۵ زنگ خطر خاموش در بدنتان که خبر از بحران روده می‌دهد!
اگر دائماً احساس نفخ دارید، ناگهانی هوس شیرینی می‌کنید یا تمرکزتان افت کرده، ممکن است بدنتان در سکوت درباره یک مشکل مهم هشدار می‌دهد.
بر اساس گزارش منتشرشده در Financial Express، تجربه مکرر احساس سنگینی شکم، نفخ بی‌دلیل یا دفعات زیاد مراجعه به دستشویی شاید چیزی فراتر از عوارض یک وعده غذایی سنگین یا تنش‌های روزانه باشد. این علائم می‌توانند نشانه‌ای فوری از اختلال در سلامت روده باشند.
سلامت روده تنها به عملکرد دستگاه گوارش محدود نمی‌شود؛ بلکه طیف گسترده‌ای از جنبه‌های جسمی و روانی – از سطح انرژی گرفته تا وضعیت خلق‌وخو و پوست – به سلامت این اندام حیاتی وابسته‌اند. به همین دلیل، متخصصان بسیاری، روده را «مغز دوم» بدن می‌نامند.
اما چگونه می‌توان دریافت که وقت آن رسیده به سلامت روده‌مان توجه جدی‌تری کنیم؟
دکتر شوبهام واتسیا، فوق‌تخصص گوارش و کبد در بیمارستان فورتیس دهلی، در این باره پنج علامت هشداردهنده را معرفی می‌کند که نباید نادیده گرفته شوند:
۱. نفخ و گاز بیش از حد
اگرچه نفخ پس از صرف یک وعده غذایی سنگین طبیعی است، اما وقتی این احساس در بیشتر روزهای هفته تکرار شود، می‌تواند نشان‌دهنده مشکلی جدی‌تر باشد.
به گفته دکتر واتسیا:
«نفخ مداوم ممکن است به دلیل التهاب روده، ناتوانی در تحمل برخی غذاها یا حتی رشد غیرطبیعی باکتری‌ها در روده کوچک باشد.»
شرایطی نظیر سندرم رشد بیش از حد باکتری‌های روده کوچک (SIBO)، سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) یا کمبود آنزیم‌های گوارشی، از جمله دلایل محتمل به شمار می‌آیند. اگر مرتباً از دمنوش‌ها یا آنتی‌اسید استفاده می‌کنید و فایده‌ای نمی‌بینید، ممکن است نیاز به انجام آزمایش‌هایی مانند تست تنفسی یا تحلیل مدفوع داشته باشید.
۲. تغییر در الگوی اجابت مزاج
رفتار روده‌ای یکی از دقیق‌ترین شاخص‌های سلامت گوارشی است. داشتن دفعات منظم دفع – معمولاً یک تا دو بار در روز – نشانه‌ای از عملکرد مناسب روده‌هاست.
اما به گفته این متخصص:
«بروز یبوست، اسهال، وجود مخاط یا باقی‌مانده‌های هضم‌نشده در مدفوع، نشان‌دهنده بر هم خوردن تعادل باکتریایی روده هستند.»
بیماری‌هایی مانند بیماری کرون، کولیت اولسراتیو یا حساسیت به گلوتن (سلیاک)، اغلب نخستین نشانه‌های خود را در ظاهر و ماهیت مدفوع آشکار می‌کنند. دکتر واتسیا هشدار می‌دهد که مصرف خودسرانه داروهای ضداسهال یا ملین، فقط علائم را پنهان کرده و مشکلی را درمان نمی‌کند.
۳. خستگی مفرط ذهنی و بی‌انرژی بودن
اگر حتی پس از یک خواب خوب شبانه احساس خستگی یا کاهش تمرکز دارید، ممکن است منبع این مشکل در روده‌تان نهفته باشد.
به گفته دکتر واتسیا:
«التهاب دیواره روده یا نشت‌پذیری آن (leaky gut)، باعث ورود سموم به جریان خون شده و منجر به التهاب مزمن می‌شود که مستقیماً روی عملکرد ذهنی تأثیر می‌گذارد.»
نتیجه این فرآیند می‌تواند بروز نوسانات خلقی، بی‌حوصلگی و کاهش وضوح ذهنی باشد. چنانچه این علائم همراه با مشکلات گوارشی ظاهر شده‌اند، بهتر است سطح ویتامین B12، منیزیم و آهن خود را بررسی کنید.
۴. بروز مشکلات پوستی
آکنه، روزاسه یا اگزما اگر به درمان‌های پوستی پاسخ نمی‌دهند، شاید منشأ اصلی آن‌ها در درون بدن، و نه روی سطح پوست باشد.
دکتر واتسیا توضیح می‌دهد:
«میان روده و پوست ارتباطی تنگاتنگ به‌نام محور روده–پوست برقرار است. اختلال در ترکیب میکروبیوم روده می‌تواند عامل فعال‌سازی یا تشدید بیماری‌های پوستی شود.»
رژیم‌های حاوی مواد التهاب‌زا، عدم تعادل باکتریایی در روده یا آلرژی‌های غذایی پنهان، همگی می‌توانند در بروز چنین مشکلاتی مؤثر باشند. بازگرداندن توازن به روده، گاهی تغییر چشمگیری در وضعیت پوست ایجاد می‌کند.
۵. نوسان وزن و ولع به قند
تغییرات ناگهانی وزن، بدون تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت بدنی، ممکن است به سلامت روده مربوط باشد. اگر ناگهان میل شدیدی به شیرینی و شکر پیدا کرده‌اید، باید به باکتری‌های روده‌تان شک کنید.
به گفته دکتر واتسیا:
«برخی از باکتری‌های روده از قند تغذیه می‌کنند و می‌توانند باعث بروز هوس خوردن مواد قندی شوند!»
از طرف دیگر، عملکرد نامناسب روده می‌تواند جذب مواد مغذی را مختل کرده یا باعث مقاومت انسولینی شود، که هر دو در روند کاهش یا افزایش وزن نقش دارند. اگر بدون دلیل مشخص وزن کم یا زیاد می‌کنید، زمان آن رسیده که یک بررسی تخصصی انجام دهید.
چه زمانی باید به پزشک متخصص مراجعه کرد؟
علائم گوارشی اغلب سطحی یا بی‌اهمیت تلقی می‌شوند، اما دکتر واتسیا هشدار می‌دهد که در صورت تداوم این نشانه‌ها برای بیش از چند هفته و عدم پاسخ به تغییرات سبک زندگی، مراجعه به پزشک ضروری است.
وی تاکید می‌کند:
«برای یافتن منشأ اصلی، ما معمولاً آزمایش‌هایی مانند آندوسکوپی، تحلیل میکروبیوم روده و آنالیز مدفوع انجام می‌دهیم.»
بر اساس علت تشخیص داده‌شده، درمان ممکن است شامل تغییرات رژیم غذایی، تجویز پروبیوتیک‌ها، آنزیم‌های گوارشی یا داروهای تخصصی باشد.
