معمای توقیف ۱۳ کیلو شمش طلا از بابک زنجانی
توقیف ۱۳ کیلو شمش طلا با عیار پایین که به نام بابک زنجانی ثبت شده، بار دیگر نام او را به صدر اخبار بازگردانده و پرسش‌های زیادی درباره بازگشت این چهره جنجالی به عرصه اقتصادی کشور ایجاد کرده است.
ستاره صبح-مصطفی فروغی: بابک زنجانی، ۵۲ ساله اهل زنجان، نماد پیچیده‌ای از رانت، پولشویی و سوءاستفاده اقتصادی در ایران است؛ فردی که خواسته یا ناخواسته بسیاری از مدیران کشور در تله او گرفتار شده‌اند. زنجانی در دهه ۱۳۷۰، راننده محسن نوربخش، رئیس کل بانک مرکزی بود و مسیرش از رانندگی به فروش نفت در دولت احمدی‌نژاد رسید. او در مالزی بانک تأسیس کرد و اکنون مالک شرکت خوشه‌ای «دات وان» و دارنده زمین‌های بزرگ در شهرک غرب است.
در دوران فعالیتش در فروش نفت با هدف دور زدن تحریم‌ها، زنجانی ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار نفت فروخت اما پول آن به خزانه بازنگشت. با روی کار آمدن دولت روحانی، بیژن نامدار زنگنه پول نفت فروخته شده را مطالبه کرد، اما زنجانی حاضر به بازگرداندن آن نشد. پس از شکایت وزارت نفت، او بازداشت شد و به اعدام محکوم گردید. قوه قضائیه با درخواست عفو به دلیل بازپرداخت بدهی موافقت کرد و او پس از تحمل بخشی از حکم، آزاد شد و دوباره وارد عرصه اقتصادی شد و حتی از دولت طلبکار شده است.
این بازگشت جنجالی، پرسش‌های فراوانی در افکار عمومی ایجاد کرده است؛ این‌که آیا محاکمه اولیه او اشتباه بوده یا اجازه فعالیت دوباره‌اش در اقتصاد، اقدامی درست نیست. کارشناسان بر این باورند که پاسخ این ابهام باید از سوی قوه قضائیه یا دستگاه‌های نظارتی شفاف اعلام شود. اما مهم‌ترین مسئله همچنان مربوط به ۱۳ کیلو شمش طلای توقیف‌شده با عیار پایین است که گمرک مانع ورود آن شد.
روایت زنگنه از بابک زنجانی
بیژن زنگنه، وزیر نفت دولت‌های یازدهم و دوازدهم، در این باره گفته است:
"تبدیل بابک زنجانی، مجرم محکوم به اعدام، به قهرمان ملی در دور زدن تحریم‌ها، شرم‌آور است."
وی با اشاره به بدهی ۲.۷ میلیارد دلاری زنجانی به کشور، از سعید جلیلی خواست تا رابطه خود و ستادش با زنجانی را توضیح دهد. زنگنه همچنین خاطرنشان کرد که در گذشته، افرادی مانند آقای میرکاظمی او را به دلیل عدم اقدام علیه زنجانی مورد پرسش قرار می‌دادند، اما اکنون سکوت کرده‌اند و حمایت‌های بی‌مورد از زنجانی غیرقابل قبول است.
اختلاف بانک مرکزی با قوه قضائیه
رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده است که از بدهی ۱.۸ میلیارد دلاری زنجانی تنها ۱۵ میلیون دلار پرداخت شده است. قوه قضائیه نیز گفته بر اساس حکم دادگاه، زنجانی موظف به پرداخت یک‌میلیارد و ۹۶۷.۵ میلیون یورو به شرکت ملی نفت ایران بوده و اموالی به ارزش حدود ۵۰۰ میلیون دلار شامل ۱۷ شرکت از او شناسایی و به شرکت ملی نفت منتقل شده است. اما هنوز ۱.۸ میلیارد دلار از بدهی باقی است. سخنگوی قوه قضائیه اعلام کرده است که زنجانی در سال ۱۴۰۲ یک محموله خارجی به ارزش کارشناسی ۱.۸ میلیارد دلار معرفی کرده که در صندوق امانات بانک مرکزی نگهداری می‌شود و مدعی است ۱.۶ میلیارد دلار آن به صورت رمزارز به بانک مرکزی پرداخت شده که بانک مرکزی آن را معتبر نمی‌داند.
شرکت دات وان و خرید سایپا
شرکت دات وان، به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های گروه بین‌المللی توسعه مالی و اقتصادی آوان، در سال ۱۴۰۳ تأسیس شد و به صورت سهامی خاص فعالیت می‌کند. بابک زنجانی از ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۵ به عنوان مدیرعامل این شرکت منصوب شد. گراف منتشرشده نشان می‌دهد که ۲۴ شرکت و یک خیریه زیرمجموعه این گروه هستند و زنجانی به عنوان مدیرعامل گروه ثبت شده است. اخیراً نام دات وان در لیست خریداران شرکت سایپا نیز دیده شده است.
ماجرای ۱۳ کیلو شمش طلا
این محموله ۱۳ کیلویی روز ۲۷ مرداد در فرودگاه توقیف شد. علت توقیف اعلام شده، منشأ نامشخص ارز این محموله بوده است. تصاویر منتشر شده نشان می‌دهد عنوان «دات وان» روی شمش‌ها حک شده است. مالک شرکت واردکننده پس از بازداشت با قرار وثیقه ۱۲۰ میلیارد تومانی آزاد شد، اما پرونده برای رسیدگی قانونی به مراجع ذی‌ربط ارسال شده است. شنیده‌ها حاکی است که این ۱۳ کیلو شمش طلا با عیار پایین وارد شده و قرار بوده با عیار بالاتر به بانک مرکزی فروخته شود. دستگاه‌های نظارتی نسبت به این موضوع حساسیت نشان داده‌اند و انتظار می‌رود جزییات پرونده به افکار عمومی ارائه شود.
