استامینوفن و اتیسم: آیا داروی رایج دوران بارداری خطرناک است؟

بحث درباره ارتباط احتمالی میان مصرف استامینوفن در دوران بارداری و بروز اتیسم (درخودماندگی) موضوع تازه‌ای نیست، اما به تازگی بار دیگر توجه‌ها را به خود جلب کرده است. برخی مطالعات محدود نشان داده‌اند که این دارو ممکن است با افزایش احتمال اوتیسم در کودکان مرتبط باشد، در حالی که تحقیقات وسیع‌تر، از جمله یک مطالعه سوئدی با داده‌های بیش از ۲.۴ میلیون کودک، هیچ ارتباط واضح و قطعی‌ای را نشان نداده‌اند.

اخبار این موضوع دوباره به داغی فضای مجازی بازگشته است، چرا که رابرت کندی جونیور، وزیر بهداشت آمریکا، در حال آماده‌سازی انتشار گزارشی رسمی است که احتمالاً به ارتباط میان مصرف داروی «تیلنول» با نام تجاری پاراستامول یا استامینوفن در دوران بارداری و افزایش ریسک ابتلای کودکان به اوتیسم اشاره خواهد کرد.

روزنامه وال‌استریت ژورنال به نقل از منابع آگاه گزارش داده است که وزارت بهداشت و خدمات انسانی آمریکا در این گزارش به «کاهش سطح اسید فولیک ناشی از مصرف استامینوفن در دوران بارداری» به‌عنوان یکی از علل احتمالی اتیسم اشاره خواهد کرد. همچنین ایندیپندنت نوشته است که کندی قصد دارد درمان مبتنی بر ویتامین‌ها را به‌عنوان گزینه‌ای احتمالی برای این اختلال معرفی کند.

در ایران، انجمن اتیسم با انتشار اطلاعیه‌ای نکات مهمی را درباره این موضوع بیان کرده است:

• عدم قطعیت یافته‌ها: مطالعات پژوهشی درباره ارتباط میان مصرف استامینوفن در دوران بارداری و بروز اتیسم متناقض و غیرقطعی هستند و هیچ نهاد علمی بین‌المللی تاکنون ارتباط مستقیم و قطعی میان این دارو و اتیسم را تأیید نکرده است.

• نیاز به تحقیقات بیشتر: برای رسیدن به نتیجه نهایی، مطالعات گسترده‌تر و دقیق‌تری لازم است. بنابراین اعلام هرگونه نتیجه قطعی یا توصیه مطلق در این مرحله زودهنگام است.

• ابعاد انتشار اخبار دارویی: رسانه‌ها و کاربران باید آگاه باشند که انتشار اخبار دارویی می‌تواند تحت تأثیر عوامل اقتصادی، تجاری یا غیرعلمی باشد؛ بررسی علمی مستقل و بی‌طرف اهمیت زیادی دارد.

• توصیه به خانواده‌ها: تصمیم‌گیری درباره مصرف هر دارو در دوران بارداری باید تنها با مشورت پزشک متخصص صورت گیرد. قطع یا مصرف خودسرانه دارو می‌تواند عوارض جدی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد.

• مقابله با شایعات: شهروندان باید تنها به منابع معتبر علمی و رسمی اعتماد کنند و از پیگیری شایعات یا گزارش‌های تأییدنشده در فضای مجازی خودداری کنند.

انجمن اتیسم ایران تأکید کرده است که با رصد مستمر یافته‌های علمی و تحلیل رویکردهای بین‌المللی در حوزه دارو، اطلاعات به‌روز و معتبر را در اختیار خانواده‌ها و جامعه خواهد گذاشت.

کارشناسان حوزه سلامت عمومی هشدار می‌دهند که تمرکز بیش از حد بر نقش یک داروی رایج مانند استامینوفن می‌تواند توجه سیاست‌گذاران و افکار عمومی را از عوامل پیچیده و چندبعدی اتیسم منحرف کند. آن‌ها تأکید می‌کنند که اتیسم یک اختلال پیچیده با ریشه‌های ژنتیکی، محیطی و بیولوژیکی است و نباید آن را به یک عامل منفرد محدود کرد.

با وجود این، رابرت اف. کندی جونیور پیش‌تر اعلام کرده بود که وزارت بهداشت کارگروهی با مشارکت صدها پژوهشگر از سراسر جهان برای بررسی علل «سونامی اوتیسم» تشکیل داده است. او در تاریخ ۲۱ فروردین گفته بود: «نتایج پژوهش‌ها تا ماه سپتامبر منتشر می‌شود و بر اساس آن قادر خواهیم بود تا با بیماری اتیسم مقابله کنیم.»

در همان جلسه، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، نیز حضور داشت و با تأیید سخنان کندی گفت: «حتماً دلیلی دارد. شاید لازم باشد برای پیشگیری از آن، چیزی را بخوریم یا مصرف چیزی را قطع کنیم. شاید هم راه حل یک واکسن باشد.»