باران در روزهای آلوده: آیا قطرههای باران واقعاً برای سلامتی خطرناک هستند؟
با افزایش روزهای آلوده در شهرها، هر بارش کوتاه باران نگرانیهایی را به دنبال دارد. اما آیا واقعاً باید از هر قطره باران که روی پوست مینشیند هراس داشت؟
این روزها در شبکههای اجتماعی، بارشهای باران همزمان با اوج آلودگی هوا به سرعت با برچسب «اسیدی و خطرناک» دستبهدست میشوند. بسیاری بر این باورند که هر بارانی که در شرایط آلودگی شدید میبارد، سلامتی انسان را تهدید میکند؛ اما تحقیقات علمی نشان میدهد وضعیت پیچیدهتر از این نگاه ساده است.
به گزارش فرارو، بارشهایی که در دورههای آلودگی شدید رخ میدهند میتوانند اسیدیتر از حالت معمول باشند، اما این به معنای آن نیست که تماس مستقیم با پوست انسان در همان لحظه خطر جدی ایجاد کند. خطر اصلی، هم از خود باران اسیدی و هم از آلایندههایی ناشی میشود که باعث تشکیل آن میگردند و اثرات قابل توجهی بر هوا، خاک، آب و سلامت انسان دارند.
تعریف علمی باران اسیدی
باران اسیدی زمانی رخ میدهد که pH بارش از حدود ۵٫۶ پایینتر رود، در حالی که این عدد برای باران طبیعی معمول است به دلیل وجود دیاکسیدکربن. چنین حالتی معمولاً در اثر افزایش غلظت دیاکسید گوگرد و اکسیدهای نیتروژن در هوا شکل میگیرد که با بخار آب واکنش داده و اسید سولفوریک و نیتریک تولید میکنند. این گازها همان آلایندههایی هستند که در روزهای آلودگی شدید، به ویژه از سوختهای فسیلی نیروگاهها، صنایع و ترافیک شهری، در جو افزایش مییابند.
پیوند آلودگی شدید و باران اسیدی
در شرایط وارونگی دما و آلودگی بالا، تجمع SO₂ و NOx در لایههای پایین جو، زمینه شکلگیری ترکیبات اسیدی در ابرها را فراهم میکند و احتمال کاهش pH بارش نسبت به حالت عادی افزایش مییابد. مطالعات منطقهای، از جمله در هند، نشان میدهد که در مناطق با شاخص آلودگی بالا، رخداد باران اسیدی با pH زیر ۵٫۶ در بلندمدت بیشتر و روند آن افزایشی است. با این حال، شدت اسیدی بودن هر رگبار به ترکیب دقیق آلایندهها، مدت ماندگاری آنها و عوامل خنثیکننده مانند ذرات قلیایی گرد و غبار وابسته است، بنابراین نمیتوان به طور قطعی گفت هر بارش در روز آلوده، خطرناک است.
خطرات محیطزیستی و سلامت
بارشهای اسیدی در درازمدت میتوانند خاک و آبهای سطحی را اسیدی کرده، فلزات سنگین آزاد کنند و به جنگلها، محصولات کشاورزی و تنوع زیستی آبی آسیب برسانند. این اثرات غیرمستقیم نهایتاً بر کیفیت آب آشامیدنی، امنیت غذایی و سلامت انسان تأثیرگذار هستند. از نظر سلامت مستقیم، سازمانهای محیطزیستی تأکید دارند که راه رفتن زیر باران اسیدی معمولاً به اندازه تماس با یک اسید قوی خطرناک نیست، اما همان آلایندهها که باران را اسیدی میکنند، هنگام استنشاق میتوانند خطر بیماریهای قلبی–عروقی، مشکلات تنفسی، آسم و سایر مسائل ریوی را افزایش دهند.
