کشف انقلابی در پزشکی؛ ساخت کلیه جهانی که با همه گروه‌های خونی سازگار است
پژوهشگران پس از یک دهه تحقیق مداوم، موفق به ساخت نوعی کلیه مصنوعی شده‌اند که می‌تواند بدون توجه به گروه خونی، به بدن هر بیمار پیوند زده شود.
پس از حدود ده سال تلاش و آزمایش‌های دقیق، گروهی از دانشمندان توانسته‌اند نوعی «کلیه جهانی» بسازند؛ اندامی که قابلیت پیوند به هر فردی را، صرف‌نظر از گروه خونی او، دارد. این دستاورد بی‌سابقه، گامی بزرگ در مسیر کاهش فهرست‌های طولانی انتظار برای پیوند کلیه به شمار می‌رود و می‌تواند امید به زندگی بیماران را به شکل چشمگیری افزایش دهد.
به گزارش فرارو و به نقل از Sciencealert، این کلیه آزمایشی در بدن یک بیمار دچار مرگ مغزی ـ که خانواده‌اش اجازه انجام این پژوهش را داده بودند ـ پیوند زده شد و توانست چند روز به فعالیت خود ادامه دهد، در حالی که عملکرد طبیعی کلیه حفظ شده بود.
استفن ویترز، بیوشیمیست دانشگاه بریتیش کلمبیا در کانادا، درباره این موفقیت گفت:
«این نخستین بار است که چنین فرآیندی در مدل انسانی به‌طور کامل مشاهده می‌شود. نتایج این آزمایش، دیدگاه تازه‌ای برای بهبود طولانی‌مدت پیوندهای اعضا در آینده در اختیار ما قرار می‌دهد.»
در حال حاضر، بیماران دارای گروه خونی O در مقایسه با سایر بیماران مدت‌زمان بیشتری در انتظار پیوند باقی می‌مانند، زیرا آن‌ها فقط می‌توانند کلیه‌ای از همان گروه خونی دریافت کنند. این مسئله بیش از نیمی از فهرست انتظار پیوند را شامل می‌شود. از سوی دیگر، کلیه‌های دارای گروه خونی O قابلیت پیوند به بیماران با سایر گروه‌های خونی را نیز دارند و همین باعث افزایش تقاضا برای این نوع کلیه‌ها شده است.
اگرچه در سال‌های اخیر روش‌هایی برای پیوند کلیه میان گروه‌های خونی متفاوت به کار گرفته شده، اما این روش‌ها بسیار پرهزینه، زمان‌بر و دارای ریسک بالایی هستند و معمولاً تنها در مورد اهداکنندگان زنده کاربرد دارند.
در پژوهش اخیر، تیم تحقیقاتی با بهره‌گیری از آنزیم‌های خاص موفق شد کلیه‌ای از نوع A را به کلیه‌ای با گروه خونی O تبدیل کند. این آنزیم‌ها با حذف مولکول‌های قندی موسوم به آنتی‌ژن از سطح کلیه، موجب از بین رفتن نشانه‌های گروه خونی A شدند.
ویترز در توضیح این فرآیند گفت:
«این کار مانند پاک کردن رنگ قرمز از سطح یک خودرو و آشکار شدن رنگ پایه‌ای خنثی زیر آن است. وقتی این آنتی‌ژن‌ها حذف می‌شوند، سیستم ایمنی بدن دیگر کلیه را به‌عنوان یک عضو بیگانه شناسایی نمی‌کند.»
با وجود این، پژوهش هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارد. بررسی‌ها نشان داد کلیه‌ی آزمایشی پس از سه روز، دوباره نشانه‌هایی از گروه خونی A را بروز داد، اما واکنش سیستم ایمنی بدن بسیار کمتر از حالت معمول بود و بدن تلاش می‌کرد خود را با عضو جدید تطبیق دهد.
بر اساس آمار موجود، روزانه حدود ۱۱ نفر در ایالات متحده به دلیل نرسیدن کلیه مناسب جان خود را از دست می‌دهند و بخش عمده‌ی این بیماران منتظر دریافت کلیه نوع O هستند. دانشمندان اکنون در تلاش‌اند با بهره‌گیری از کلیه‌های خوک و توسعه آنتی‌بادی‌های جدید، شمار کلیه‌های قابل پیوند را افزایش دهند.
ویترز در پایان تأکید کرد:
«دیدن تأثیر واقعی این تحقیقات بر زندگی بیماران، انگیزه ما را برای ادامه این مسیر دشوار دوچندان کرده است.»
