هشدار دانشمندان: این زمان نوشیدن قهوه می‌تواند کنترل رفتارتان را مختل کند!
اگر تصور می‌کنید یک فنجان قهوه عصرگاهی یا شبانه، تنها خستگی را از بین می‌برد، نتایج تازه دانشگاه تگزاس می‌تواند شما را غافلگیر کند.
نتایج یک تحقیق تازه نشان داده است که بخش بزرگی از بزرگسالان، هر روز دست‌کم یک نوشیدنی حاوی کافئین مصرف می‌کنند. پژوهشگران دانشگاه تگزاس در بررسی جدید خود به این پرسش پرداخته‌اند که نوشیدن قهوه یا سایر نوشیدنی‌های کافئین‌دار پس از غروب آفتاب چه پیامدهایی برای بدن دارد.
به گفته محققان، بسیاری از افراد، به‌ویژه آن‌هایی که تا نیمه‌شب بیدار می‌مانند یا مشغول تماشای تلویزیون و کار هستند، برای جلوگیری از خواب‌آلودگی، قهوه می‌نوشند. اما شواهد تازه نشان می‌دهد که این کار می‌تواند نتیجه‌ای برعکس داشته باشد و حتی رفتار را به سمت تصمیم‌گیری‌های عجولانه و تکانشی سوق دهد.
تأثیر مصرف دیرهنگام کافئین بر رفتار
بر اساس این پژوهش، مصرف کافئین در ساعات پایانی روز می‌تواند رفتارهای تکانشی را افزایش دهد. سابندال، استادیار پژوهشی گروه علوم زیستی دانشگاه تگزاس، می‌گوید: «کافئین، پرمصرف‌ترین ماده روانگردان در جهان است.» در این مطالعه، پژوهشگران با افزودن کافئین به غذای مگس‌های میوه، رفتار آن‌ها را بررسی کردند و دریافتند که افزایش تکانشگری در این حشرات شبیه به رفتار پرخطر انسان‌هایی است که قبل از اندیشیدن، عمل می‌کنند.
تفاوت اثرات در روز و شب
یافته‌ها نشان می‌دهد که نوشیدن کافئین در عصر می‌تواند ساعت بیولوژیک بدن را حدود ۴۰ دقیقه به عقب بیندازد و ترشح هورمون ملاتونین، که زمان خواب را تنظیم می‌کند، به تعویق بیفتد. این تغییر ریتم شبانه‌روزی، با کاهش کنترل مهاری و افزایش تحریک‌پذیری در ساعات پایانی شب مرتبط است.
هشدار برای مشاغل حساس
متخصصان کرونوبیولوژی هشدار می‌دهند که مصرف کافئین پیش از خواب می‌تواند کنترل شخصی را کاهش دهد و سرعت واکنش را در روز بعد پایین بیاورد. این مسئله برای مشاغلی مانند پرستاران، رانندگان کامیون و کارکنان شیفت شب، که برای بیدار ماندن به قهوه تکیه می‌کنند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
تفاوت‌های جنسیتی در اثرگذاری
نتایج نشان داد مگس‌های ماده نسبت به کافئین حساسیت بیشتری دارند، حتی زمانی که سطح کافئین بدن آن‌ها مشابه نرها بود. آزمایش‌های انسانی نیز الگوی مشابهی را تأیید کرد: زنان بیشتر از عوارض منفی مانند اضطراب خبر داده‌اند، در حالی که مردان اغلب اثرات مثبت مثل افزایش انرژی را گزارش کرده‌اند. این تفاوت‌ها می‌تواند مبنایی برای تعیین دوز مصرف مناسب بر اساس جنسیت باشد.
پیامدهای کلی و توصیه‌ها
به گفته پژوهشگران، مصرف زیاد کافئین، به‌ویژه در نوجوانان و دانشجویان، می‌تواند در شرایط کم‌خوابی، ریسک‌پذیری و رفتارهای هیجانی را افزایش دهد. بررسی داده‌های مربوط به شیفت‌های کاری نشان می‌دهد که بی‌خوابی توانایی کنترل فرد را کاهش می‌دهد و ترکیب آن با تأثیر دوپامین ناشی از کافئین، می‌تواند این اثر را تشدید کند.
کارشناسان پیشنهاد می‌کنند برای کاهش این پیامدها، آخرین فنجان قهوه را دست‌کم شش ساعت پیش از خواب بنوشید و در صورت نیاز به بیدار ماندن در ساعات پایانی شب، از راهکارهایی مانند نور روشن، فعالیت بدنی یا چرت‌های کوتاه استفاده کنید.
این نتایج در نشریه علمی iScience منتشر شده است.
