از کار افتادن خاموش حافظه؟ ۶ علامتی که می‌تواند زندگی میانسالی را زیر و رو کند
اگر گاهی اسم‌ها یادتان می‌رود یا دنبال کلیدها می‌گردید، طبیعی است؛ اما برخی تغییرها در حافظه، خط اخطاری هستند که متخصصان می‌گویند نباید نادیده گرفته شوند. نشانه‌هایی که در ادامه می‌خوانید می‌توانند خبر از مشکلی فراتر از فراموشی معمول بدهند و لازم است با دقت بررسی شوند.
با وجود اینکه فراموشی یکی از بخش‌های طبیعی روند پیری است، اما متخصصان مغز و اعصاب هشدار می‌دهند که برخی اختلال‌ها در یادگیری، جهت‌یابی یا به یاد آوردن اطلاعات می‌تواند خارج از محدوده طبیعی قرار بگیرد و نیازمند توجه فوری باشد.
بر اساس گزارشی از فرارو به نقل از هاف‌پست، بسیاری از افراد با بالا رفتن سن، با موقعیت‌هایی مانند پیدا نکردن عینک یا فراموش کردن نام مکان‌ها روبه‌رو می‌شوند. این موارد اغلب آزاردهنده‌اند اما معمولاً نگران‌کننده نیستند. به گفته کارمن کاریون، عصب‌روان‌شناس و عضو هیئت علمی نورولوژی دانشگاه ییل:
«میزانی از کاهش حافظه به‌ویژه در سنین بالاتر طبیعی محسوب می‌شود. افراد ممکن است کلیدهایشان را گم کنند یا در یادآوری برخی نام‌ها مشکل داشته باشند، اما این تغییرات معمولاً جدی نیستند.»
از طرفی، اگر حس می‌کنید حافظه‌تان مثل گذشته تیز عمل نمی‌کند، لزوماً معنایش وجود یک بیماری نیست. دکتر مایکل روزنبلام از مرکز سلامت حافظه و مغز دانشگاه واشینگتن توضیح می‌دهد:
«واقعیت ناخوشایند این است که ما از دهه ۳۰ زندگی شروع به از دست دادن نورون‌ها می‌کنیم.»
هرچند این تغییرات بخشی از روند طبیعی زندگی به حساب می‌آیند، اما نشانه‌هایی وجود دارد که فراتر از فراموشی معمول بوده و می‌توانند علامتی از اختلالات جدی‌تر باشند. متخصصان مهم‌ترین این نشانه‌ها را چنین بیان می‌کنند:
۱. سختی غیرعادی در یادگیری چیزهای جدید
گاهی وقت‌ها برای یاد گرفتن کار با یک وسیله الکترونیکی یا اپلیکیشن جدید کمی زمان لازم است، اما اگر احساس می‌کنید یادگیری موضوعات تازه تقریباً ناممکن شده، این مسئله می‌تواند نشان از کاهش غیرطبیعی عملکرد حافظه باشد.
۲. دشوار شدن کارهایی که قبلاً ساده بودند
وقتی کارهای روزمره‌ای که سال‌ها به سادگی انجام می‌دادید ناگهان برایتان پیچیده شود، باید به این تغییر با دقت نگاه کرد.
برای مثال، یک فرد ممکن است پس از سال‌ها آشپزی نتواند دستور غذاهای خود را به یاد بیاورد. مسائل مالی نیز معمولاً از اولین بخش‌هایی هستند که دچار اختلال می‌شوند؛ از جمله فراموشی در پرداخت قبض‌ها، پرداخت دوباره یک هزینه، اشتباه در حساب‌وکتاب‌های ساده یا سردرگمی در مدیریت امور بانکی.
این دشواری ممکن است به شکل از قلم انداختن قرارهای پزشکی، ضعف در رعایت بهداشت فردی یا حتی سوزاندن غذا به دلیل حواس‌پرتی نیز ظاهر شود.
۳. فراموش شدن سریع گفتگوها
فراموش کردن برخی جزئیات مکالمه امری طبیعی است، اما اگر کمتر از چند ساعت بعد، کل گفتگو از ذهنتان پاک شود، این مسئله می‌تواند یک هشدار باشد. فرد باید بتواند حداقل تا پایان روز بخش مهمی از مکالمات خود را به یاد بیاورد.
۴. سردرگمی در مسیرهای آشنا
گم شدن در مسیرهای ناشناخته اتفاق رایجی است؛ اما ناتوانی در یافتن مسیرهای همیشگی، از جمله خانه یا محل کار، یکی از نشانه‌های جدی کاهش حافظه محسوب می‌شود.
اولریش مایر از دانشگاه اورگن می‌گوید:
«یکی از نشانه‌های مهم این است که فرد حتی در شهر یا محله خود گم شود.»
این سردرگمی ممکن است به صورت رفتن در مسیر اشتباه، خروج از خیابان‌های همیشگی یا بی‌هدفی هنگام رانندگی بروز پیدا کند.
۵. تکرار مداوم سؤال‌ها و داستان‌ها
گرچه همه ممکن است گاهی یک خاطره را دوباره تعریف کنند، اما تکرار چندین‌باره سؤال‌ها یا داستان‌ها در یک روز نشانه‌ای است که نباید نادیده گرفته شود. تکراری شدن صحبت‌ها در فاصله چند دقیقه یا چند ساعت، از علامت‌های رایج اختلال حافظه است.
۶. وقتی اطرافیان زنگ خطر را به صدا درمی‌آورند
گاهی خود فرد متوجه کاهش حافظه‌اش نمی‌شود و این اطرافیان هستند که متوجه وضعیت می‌شوند. نگرانی عزیزان درباره فراموشی، می‌تواند دقیق‌تر از تصور خود فرد باشد. تکرار حرف‌ها، ناتوانی در انجام کارهای روزمره یا بی‌نظمی، از جمله نشانه‌هایی است که معمولاً ابتدا توسط خانواده دیده می‌شود.
یک مورد استثنایی: «مغز مادری» در دوران بارداری و پس از زایمان
فراموشی در دوران بارداری و بعد از تولد نوزاد پدیده شناخته‌شده‌ای است که با نام «مام برین» شناخته می‌شود. تغییرات هورمونی، کم‌خوابی، مسئولیت مراقبت از نوزاد و فشارهای روانی و جسمی از عوامل مهم این حالت هستند. افسردگی یا اضطراب پس از زایمان نیز می‌تواند این شرایط را تشدید کند. این وضعیت معمولاً موقتی است؛ اما اگر طولانی یا شدید باشد، باید بررسی شود.
فراموشی همیشه نشانه آلزایمر نیست
برخی داروهای ساده، از جمله داروهای خواب حاوی دیفن‌هیدرامین، می‌توانند روی حافظه اثرگذار باشند. همچنین بعضی داروهای با نسخه نیز همین تأثیر را دارند.
مشکل دیگر، کم‌شنوایی است. وقتی فرد به خوبی نمی‌شنود، اطلاعات کافی وارد ذهنش نمی‌شود و نتیجه شبیه اختلال حافظه به نظر می‌رسد. استفاده به‌موقع از سمعک اهمیت زیادی دارد و تأخیر در آن، تطبیق با ابزار کمکی را سخت‌تر می‌کند.
اگر نشانه‌ها جدی شد، مراجعه سریع ضروری است
اگر کاهش حافظه از حد طبیعی فراتر رفت، باید حتماً توسط پزشک بررسی شود. تشخیص به‌موقع بیماری‌هایی مانند آلزایمر کمک می‌کند روند درمان و مدیریت بیماری بهتر انجام شود.
چگونه از حافظه خود محافظت کنیم؟
سلامت مغز وابسته به وضعیت کلی بدن است. کنترل بیماری‌هایی مانند دیابت و فشار خون بالا، نقش مهمی در عملکرد بهتر حافظه دارد. سبک زندگی سالم، ورزش منظم و رژیم غذایی مناسب نیز از عوامل کلیدی برای حفظ سلامت شناختی هستند.
در نهایت، اگرچه این نشانه‌ها به معنای قطعی بودن یک اختلال نیستند، اما توجه جدی به آن‌ها و مراجعه به پزشک در زمان مناسب، می‌تواند از بروز مشکلات بزرگ‌تر جلوگیری کند.
