افشای پشت‌پرده آلودگی هوا؛ مازوت آلوده و بنزین بی‌کیفیت
همزمان با افزایش آلودگی هوای تهران، معاون سازمان محیط زیست اعلام کرده است که مازوت مصرفی در ایران حاوی گوگرد بالاست و بنزین توزیعی در شهرها همچنان با استانداردهای لازم فاصله دارد.
مازوت یا نفت کوره یکی از آلاینده‌ترین سوخت‌هاست که مصرف آن در صنایع و نیروگاه‌ها به نگرانی‌های زیست‌محیطی دامن زده است. طبق اعلام سازمان محیط زیست، ظرفیت مازوت‌سوزی ۱۴ نیروگاه بخاری ایران روزانه ۵۲ میلیون لیتر است، اما این سازمان آماری دقیق از میزان مازوت مصرفی هر نیروگاه در اختیار ندارد. بر اساس قانون هوای پاک مصوب سال ۱۳۹۶، وزارت نفت موظف بود میزان گوگرد موجود در مازوت را کاهش دهد، اما هنوز این ماده به سطح استاندارد نرسیده است.
صدیقه ترابی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست، در این رابطه گفته است: «مازوتی که در نیروگاه‌های ایران سوزانده می‌شود، حاوی سه‌ونیم درصد گوگرد است، در حالی که استاندارد جهانی نیم درصد و استاندارد ملی ایران ۰.۸ درصد است.»
چالش‌های مرتبط با بنزین و گازوئیل
علاوه بر مازوت، کیفیت پایین بنزین و گازوئیل نیز یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا در کشور است. طبق قانون هوای پاک، بنزین توزیعی در شهرها باید استاندارد یورو ۴ داشته باشد، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد این الزام به طور کامل اجرا نشده است.
ترابی در خصوص نتایج نمونه‌برداری‌ها توضیح داده است: «در تابستان ۱۴۰۳، ۴۷ درصد از نمونه‌های گازوئیل برداشت‌شده غیراستاندارد بودند. از سوی دیگر، مخلوطی از بنزین استاندارد و غیراستاندارد در جایگاه‌ها توزیع می‌شود که نشان می‌دهد سوخت توزیعی هنوز با استانداردهای لازم فاصله دارد.»
ناترازی در تولید و مصرف سوخت
یکی از دلایل اصلی کیفیت پایین بنزین و گازوئیل، ناترازی در تولید و مصرف سوخت است. طبق گزارش‌ها، وزارت نفت قادر به تولید روزانه ۷۵ میلیون لیتر بنزین یورو ۴ است، در حالی که مصرف روزانه کشور به ۱۲۰ میلیون لیتر رسیده است. این شکاف باعث شده است که بخشی از سوخت توزیعی در کشور پایین‌تر از سطح استاندارد باشد.
ترابی همچنین تأکید کرده است که افزایش مصرف بنزین، وزارت نفت را از انجام وظایف قانونی خود در تولید و توزیع بنزین استاندارد بازداشته است. به گفته او: «وزارت نفت موظف بوده است ۸۵ میلیون لیتر بنزین استاندارد یورو ۴ تولید کند، اما هنوز نتوانسته این تعهد را عملی کند.»
مازوت و بنزین؛ نقش اصلی در آلودگی هوا
در شرایطی که خودروها و موتورسیکلت‌ها از منابع اصلی آلودگی هوا در کلان‌شهرها محسوب می‌شوند، کیفیت پایین سوخت تأثیر چشمگیری بر افزایش آلودگی داشته است. در تهران، یکی از شهرهایی که به وضوح از آلودگی سوخت رنج می‌برد، استفاده از بنزین غیراستاندارد وضعیت را وخیم‌تر کرده است.
شفافیت اطلاعات؛ چالش بزرگ
معاون سازمان محیط زیست همچنین از نبود شفافیت در زمینه اطلاعات مربوط به تولید و توزیع سوخت انتقاد کرده است. او تأکید کرده است که این سازمان به‌عنوان ناظر قانون هوای پاک، به اطلاعات دقیقی درباره میزان مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها و تولید و توزیع بنزین استاندارد دسترسی ندارد. این کمبود اطلاعات، نظارت بر اجرای قانون هوای پاک را دشوار کرده است.
بحران انرژی و نادیده‌گرفتن قانون هوای پاک
در حالی که ناترازی انرژی در کشور به چالشی جدی تبدیل شده است، وزارت نفت و وزارت نیرو به جای ارتقای کیفیت سوخت، تمرکز خود را بر تأمین انرژی معطوف کرده‌اند. به گزارش‌ها، ذخایر گازوئیل نیروگاه‌ها با کمبود ۶۰ درصدی مواجه است و ممکن است تا نیمه دی‌ماه ۱۴۰۳ به وضعیت بحرانی برسد. این وضعیت نشان می‌دهد که دغدغه تأمین انرژی بر الزامات قانونی برای بهبود کیفیت هوا اولویت پیدا کرده است.
با این حال، سوال اصلی این است که آیا دولت و نهادهای مرتبط می‌توانند با شفاف‌سازی و اجرای تعهدات قانونی، در کاهش آلودگی هوا و تأمین سوخت استاندارد برای شهروندان گام مؤثری بردارند؟
