بازگشت جنجالی بابک زنجانی با هدف خرید سایپا؟
در شرایطی که صنعت خودروی ایران با بحران‌های مزمنی روبه‌رو است، اخبار تازه‌ای از احتمال واگذاری سهام سایپا به هلدینگ دات‌وان، متعلق به چهره پرحاشیه بابک زنجانی، منتشر شده است.
در روزهای اخیر، محافل اقتصادی به شدت تحت تأثیر خبری قرار گرفته‌اند که از واگذاری قریب‌الوقوع شرکت خودروسازی سایپا به هلدینگ دات‌وان حکایت دارد؛ مجموعه‌ای که برخی آن را منتسب به بابک زنجانی، فعال اقتصادی پرحاشیه، می‌دانند. گفته می‌شود این معامله با تأیید سازمان بورس و به ارزشی در حدود یک میلیارد دلار انجام خواهد شد.
به نقل از پایگاه خبری اسب بخار، این گمانه‌زنی‌ها که هنوز به‌صورت رسمی تأیید نشده‌اند، به یکی از داغ‌ترین موضوعات در میان فعالان بازار سرمایه و صنعت خودرو تبدیل شده‌اند. پیش از این، صحبت‌هایی درباره تمایل شرکت‌هایی مانند کرمان موتور و گروه صنعتی انتخاب برای تصاحب ۴۲ درصد از سهام سایپا به میان آمده بود. اما حالا، هلدینگ دات‌وان با سرعتی چشمگیر در صدر فهرست خریداران بالقوه قرار گرفته است.
این در حالی است که شرکت سایپا با مشکلات ساختاری متعددی از جمله زیان‌های انباشته، چالش‌های تولید و کاهش اعتماد عمومی مواجه است. واگذاری چنین شرکتی به فردی مانند زنجانی، که پیشینه‌ای بحث‌برانگیز دارد، واکنش‌های متضادی را در پی خواهد داشت.
نقش مهدی سلیمانی، مدیرعامل پیشین سایپا، در این تحولات قابل توجه است. سلیمانی که از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ سکان مدیریت این خودروساز بزرگ را در اختیار داشت، اکنون به‌عنوان یکی از اعضای کلیدی تیم خودرویی هلدینگ دات‌وان شناخته می‌شود. حضور او در کنار زنجانی، چه از منظر تخصصی و چه به لحاظ سیاسی، می‌تواند بر فرآیند تصمیم‌گیری نهادهای ناظر در این واگذاری اثرگذار باشد.
شناخت عمیق سلیمانی از چالش‌های سایپا و تجربه مستقیم مدیریتی‌اش، می‌تواند برگ برنده‌ای برای هلدینگ دات‌وان در مذاکرات پیش‌رو تلقی شود. با این حال، برخی کارشناسان هشدار داده‌اند که چنین چینشی ممکن است بازتاب‌دهنده وجود روابط پنهان و فرآیندهای غیرشفاف در پشت‌پرده این واگذاری باشد؛ مسأله‌ای که حساسیت افکار عمومی و نهادهای نظارتی را بیش از پیش برمی‌انگیزد.
بازگشت رسمی بابک زنجانی به عرصه اقتصاد کشور، یکی دیگر از نکات قابل تامل در این روند است. زنجانی که در سال ۱۳۹۲ به اتهام فساد اقتصادی و بدهی ۲.۷ میلیارد دلاری به وزارت نفت دستگیر و ابتدا به اعدام محکوم شده بود، پس از تغییر حکم و آزادی احتمالی در دی‌ماه ۱۴۰۳، ظاهراً بار دیگر به‌عنوان یک بازیگر فعال در عرصه اقتصادی کشور مطرح شده است.
شواهدی از بازگشت او به فعالیت‌های کلان اقتصادی نیز در دست است. یکی از برجسته‌ترین آن‌ها، امضای قرارداد ۶۱ هزار میلیارد تومانی (معادل حدود ۷۵۰ میلیون دلار) بین هلدینگ دات‌وان و شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در فروردین ۱۴۰۴ بود؛ قراردادی که شامل تأمین صدها واگن و لوکوموتیو برای شبکه حمل‌ونقل ریلی کشور می‌شود و با حضور وزیر راه و شهرسازی، فرزانه صادق، به امضا رسید. این توافق به‌عنوان بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حوزه حمل‌ونقل ریلی معرفی شده است.
با این حال، ابهام‌هایی درباره ماهیت و ساختار هلدینگ دات‌وان و ارتباطات احتمالی آن با شرکت‌های پیشین زنجانی، پرسش‌هایی جدی را درباره شفافیت این واگذاری ایجاد کرده است.
اگر واگذاری سایپا به این هلدینگ نهایی شود، می‌تواند نقطه عطفی در مسیر بازگشت زنجانی به ساختار رسمی اقتصاد کشور محسوب شود. افزون بر آن، نقش افراد سابقه‌داری چون مهدی سلیمانی در تیم مدیریتی دات‌وان، این فرضیه را تقویت می‌کند که زنجانی در حال تثبیت جایگاه خود در صنایع استراتژیکی نظیر خودروسازی است.
حال پرسش اصلی این است: آیا این واگذاری می‌تواند به بازسازی و احیای سایپا منجر شود یا آنکه گامی دیگر در مسیر گسترش نفوذ چهره‌ای پرحاشیه در بدنه اقتصاد ایران خواهد بود؟ سرنوشت این معامله به میزان شفافیت آن و عملکرد هلدینگ دات‌وان در دوران پس از واگذاری گره خورده است.
