابنفش، رعایت برخی توصیه‌های پیشگیرانه ضروری است:

• استفاده منظم از کرم‌های ضدآفتاب با SPF بالا که بتوانند پرتوهای UVA و UVB را فیلتر کنند؛

• پوشیدن لباس‌های محافظ، کلاه لبه‌دار و عینک آفتابی، به‌ویژه در ساعات اوج تابش خورشید (بین ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر)؛

• پرهیز از برنزه کردن با نور مصنوعی یا دستگاه‌های سولاریوم؛

• معاینه دوره‌ای پوست برای بررسی ضایعات یا تغییرات مشکوک و مراجعه به متخصص در صورت مشاهده هرگونه نشانه غیرطبیعی.

تأثیر اشعه UV بر مو؛ آسیب‌هایی که دیده نمی‌شوند
برخلاف تصور عموم، آسیب‌های ناشی از اشعه UV فقط به پوست محدود نمی‌شود؛ مو نیز در معرض خطرات جدی قرار دارد. این اشعه باعث تبخیر سریع رطوبت از ساقه مو شده و در نتیجه، موها شکننده، خشک و مستعد موخوره و گره خوردن می‌شوند.

پرتوهای UVB به‌ویژه به ساختار کراتین در مو آسیب می‌زنند که این آسیب به کاهش درخشندگی، استحکام و حالت طبیعی مو منجر می‌شود. اشعه UV همچنین باعث اکسید شدن رنگدانه‌های مو می‌شود؛ اتفاقی که به کم‌رنگ شدن و تغییر رنگ مو به‌ویژه در موهای روشن یا رنگ‌شده می‌انجامد.

کوتیکول، اولین خط دفاعی مو در برابر نور خورشید
لایه محافظتی روی مو، یعنی کوتیکول، وظیفه دارد ساختار مو را از آسیب‌های محیطی حفظ کند. اما اشعه UV این لایه را نیز تخریب می‌کند، و نتیجه آن شکنندگی بیشتر موهاست. همچنین در اثر تماس طولانی‌مدت با اشعه‌های فرابنفش، ممکن است فولیکول‌های مو در پوست سر آسیب ببینند و این آسیب‌ها می‌توانند رشد مو را کاهش داده و موجب نازک شدن تارهای مو یا حتی ریزش آن شوند.

روش‌های علمی برای محافظت از مو در برابر اشعه UV
برای جلوگیری از تأثیرات مخرب پرتوهای فرابنفش بر مو، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:

• استفاده از کلاه یا روسری‌های مقاوم به UV هنگام حضور طولانی در فضای باز؛

• به‌کارگیری اسپری‌های محافظ مو که دارای فیلترهای UV هستند؛

• مرطوب نگه‌داشتن مو با محصولات آبرسان و استفاده منظم از ماسک‌های تغذیه‌کننده؛

• پرهیز از قرار گرفتن طولانی موها در معرض مستقیم نور خورشید.