اعلام جزئیات قانون جدید اضافه‌کاری کارگران در ۱۴۰۴
به تازگی تصمیم جدید سازمان امور مالیاتی برای بازپرداخت مالیات‌های اضافی از کارگران مطرح شده است، اما آیا این اقدام می‌تواند واقعاً به عدالت اقتصادی نزدیک‌تر شود؟
پیشنهاد می‌شود به‌جای پرداخت نقدی اضافه مالیات سال‌های گذشته، سهام به کارگران اختصاص داده شود. به اعتقاد فعالان حوزه کارگری، سود ناشی از این سهام می‌تواند بخشی از زیان انباشته سال‌های اخیر را جبران کرده و به اجرای عدالت نزدیک‌تر باشد. از سوی دیگر، مزایای رفاهی و انگیزشی کارگران از پرداخت مالیات معاف است و به نظر می‌رسد این موضوع از سال ۱۳۸۷ قابلیت اجرا داشته است. با این حال، تا نیمه بهمن‌ماه سال ۱۴۰۳، سازمان امور مالیاتی کشور از پذیرش این معافیت خودداری کرده و به مدت سال‌ها از کارگران بابت این مزایا مالیات دریافت کرده است.
در تازه‌ترین رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری، که در نهم مردادماه ۱۴۰۳ صادر شده، دوباره مزایای رفاهی و انگیزشی کارگران از پرداخت مالیات معاف اعلام شده است. در این رای آمده است: «هر نوع پرداختی تحت عنوان حق اولاد، حق عائله‌مندی، رفاهیاتی مانند ایاب‌وذهاب، مهدکودک و… که به شاغل پرداخت می‌شود، بدون توجه به اینکه فرد در حال فعالیت بوده یا در مرخصی استعلاجی یا استحقاقی به سر می‌برد (و بدون در نظر گرفتن میزان کارایی و بهره‌وری او)، از شمول مالیات حقوق خارج بوده و معاف از پرداخت مالیات است.»
با این حال، پیش از این نیز هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، معافیت مالیاتی مزایای رفاهی و انگیزشی کارگران را بارها اعلام کرده بود، ولی سازمان امور مالیاتی در پیاده‌سازی این احکام قانونی، تاخیر می‌کرد. بر اساس آرای متعدد دیوان عدالت، تمامی مزایای رفاهی و انگیزشی کارگران که به ازای انجام کار در ساعات مقرر پرداخت می‌شود، از مالیات بر حقوق معاف بوده و سازمان امور مالیاتی موظف است بعد از کسر این مزایا، مالیات بر درآمد کارگران را محاسبه کند. بدین ترتیب، تنها «مزد ثابت» در کارگاه‌های فاقد طرح طبقه‌بندی مشاغل و «مزد مبنا» در کارگاه‌های دارای این طرح، مشمول مالیات هستند.
تبصره ۳ ماده ۳۶ قانون کار، مزایای رفاهی و انگیزشی کارگران را به‌گونه‌ای تعریف کرده است که «مزایای رفاهی و انگیزه‌ای از جمله کمک هزینه مسکن، خواربار و کمک عائله‌مندی، پاداش افزایش تولید و سود سالانه جزو مزد ثابت و مزد مبنا محسوب نمی‌شود». با این حال، تا پیش از این، معافیت مالیاتی این مزایا رعایت نشده بود.
سازمان امور مالیاتی، بر خلاف قانون، سال‌ها از کارگران بابت مزایای رفاهی و انگیزشی مالیات دریافت کرد تا اینکه در بهمن‌ماه ۱۴۰۳، رئیس سازمان امور مالیاتی در بخشنامه‌ای به ادارات کل استان‌ها دستور داد که مالیات اضافی برداشت‌شده از حقوق کارگران را مسترد نمایند. سیدمحمدهادی سبحانیان، در این بخشنامه، مدیران کل امور مالیاتی را ملزم کرد که اضافه پرداخت مالیات از حقوق کارکنان را بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم، به آن‌ها بازگردانند.
این بخشنامه تعیین کرده است که حقوق‌بگیران باید درخواست خود را به اداره امور مالیاتی محل سکونت خود ارائه دهند. مهلت زمانی برای ارائه درخواست، از پایان تیرماه سال بعد تا انتهای همان سال مشخص شده است. همچنین، استرداد مالیات‌های اضافی برداشت‌شده، پس از کسر بدهی‌های مالیاتی متقاضی انجام خواهد شد. در صورتی که اداره امور مالیاتی محل سکونت متقاضی، ظرف ۳ ماه پس از ارائه درخواست به واریز مبلغ اضافه برداشت‌شده اقدام نکند، علاوه بر مبلغ اصلی، خسارت تأخیر نیز باید به متقاضی پرداخت شود.
