کمبود ویتامینهای B۶، B۹ و B۱۲؛ عامل پنهان بیحوصلگی و عصبانیتهای ناگهانی
بیحوصلگی و خشمهای ناگهانی، بیش از آنکه صرفاً به فشارهای زندگی مربوط باشد، ممکن است نشانه کمبود سه ویتامین حیاتی B۶، B۹ و B۱۲ باشد؛ مشکلی که پزشکان آن را «سکوت خطرناک سه ویتامین کمیاب» مینامند و توجه به آن میتواند آرامش و انرژی روزانه را بازگرداند.
نگاهی کوتاه به کوچه و خیابانهای شهر نشان میدهد که بسیاری از افراد در مواجهه با کوچکترین مسائل دچار بیحوصلگی و عصبانیت میشوند. برخی پس از فروکش کردن عصبانیت لحظهای خود اعتراف میکنند: «گاهی خودم هم تعجب میکنم که چرا از کوچکترین حرفها ناراحت میشوم و انرژی ندارم.»
اگرچه فشارهای اقتصادی و اجتماعی معمولاً مقصر جلوه میکنند، تحقیقات نشان میدهد بسیاری از این افراد سطح ویتامینهای B۶، B۹ (فولات) و B۱۲ پایینی دارند. کمبود این سه ویتامین نه تنها بر خلقوخو تأثیر میگذارد، بلکه میتواند منجر به خستگی مفرط، کاهش تمرکز، بیقراری، تحریکپذیری، ریزش مو و حتی گزگز دست و پا شود. پزشکان این موضوع را خطرناک و پنهان میدانند، چرا که اغلب نادیده گرفته میشود.
بدن برای تولید انتقالدهندههای عصبی مانند سروتونین و کاهش التهابهای عصبی به مقدار کافی از این ویتامینها نیاز دارد. در طب سنتی ایران، بیحوصلگی و عصبانیت را ناشی از سردی و خشکی مزاج مغز و اعصاب میدانند و توصیه میشود غذاهای گرم و مرطوب مانند مغزها، گوشت سفید، عسل، خرما و سبزیجات برگ سبز مصرف شود. این خوراکیها با تقویت مزاج مغز و حفظ تعادل اعصاب، انرژی و صبر فرد را افزایش میدهند.
در آیات الهی نیز بر اهمیت کنترل خشم و صبر تأکید شده است: «و کسانی که صبر پیشه کنند و پرهیزکار باشند، خداوند را خوشنود میسازند.» (سوره آلعمران، آیه ۱۳۴) مراقبت از جسم و روح از جمله تغذیه مناسب، مسیر رسیدن به این آرامش را هموار میکند.
امین محمدی، متخصص تغذیه، کمبود ویتامینهای گروه B را در ایران شایع میداند و میگوید: «بهویژه میان گیاهخواران، سالمندان و زنان باردار این کمبود رایج است. کاهش این ویتامینها میتواند منجر به افسردگی و نوسانات خلقی شود. بسیاری از افراد ماهها با بیحوصلگی و استرس دستوپنجه نرم میکنند بدون اینکه بدانند دلیل آن نقص تغذیهای ساده است.»
او توصیه میکند افرادی که رژیم محدود دارند یا سبک زندگی پرتنش دارند، تحت نظر پزشک آزمایش دهند و در صورت نیاز مکمل مصرف کنند. همچنین در طب سنتی تأکید میشود منابع طبیعی ویتامین B باید براساس مزاج فرد در برنامه روزانه گنجانده شود تا ذهن و قلب در آرامش باشند.
متخصصان تغذیه بهترین منابع این سه ویتامین را شامل گوشت سفید و قرمز، تخممرغ، لبنیات، حبوبات و غلات کامل، سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج و کلم، و آجیل و دانهها معرفی میکنند. گیاهخواران باید به مصرف حبوبات، مغزها و مکملهای B۱۲ توجه بیشتری داشته باشند، چرا که منابع گیاهی این ویتامین بسیار محدود است.
در طب سنتی، ترکیب حبوبات با ادویههای گرم مانند زردچوبه و مغزها با عسل برای بهبود خلق و افزایش انرژی توصیه میشود؛ ترکیبی که هم ذهن را فعال و هم جسم را تقویت میکند.
پزشکان تأکید دارند همه موارد عصبی و بیحوصلگی منشأ روانی یا اجتماعی ندارند و کمبود ریزمغذیها میتواند بهاندازه فشارهای روحی رفتار و احساسات را تحت تأثیر قرار دهد. اختلالات خواب، تپش قلب و خشمهای ناگهانی نیز ممکن است پیامد نادیدهگرفتهشدن این ویتامینها باشد.
کارشناسان توصیه میکنند با تنوع غذایی بیشتر، پرهیز از رژیمهای محدودکننده و در صورت نیاز مصرف مکمل تحت نظر پزشک، از کمبود این سه ویتامین جلوگیری شود. این اقدام ساده میتواند خلقوخو را بهبود بخشد و از خستگی مزمن و مشکلات عصبی پیشگیری کند.
در میدان عمل، افرادی که برنامه غذایی متنوع و غنی از ویتامینهای گروه B دارند، انرژی و صبر بیشتری در مواجهه با مشکلات روزمره دارند و استرسهای شغلی و خانوادگی کمتر بر آنها اثر میگذارد؛ تجربهای که هم علم و هم طب سنتی آن را تأیید میکنند.
