جدیدترین اخبار کارگران امروز جمعه ۲۷ تیر ماه ۱۴۰۴
تابستان امسال با گرمای بیسابقه و افزایش مصرف برق، سایه سنگین کمبود انرژی بار دیگر تولید و اشتغال کارگران را در معرض خطر جدی قرار داده است. این بحران ناترازی برق، که به تعطیلی و کاهش فعالیت کارخانهها منجر شده، آینده شغلی هزاران کارگر و روند تولید ملی را به شدت تهدید میکند.

در روزهایی که مصرف برق در کشور از ۷۴ هزار مگاوات عبور کرده، مشکلات ناترازی انرژی فشار شدیدی به صنایع وارد آورده است. صنایعی که همچنان از خاطره تلخ قطعیهای گسترده دو سال گذشته عبور نکردهاند، اینک با تهدید جدیدی مواجهاند که امنیت شغلی و معیشت کارگران را هدف گرفته است.
با وجود ظرفیت اسمی تولید برق در کشور که حدود ۹۷ هزار مگاوات است، عوامل متعددی از جمله فرسودگی نیروگاهها، کاهش شدید آب سدها و تولید برقآبی، رشد مصرف خانگی و صنعتی و گسترش مصرف غیرمجاز برق (مثل ماینینگ رمزارزها) باعث شده است ظرفیت واقعی تولید برق به میزان قابل توجهی کاهش یابد. نتیجه این وضعیت کسری حدود ۲۰ هزار مگاواتی در زمان اوج مصرف برق است که تابستان ۱۴۰۴ را در وضعیت بحرانی قرار داده است.
آمار وزارت نیرو نشان میدهد بخش صنعت ۳۶ درصد، بخش خانگی ۳۱.۹ درصد، کشاورزی ۱۳.۵ درصد، بخش عمومی ۸.۹ درصد و بخش تجاری ۸.۴ درصد از مصرف برق کشور را به خود اختصاص دادهاند. در این شرایط، دولت به ناچار برای حفظ پایداری شبکه، سهمیه برق صنایع را کاهش میدهد؛ اتفاقی که به تعطیلی موقت یا کاهش ظرفیت تولید در صنایع بزرگ مانند فولاد، سیمان و کاشی منجر شده است.
مدیرعامل توانیر، مصطفی رجبی مشهدی، پیشتر هشدار داده بود: «در اوج بحران، ناچار به کاهش سهمیه برق صنایع تا ۱۰ درصد ظرفیت معمولی هستیم.» وی همچنین به تأثیر خشکسالی و کاهش ظرفیت نیروگاههای برقآبی اشاره کرده و گفته است که کمبود برق امسال زودتر از سالهای قبل شروع شده و ادامه خواهد داشت.
این ناترازی برق، علاوه بر خسارت به تولید، مستقیم بر معیشت کارگران تأثیر گذاشته است. محمدحسن ندرلو، رئیس مجمع نمایندگان کارگران استان زنجان، میگوید: «تداوم بحران قطعی برق و گاز در صنایع روی امنیت شغلی کارگران تأثیر مستقیم دارد و ادامه این روند بزرگترین ضربه به اقتصاد کشور است.»
وی همچنین خاطرنشان کرد که قراردادهای کوتاهمدت کارگران، حتی یکماهه، آنها را در برابر هر تعطیلی آسیبپذیر کرده است. بیتالله حسینزاده، نماینده کارگران آذربایجان شرقی، با تأکید بر آسیب جدی این وضعیت به حقوق و امنیت شغلی کارگران، اظهار داشت: «شیفتها حذف میشود، درآمد نصف میشود، حقوقها ماهها عقب میافتد و چیزی به نام تضمین شغلی باقی نمیماند. بیکاری پنهان بدتر از بیکاری آشکار است.»
ابراهیم اسلامی، نماینده کارگران مجتمع سرچشمه، نیز از بلاتکلیفی مداوم و ترس کارگران از آینده صحبت کرده و میگوید: «تعطیلی شرکتها تأثیر مستقیم بر کاهش تولید، حقوق و پاداشها داشته و انگیزه کارگران را تضعیف کرده است.»
این بحران برق تنها محصول چند ماه اخیر نیست و سالهاست در حال شکلگیری است. رشد مصرف خانگی و صنعتی، سیاستهای ناکارآمد مدیریت انرژی، فرسودگی نیروگاهها، خشکسالی و کاهش آب سدها، مصرف غیرمجاز برق و بیتوجهی به توسعه انرژیهای تجدیدپذیر از مهمترین ریشههای این وضعیت به شمار میروند.
از سوی دیگر، این بحران، نگرانیهای عمیقی در میان تولیدکنندگان و کارفرمایان ایجاد کرده است. اصغر آهنیها، رئیس هیأت مدیره تولیدکنندگان کاشی و سرامیک، میگوید: «هر ساعت توقف تولید ضررهای میلیاردی دارد و این وضعیت کل زنجیره تأمین و اعتبار صنایع صادراتی را تهدید میکند.»
داوود آدینه، دبیرکل کانون عالی کارفرمایی، وضعیت فعلی را بلاتکلیفی مطلق میداند و معتقد است: «وقتی هیچ افق روشنی برای تولید نیست و هر لحظه باید منتظر قطعی برق بود، نه سرمایهگذاری صورت میگیرد و نه نیروهای کار حفظ میشوند.» وی راهحل را در توسعه انرژیهای تجدیدپذیر و بهرهگیری از نظرات کارشناسان میداند و هشدار میدهد که راهکارهای غیرکارشناسی فقط بازار کار را به رکود میکشاند.
بر اساس آمار رسمی، نرخ بیکاری در مناطق صنعتی طی یک سال اخیر از ۱۱ به ۱۳ درصد افزایش یافته و صنایع بزرگی مانند فولاد، سیمان و سرامیک با ظرفیت بسیار پایین فعالیت میکنند؛ وضعیتی که تهدید به تعدیل نیرو و تعطیلی خطوط تولید را به دنبال دارد.
در نهایت، راهکارهای ارائه شده از سوی ذینفعان شامل توسعه نیروگاههای تجدیدپذیر، جذب سرمایهگذاری بخش خصوصی و برنامهریزی برای حمایت مالی و حقوقی از کارگران در دوره تعطیلی و کاهش شیفتها است. کارشناسان نیز تأکید دارند که اصلاح قراردادهای انرژی، حذف قیمتگذاری دستوری و شفافیت آمارها، میتواند مسیر بازگشت ثبات و اعتماد به صنایع را هموار سازد.
آنچه در این میان بیش از همه برجسته است، آینده نامعلوم هزاران کارگر و تأثیر مستقیم این بحران بر زندگی میلیونها خانواده ایرانی است. بحران برق امسال دیگر یک مشکل پنهان نیست، بلکه به یک چالش جدی و روزمره تبدیل شده که هم امنیت شغلی و معیشتی کارگران و هم سرمایهگذاری و اعتبار صادراتی کشور را در معرض خطر جدی قرار داده است.
راه خروج از این بحران، نه در وعدههای بیعمل بلکه در شفافسازی واقعی، مشارکت فعالانه همه ذینفعان، و اولویتبخشی به نجات تولید و حفظ کارگران است.