آیا انفجار در بندر شهید رجایی، فرزانه صادق را به مرز برکناری می‌برد؟
استیضاح وزیر راه و شهرسازی، آن هم کمتر از یک سال پس از انتصاب، با حواشی سنگینی در مجلس کلید خورده است.
با وقوع حادثه‌ای شوک‌آور در بندر شهید رجایی، صدای اعتراض برخی از نمایندگان مجلس نسبت به عملکرد وزیر راه و شهرسازی به فضای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی کشیده شد. منتقدان معتقدند برکناری علی‌اکبر صفایی، رئیس سابق سازمان بنادر و دریانوردی در بهمن ۱۴۰۳، در حالی‌که وی تنها چند ماه پیش از سوی همین وزیر ابقاء شده بود، و جایگزینی او با یکی از مدیران حمل‌ونقل وزارتخانه، سبب واگذاری یک سازمان کاملاً تخصصی به فردی غیرمرتبط شده است.
روز گذشته محمدمنان رئیسی، نماینده مردم قم و عضو کمیسیون عمران مجلس، به‌صورت رسمی طرح استیضاح فرزانه صادق مالواجرد را در سامانه قانونگذاری مجلس ثبت کرد. متن درخواست جمع‌آوری امضا نیز میان نمایندگان توزیع شد. طبق قوانین مجلس، تنها ۱۰ امضا برای بررسی طرح استیضاح کفایت می‌کند، اما گزارش‌ها حکایت از آن دارد که تا عصر همان روز، بیش از ۴۰ نماینده این طرح را امضا کرده‌اند.
این سومین وزیر دولت پزشکیان است که با تهدید استیضاح مواجه می‌شود. پیش از این، استیضاح عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد و محسن پاک‌نژاد وزیر نفت نیز مطرح شده بود که در نهایت تنها وزیر اقتصاد از سمت خود برکنار شد.
آغاز بحران از بندر شهید رجایی
پس از رخداد تلخ در بندر شهید رجایی، انتقادها نسبت به انتخاب سعید رسولی ـ سرپرست کنونی سازمان بنادر ـ شدت گرفت. انتقادات ناظر بر این بود که رسولی نه‌تنها سابقه‌ای در حوزه بنادر ندارد، بلکه تحصیلات او نیز مرتبط با کشاورزی عنوان شده است. با اینکه خبر برکناری صفایی ابتدا در قالب استعفا منتشر شد، اما وی به صراحت اعلام کرد: «بنده از مدیرعاملی سازمان بنادر و دریانوردی استعفا نداده‌ام، بلکه به تصمیم مدیریتی وزیر راه و شهرسازی برای جابه‌جایی احترام گذاشتم.»
دلایل استیضاح از زبان طراح آن
رئیسی در یک اظهارنظر ویدئویی، ضمن بیان دلایل متعدد برای استیضاح، تأکید کرد که عملکرد وزیر راه از منظرهای مختلف دچار نقصان است. او گفت: «آقای بذرپاش هم در حوزه مسکن اشتباه کرد، اما نه در این سطح. خانم وزیر سامانه ثبت‌نام مسکن را قفل کرده و از آغاز دولت چهاردهم تاکنون این سامانه فعال نشده است. این اقدام خلاف صریح قانون اساسی است.» وی ادامه داد: «وقتی بحران عمومی شود، استیضاح دیگر شجاعت نمی‌خواهد. بصیرت یعنی پیش از انفجار بحران، آینده را ببینیم.»
رئیسی درباره وضعیت بندر شهید رجایی نیز صراحتاً گفت: «فردی را منصوب کرده‌اند که هیچ آشنایی با ساختار بنادر ندارد. تحصیلاتش در زمینه آبیاری کشاورزی است. من موظف نیستم درباره انتصابات تخصصی تذکر بدهم، اما وقتی این انتصاب منجر به حادثه می‌شود، باید پاسخگو باشند.»
موج انتصابات، موج انتقادات
وزارت راه و شهرسازی در ماه‌های اخیر شاهد سلسله‌ای از انتصابات پرتغییر بوده که صدای منتقدان را درآورده است. از معاونت‌های کلیدی گرفته تا سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه، در مدت کوتاهی چندین بار تغییر مدیران انجام شده است. نمونه آن عزل معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی و جایگزینی بهروز رحیمی در ۱۶ بهمن یا تغییر در معاونت مسکن و ساختمان در اول دی‌ماه بود.
در گزارشی از خبرگزاری فارس، به تغییرات گسترده‌ای اشاره شده که در حوزه‌های کلیدی نظیر شهرسازی، هواپیمایی، سازمان زمین و مسکن، شرکت‌های عمران شهری و حتی راه‌آهن، در زمانی کوتاه صورت گرفته است. چنین تغییراتی می‌تواند پیامدهای مدیریتی سنگینی در یک وزارتخانه پیچیده بر جای بگذارد.
دیدگاه‌های کارشناسان؛ جای نقد یا وقت فرصت؟
سیدعلی حسینی، رئیس سابق کمیسیون حمل‌ونقل و لجستیک اتاق بازرگانی ایران، با انتقاد از زمان‌نامناسب طرح استیضاح گفت: «این وزارتخانه هنوز در ابتدای راه خود با وزیر جدید قرار دارد. آیا برکناری وزیر، مشکلات بنادر یا وضعیت فعلی را حل می‌کند؟ تجربه نشان داده این دست اقدامات، در کوتاه‌مدت بی‌اثر است.»
او همچنین یادآور شد: «ما سال‌ها در بنادر کشور سرمایه‌گذاری کافی نکرده‌ایم و امروز زمان اصلاح زیرساخت‌هاست، نه تغییرات سیاسی. این وزارتخانه متحمل فشارهای زیادی است و نیازمند نگاه ملی برای حل مشکلات مزمن است، نه استیضاح‌های ضربتی.»
نگاه نمایندگان؛ تحلیل یا تخریب؟
مصطفی پوردهقان، نماینده اردکان، معتقد است بخشی از فشارها بر وزیر راه و شهرسازی، ریشه در نگاه سنتی به حضور یک زن در رأس یکی از مهم‌ترین وزارتخانه‌های کشور دارد. او در عین حال، برخی ایرادات منتقدان را قابل تأمل دانست، اما گفت: «راهکار حذف نیست. نباید با هر اتفاقی، سریع استیضاح را روی میز بگذاریم. این کار ثبات را از مدیران سلب می‌کند و آن‌ها را در مواجهه با بحران‌ها ناتوان‌تر می‌سازد.»
پوردهقان تصریح کرد: «در حوزه مسکن، انتظار می‌رفت سرعت بیشتری ببینیم، اما وزیر با تسلط کامل در حال مدیریت است. حتی درباره انتصابات نیز برخی انتخاب‌ها اشتباه بود و خود وزیر این مسئله را پذیرفته و اصلاح کرده است. این رویکرد شجاعانه باید به جای تخریب، تقویت شود.»
او همچنین از برخورد دوگانه با سایر وزرا انتقاد کرد و افزود: «چرا در مورد آقای علی‌آبادی کسی چیزی نمی‌گوید؟ اگر نقد هست، باید همه‌جانبه باشد. نباید با یک خطای اجرایی، کل مسیر را نادیده گرفت.»
وزارت راه و شهرسازی با وزیری مواجه است که هنوز یک سال از شروع فعالیتش نگذشته، اما با کوهی از مطالبات، چالش‌های ساختاری و انتقادات سیاسی روبه‌روست. در میانه بحرانی که از بندر شهید رجایی آغاز شد و به دفتر مجلس کشیده شده، حالا نگاه‌ها به صحن علنی مجلس دوخته شده تا روشن شود آیا این استیضاح به سرانجام خواهد رسید یا نه. آنچه مشخص است، مسیری که در پیش گرفته شده، تبعات سنگینی هم برای وزارت راه و هم برای دولت خواهد داشت.
