اصول تغذیه در ماه رمضان / فواید روزه‌داری؛ از کاهش وزن تا سلامت مغز
روزه‌داری تنها یک عبادت نیست، بلکه از نظر علمی نیز فواید گسترده‌ای برای سلامت جسم و ذهن دارد. دکتر مسعود روشنی، مدرس فدراسیون‌های ورزشی و دانشگاه، در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، به بررسی آثار مثبت این سنت دیرینه بر کاهش وزن، عملکرد مغز، سلامت قلب و دیگر ابعاد جسمانی پرداخته است.
روزه‌داری؛ فراتر از یک عبادت
دکتر مسعود روشنی، کارشناس حوزه تغذیه و ورزش، معتقد است که روزه نه‌تنها در بُعد معنوی، بلکه از نظر علمی نیز دارای مزایای چشمگیری است که در محافل علمی دنیا مورد توجه قرار گرفته است.
او بر اساس مطالعات انجام‌شده، روزه را عاملی مؤثر در بهبود وضعیت سلامت معرفی کرده و فواید آن را چنین برشمرده است:
کمک به کاهش وزن و از بین بردن چربی‌های اضافه
تقویت عملکرد قلب و کاهش سطح چربی خون
بهبود فعالیت‌های شناختی و افزایش کارایی مغز
تقویت سیستم ایمنی بدن
حفظ قدرت عضلانی و افزایش متابولیسم
کاهش احتمال ابتلا به آلزایمر و پارکینسون
آیا تغذیه روزانه ما بهینه است؟
دکتر روشنی در ادامه توضیح داد که مطالعات علمی نشان داده‌اند، محدود کردن کالری مصرفی روزانه، همچون یک آنتی‌اکسیدان قوی عمل کرده و تأثیر مثبتی بر عملکرد مغز و بدن دارد. او افزود:
«تحقیقات نشان داده‌اند که کاهش میزان کالری مصرفی در روز، همانند یک آنتی‌اکسیدان قوی، به سلامت مغز و بدن کمک می‌کند. نکته جالب این است که آنچه می‌خوریم، به اندازه‌ی مقدار آن مهم نیست. در واقع افرادی که کمتر غذا مصرف می‌کنند، اغلب عمر طولانی‌تری دارند.»
با این حال، او هشدار داد که کاهش بیش از حد کالری می‌تواند نتایج معکوسی داشته باشد. در صورتی که بدن به مدت طولانی از دریافت غذا محروم بماند، ممکن است به مقاومت به انسولین دچار شود که در برخی موارد، زمینه‌ساز دیابت خواهد شد. همچنین، گرسنگی بیش‌ازحد باعث افت متابولیسم و ذخیره بیشتر چربی در بدن می‌شود. بنابراین، رعایت اعتدال در روزه‌داری اهمیت زیادی دارد.
«ماه رمضان فرصت خوبی برای اصلاح الگوی مصرف غذا و آشنایی با سبک تغذیه صحیح است.»
اصول تغذیه‌ای در ماه رمضان؛ چه بخوریم و چگونه بخوریم؟
افطار را با سوپ آغاز کنید
به گفته این متخصص، مصرف یک سوپ سبک و مغذی هنگام افطار، معده را برای هضم غذا آماده کرده و بدن را بعد از ساعت‌ها روزه‌داری تقویت می‌کند. این موضوع به‌ویژه در ماه رمضان، که معمولاً با هوای گرم همراه است، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
غذا را آهسته و با حوصله میل کنید
یکی از اشتباهات رایج در ماه رمضان، سریع غذا خوردن هنگام افطار است. دکتر روشنی در این‌باره توضیح داد:
«حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد تا مغز پیام سیری را دریافت کند. بنابراین، آهسته غذا خوردن می‌تواند از پرخوری و مشکلات گوارشی جلوگیری کند.»
از تنوع بیش‌ازحد در سفره افطار پرهیز کنید
او توصیه کرد که در زمان افطار، به جای تنوع زیاد غذایی، بر روی وعده‌های متعادل و مناسب تمرکز کنید تا سیستم گوارشی دچار اختلال نشود.
پروتئین و کلسیم را فراموش نکنید
مصرف کافی منابع پروتئینی و کلسیمی، مانند گوشت، لبنیات، حبوبات و تخم‌مرغ، برای حفظ انرژی و جلوگیری از تحلیل عضلات ضروری است.
وعده‌های غذایی را سبک نگه دارید
این متخصص تغذیه تأکید کرد که وعده‌های غذایی را در دو مرحله تقسیم کنید: یک وعده سبک هنگام افطار و یک وعده اصلی یک تا دو ساعت بعد. او هشدار داد که مصرف غذاهای چرب و شیرینی‌هایی مانند زولبیا و بامیه، می‌تواند فشار زیادی به سیستم گوارش وارد کند و توصیه کرد که در عوض، میوه‌ها و خوراکی‌های سالم‌تر جایگزین شوند.
مصرف نمک و ادویه‌های تند را کاهش دهید
روشنی یادآور شد که مصرف زیاد نمک در ماه رمضان، خطر کم‌آبی بدن و مشکلات کلیوی را افزایش می‌دهد. همچنین، غذاهای شور و تند می‌توانند باعث تشنگی بیش‌ازحد شوند.
میان‌وعده‌های سالم مصرف کنید
او توصیه کرد که در فاصله افطار تا سحر، بدن را با خوراکی‌های مغذی مانند خرما، آجیل و میوه‌های خشک تقویت کنید. این مواد علاوه بر تأمین انرژی، ارزش غذایی بالایی دارند.
فیبر را در رژیم غذایی بگنجانید
یکی از مشکلات شایع در ماه رمضان، یبوست و مشکلات گوارشی است. روشنی پیشنهاد کرد که مصرف مواد غذایی سرشار از فیبر مانند غلات کامل، سبزیجات و میوه‌ها را افزایش دهید تا عملکرد روده‌ها بهبود یابد.
بر میزان غذای مصرفی خود کنترل داشته باشید
او در پایان تأکید کرد که پس از ساعت‌ها روزه‌داری، پرخوری می‌تواند مشکلاتی مانند افزایش وزن و مشکلات گوارشی ایجاد کند. بنابراین، بهتر است مقدار وعده‌های غذایی مدیریت شود.
«روزه‌داری علاوه بر ابعاد معنوی، تأثیرات مثبتی بر سلامت بدن دارد. با رعایت اصول صحیح تغذیه، می‌توان از این فرصت برای بهبود عادات غذایی و اصلاح سبک زندگی استفاده کرد.»
